sobota, 27 kwietnia, 2024

Polityka

Rozbijanie rodziny: dlaczego Szkocja chce uzyskać niepodległość? / Conor McLaughlin

Przez

-

13 czerwca 2023

362

Wynik wyborczy Szkockiej Partii Narodowej, w połączeniu z pro-niepodległościową większością w parlamencie, zintensyfikował wezwania do referendum. Nurt debaty niepodległościowej nie dotyczy niechęci do unii, ale raczej jej nieskuteczności.

Zgodnie z przewidywaniami, szóstego maja 2021 r. Szkocka Partia Narodowa (SNP) została wybrana na czwartą kadencję w rządzie, zdobywając największy udział w mandatach parlamentarnych od dekady. Pomimo nieuzyskania ogólnej większości, istotne pozostaje to, że w szkockim parlamencie znajduje się obecnie największa w historii liczba miejsc popierających niepodległość, z marginesem 72-57. W rezultacie brytyjski premier Boris Johnson zaprosił powracającą pierwszą minister Szkocji, Nicolę Sturgeon, oraz innych przywódców zdecentralizowanych krajów Wielkiej Brytanii na rozmowy kryzysowe w celu omówienia stanu unii.

Mimo że referendum niepodległościowe jest bardziej prawdopodobne, nie jest ono bynajmniej nieuchronne, a zarówno Johnson, jak i Sturgeon powszechnie zgadzają się, że głównym priorytetem zarówno dla szkockiego, jak i brytyjskiego rządu będzie kierowanie krajem przez odbudowę gospodarczą po pandemii. Niezależnie jednak od tego, kiedy kampania niepodległościowa może się zmaterializować, coraz ważniejsze staje się zrozumienie, dlaczego pragnienie niepodległej Szkocji pojawia się ponownie.

Historia

Niewiele ponad pokolenie temu, w latach pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych, unia nie mogła być bardziej bezpieczna. Tradycyjny brytyjski dwupartyjny system konserwatywno-populistyczny sprzyjał utrzymaniu integralności unii jako lepszej wspólnoty, walczącej o wspólne wartości w oparciu o wspólne podejście. W tym czasie pragnienie niepodległości Szkocji praktycznie nie istniało, a SNP była raczej nieistotną i ekscentryczną sektą, w przeciwieństwie do głównego nurtu partii politycznej, którego jesteśmy dziś świadkami.

Rzeczywiście, w tym czasie odrębne tożsamości Szkocji i Anglii odgrywały mniejszą rolę w świadomości narodowej, co wynikało ze zbiorowej pamięci o brytyjskich ofiarach drugiej wojny światowej. Jednocześnie Imperium Brytyjskie, w które Szkoci byli tak fundamentalnie zaangażowani, zaczęło się rozpadać, otwierając tym samym przestrzeń do dyskusji na temat siły unii. Jednak pomimo tego, państwo opiekuńcze zostało ustanowione wkrótce potem, w połączeniu z nacjonalizacją kluczowych gałęzi przemysłu jeszcze bardziej wzmocniło ideę ogólnobrytyjskiego zbiorowego przedsiębiorstwa gospodarczego i stało się nową kotwicą dla unii.

Ekonomia i handel

Zgodnie z ramami ekonomicznymi, kiedy Szkocja przystąpiła do unii w 1707 r., główną narracją rządzącą decyzją było pragnienie Szkocji, aby uzyskać dostęp nie tylko do rynku krajowego Anglii, ale także do jej lukratywnych przedsiębiorstw kolonialnych. Znaczenie utrzymania swobodnego dostępu do rynku angielskiego dla Szkocji zmniejszyło się jednak wraz z upadkiem Imperium Brytyjskiego i przystąpieniem Wielkiej Brytanii do wspólnego rynku europejskiego w 1973 roku.

Dekadę później szkocka historia z lat 80. jest być może najważniejszym punktem zwrotnym dla zrozumienia apetytu Szkocji na niepodległość. Podczas neoliberalnej agendy rządu konserwatywnego kierowanego przez Thatcher, Szkocja straciła blisko jedną trzecią swoich zdolności produkcyjnych, głównie z powodu wycofania dotacji zapewnianych przez rząd brytyjski. Przemysł ciężki, który wspierał szkocką gospodarkę przez ponad sto lat, praktycznie zniknął w ciągu kilku lat. Postindustrialna struktura gospodarcza nie pojawiła się w kolejnych latach, pozostawiając Szkocję coraz bardziej zależną od państwa opiekuńczego i wydatków publicznych na podstawowe usługi, które również doświadczyły gwałtownego spadku finansowania ze strony tego samego rządu. W tym tkwi znaczna część rozbieżności w kulturach politycznych między Szkocją a Anglią.

Różnice polityczne

Po rządach Thatcher Szkocja szybko stała się strefą wolną od konserwatystów. Jeśli jednak zajrzymy pod powierzchnię współczesnej debaty, ponownie dostrzeżemy podobny schemat. Najbardziej oczywistą rzeczywistością, która napędza chęć Szkocji do opuszczenia Zjednoczonego Królestwa, jest nie tyle jawna wrogość wobec Anglii, czy ogólnie unii, ale raczej uznanie, że narody unii wydają się podążać różnymi ścieżkami politycznymi.

Wykraczając poza wolną od konserwatyzmu dynamikę Szkocji, rozbieżność polityczna jest powszechnie charakteryzowana przez pojęcie „deficytu demokracji”. Oznacza to, że ze względu na stosunkowo niską populację Szkocji w porównaniu z Anglią, jej udział w Parlamencie Westminsterskim ma mniejsze szanse na wywarcie znaczącego wpływu na decyzje polityczne Wielkiej Brytanii. Od wojny w Iraku po Brexit, od kryzysu finansowego po oszczędności, stanowisko Szkocji we wszystkich tych kwestiach wyraźnie kontrastowało ze stanowiskiem Anglii. Niemniej jednak, ponieważ Szkocja zachowała ograniczoną zdolność parlamentu do wpływania na decyzje, zakorzeniła się w polityce rządowej zorientowanej głównie na Anglię.

Kontrargumentem dla tej interpretacji jest fakt, że od czasu utworzenia szkockiego parlamentu w 1999 r., uprawnienia przyznane szkockiemu zgromadzeniu niewątpliwie wzrosły. Szkocki parlament odpowiada za zdrowie, edukację, politykę mieszkaniową, wymiar sprawiedliwości i społeczności. Pomimo tego, zdecydowana większość systemu zabezpieczenia społecznego, a także polityka zagraniczna, obronność i kwestie gospodarcze są nadal zarezerwowane dla parlamentu Westminsteru.

Unia od samego początku była niewątpliwie aktem równoważenia. Kiedy w jakimś momencie więzy unii zaczynały się rozluźniać, zawsze pojawiała się inna polityka lub działanie rządu, które wzmacniało węzeł. Jednak trzy wieki produktywnej unii zostały w dużej mierze zapomniane przez trzy dekady zaniedbań. Szkocki ruch niepodległościowy jest bodźcem do zakończenia unii politycznej, którą wielu Szkotów słusznie uważa za nieprzystającą już do celu, a SNP w większości jest gotowa do walki.

Conor McLaughlin jest koordynatorem ds. badań w dziale zaangażowania w obronę i badania na Uniwersytecie Edith Cowan (ECU).

Rozbijanie rodziny: dlaczego Szkocja chce uzyskać niepodległość?

19 MAJA 2021 R

Przez Conora McLaughlina

Ten artykuł jest opublikowany na licencji Creative Commons i może być publikowany ponownie z uznaniem autorstwa.