Prekolumbijscy budowniczowie ziemi osiedlili się wzdłuż całego południowego brzegu Amazonki

0
506

Prekolumbijscy budowniczowie ziemi osiedlili się wzdłuż całego południowego brzegu Amazonki

Jonas Gregorio de Souza , Denise Pahl Schaan , Mark Robinson , Antonia Damasceno Barbosa , Luiz EOC Aragão , 3 , Ben Hur Marimon Jr. Francisco Ruji Nakahara , 2 i José Iriarte , 1autor korespondujący

Abstrakt

Odkrycie dużych geometrycznych budowli ziemnych w międzywalu południowej Amazonii podważyło pogląd, że ludność prekolumbijska była skoncentrowana wzdłuż głównych rozlewisk. Jednakże luka przestrzenna w zapisie archeologicznym Amazonii ograniczyła ocenę zasięgu terytorialnego budowniczych ziemnych. W tym miejscu informujemy o odkryciu prekolumbijskich grodzisk w dolinie rzeki Tapajós. Wyniki pokazują, że 1800-kilometrowy odcinek południowej Amazonii był zajęty przez kultury budowniczych ziemnych żyjących w ufortyfikowanych wioskach ~Cal AD 1250-1500. Modelujemy rozmieszczenie budowli ziemnych w tym szerokim regionie, wykorzystując zarejestrowane miejsca, ze zmiennymi środowiskowymi i terenowymi jako predyktorami, szacując, że budowle ziemne zostaną znalezione na ~400,000 km2 południowej Amazonii. Stwierdzamy, że międzyrzecze i mniejsze dopływy południowej Amazonii podtrzymywały wysoką gęstość zaludnienia, wzywając do ponownej oceny roli tego regionu dla prekolumbijskiego rozwoju kulturowego i wpływu na środowisko.

Wstęp

Ochrona lasów deszczowych i rozwój zrównoważonych praktyk użytkowania gruntów w tropikach mają znaczenie globalne, ponieważ lasy te stanowią główny rezerwuar różnorodności biologicznej i są kluczowe dla regulacji klimatu Ziemi1,2. Zrozumienie historycznej roli człowieka w kształtowaniu krajobrazu Amazonii oraz tego, w jakim stopniu lasy te były odporne na zaburzenia historyczne, ma kluczowe znaczenie dla podejmowania świadomych decyzji politycznych dotyczących zrównoważonej przyszłości3,4. Jednak charakter i skala prekolumbijskiego użytkowania ziemi oraz jego współczesne dziedzictwo na krajobrazie Amazonii to debata, która pozostaje w dużej mierze nierozstrzygnięta, ponieważ ogromne połacie lasów deszczowych są nadal niezbadane3-13.

Szczególnie niezbadane są lasy międzyfluwialne (terra firme), które stanowią ~95% Amazonii10,14. Obszary te były archeologicznie zaniedbane w związku z tradycyjnymi poglądami, że prekolumbijscy ludzie koncentrowali się na bogatych w surowce terenach zalewowych15,16. Jednak odkrycie dużych prekolumbijskich budowli ziemnych w terra firme wzdłuż południowego brzegu Amazonki (SRA) podważa założenie, że obszary te były marginalne pod względem wpływu człowieka w przeszłości i rozwoju złożonych społeczeństw.

Budowle ziemne występują od sawann Llanos de Moxos w Boliwii17,18, przez południowo-zachodnie wilgotne lasy amazońskie Acre19,20, po sezonowe lasy górnego Xingu w Mato Grosso21,22 (ryc. 1). Powiązanie rozkopanych zagród i dużych kopców mieszkalnych z kanałami, drogami wodnymi, jazami dla ryb, zbiornikami wodnymi i polami uprawnymi, obejmującymi co najmniej 250 000 ha sezonowo zalewanej sawanny18,23-27, doprowadziło niektórych do mówienia o całych udomowionych krajobrazach w Amazonii28 z poważnymi konsekwencjami dla zrozumienia przeszłego śladu człowieka we współczesnym składzie lasu11.

