Silvio Berlusconi: deweloper, który stał się medialnym potentatem – i najbardziej ekstrawagancki premier Włoch / Andrea Colli

Od outsidera do premiera

Pomimo tego niezwykłego sukcesu – i jego notorycznych umiejętności biznesowych – Berlusconi nie został ani od razu, ani chętnie powitany w salonach elity przedsiębiorczości w kraju, która w najlepszym razie uważała go za pożytecznego nowicjusza. Być może częściowo to właśnie skłoniło już indywidualistyczną postać do poszukiwania nowego poziomu prymatu.

Na początku lat 90. Berlusconi stał się „przedsiębiorcą politycznym”. W tamtym czasie afera „Tangentopoli” ujawniła głęboko zakorzenioną korupcję wśród polityków krajowych i regionalnych.

Rewelacje powaliły poszczególnych polityków i całe partie polityczne, a stary system partyjny został wywrócony do góry nogami, pozostawiając instytucjonalną próżnię. Berlusconi wkroczył, aby wypełnić tę próżnię, tworząc nową partię polityczną praktycznie z dnia na dzień, wykorzystując swój osobisty prestiż przedsiębiorczy i siłę komunikacyjną swojego imperium medialnego.

Po zawarciu (czasami niepewnego) sojuszu z dwoma różnymi partnerami z prawicy i skrajnej prawicy, Berlusconi został po raz pierwszy wybrany na premiera w 1994 roku. Był to początek długiego okresu sprawowania władzy jako szef koalicji i sojuszy prawicy. Ostatecznie trzykrotnie był premierem: od 1994 do 1995, od 2001 do 2006 i od 2008 do 2011 roku.

To zawsze był program Silvio. EPA/Alessandero di Meo

Berlusconi był uznawany za charyzmatycznego polityka, a kampanie wyborcze, które wyniosły go do rządu, nieuchronnie koncentrowały się na nim osobiście. Jednak jako mąż stanu był mniej przekonujący. Brakowało mu długoterminowej wizji Włoch, zarówno pod względem sztuki rządzenia państwem, jak i rozwoju gospodarczego.

W ciągu dwóch dekad jego rządów PKB Włoch utrzymywał się na poziomie reszty Europy, ale konkurencyjność kraju mierzona eksportem konsekwentnie spadała . Znalazło to odzwierciedlenie w hojnym wzroście wydatków publicznych – pomimo neoliberalnych skłonności rządów Berlusconiego.

Polityka Berlusconiego zawsze sprowadzała się do osobistych relacji ponad instytucjami. Ten styl pogarszał utrzymujący się konflikt interesów między jego rolą jako premiera kraju a de facto monarchą imperium biznesowego zbudowanego w dużej mierze na komercyjnej telewizji i reklamach.

Nie inaczej zachowywał się jako polityk, jak w swoim przedsiębiorczym życiu, kierując swoimi rządami z niewiarygodną energią, ale z niezwykle niską skłonnością do delegowania.

Ale chociaż Berlusconi był w stanie umieścić swoich najstarszych synów Marinę i Piersilvio na najwyższych stanowiskach w swoim imperium biznesowym, nie był w stanie znaleźć równie charyzmatycznego następcy dla swojego projektu politycznego.

Wszystko jest wybaczane, raz po raz

Włosi dali ekstrawaganckiemu Berlusconiemu przepustkę do wielu wybryków, zwłaszcza jego czasami niekonwencjonalnego zachowania w życiu prywatnym. Prawdopodobnie uzyskał większą pobłażliwość od opinii publicznej, niż na to zasługiwał, a na pewno znacznie więcej, niż wymiar sprawiedliwości był skłonny go przedłużyć, co jasno wynikało z jego skazania za oszustwa podatkowe.

Podczas gdy walczył z innymi sprawami sądowymi dotyczącymi zarzutów o seks z nieletnią, inni zostali skazani za rekrutację prostytutek na partie Berlusconiego.

Nawet teraz, po jego śmierci, trudno jest wyrobić sobie jednoznaczny pogląd na Berlusconiego i jego rolę w najnowszej historii Włoch. Jego własna historia życia jest z pewnością symbolem kraju obdarzonego wieloma darami – kreatywnego miejsca zdolnego do nagłego i nieoczekiwanego odrodzenia.

Ale równie dobrze można powiedzieć, że reprezentuje Włochy również w sposób negatywny, niestety zbyt często niezdolny do stworzenia wizji przyszłości opartej na czymkolwiek innym niż indywidualne, egoistyczne interesy.