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig1_HTML.jpg

Rozmieszczenie robót ziemnych w SRA i innych miejscach w Amazonii68,69. Różne kategorie robót ziemnych wg uwagi uzupełniającej 1. Subregiony SRA omówione w tekście: AC Geoglify z Acre, BO Rowy pierścieniowe z Boliwii, UX Górne Xingu, UTB obszar badań w górnym basenie Tapajós (obszar ograniczony czerwoną ramką pokazano szczegółowo na ryc. 4). Pasek skali = 1000 km.

W stanie Acre, w Brazylii, geometrycznie rozłożone zagrody znane jako „geoglify” łączą kwadratowe, okrągłe i sześciokątne wały ziemne29-31 (Fig. 2a, b). Są one interpretowane jako centra ceremonialne na podstawie znalezisk wotywnych i braku pozostałości okupacyjnych (Supplementary Note 1). Kopcowe wioski pierścieniowe są często znajdowane w pobliżu lub wewnątrz geoglifów (Fig. 2c) i są potencjalnie przodkami etnograficznych wiosek pierścieniowych Arawak-speakers znalezionych wzdłuż SRA (Supplementary Note 1). W Llanos de Moxos, obudowy znane jako „rowy pierścieniowe” znajdują się na wyspach leśnych zalanej sawanny, związanych z robotami ziemnymi związanymi z gospodarką wodną, takimi jak kanały26,32,33. Rowy pierścieniowe są prawdopodobnie archeologicznymi korelatami palisadowych wiosek opisywanych w przekazach historycznych, a wiele z nich zawiera szczątki domowe pośród innych elementów, takich jak liczne pochówki (uwaga dodatkowa 1). Wreszcie, w górnym Xingu, ~900 km na wschód, duże ufortyfikowane osady, czasami zamknięte wieloma rowami, zostały opisane jako reprezentujące formę prekolumbijskiego urbanizmu o niskiej gęstości21,22,34. Są one połączone siecią dróg grobowych, przypominając współczesną organizację społeczności tubylczych w Górnym Xingu, tyle że na znacznie większą skalę (Supplementary Note 1).

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig2_HTML.jpg

Geoglify i kopcowe wioski. a Cyfrowy model terenu LiDAR dla stanowiska Jacó Sá pokazujący geometryczne zagrody z rowami, murowane zagrody i aleje. Pasek skali = 100 m. b Zdjęcie lotnicze jednej z budowli na stanowisku Jacó Sá. c Zdjęcie lotnicze stanowiska Fonte Boa ukazuje nasypową wioskę pierścieniową z promieniście rozchodzącymi się drogami (po prawej), zbudowaną obok wcześniejszego geometrycznego ogrodzenia (po lewej). Zdjęcia lotnicze są częścią kolekcji grupy badawczej CNPq Geoglify Zachodniej Amazonii kierowanej przez Denise Schaan.

Od dawna podejrzewano, że geograficznie rozległe zabudowy znalezione od Acre do górnego Xingu są zjawiskami pokrewnymi, ale potencjalny związek między tymi kulturami budownictwa ziemnego pozostawał nierozstrzygnięty ze względu na brak danych archeologicznych na obszarach pomostowych35. Za takimi powiązaniami przemawiają dowody etnohistoryczne. Historycznie południowe obrzeża Amazonii były zajmowane przez łańcuch ludów mówiących językiem Arawak36,37. Łączył je wspólny etos osiadłego życia wiejskiego, uszeregowane organizacje społeczne, integracja makroregionalna i wymiana między wspólnotami34,37-39. Jednocześnie regiony takie jak południowo-zachodnia Amazonia były domem dla jednej z największych różnorodności rodzin językowych w obrębie Amazonii, a przykładem wieloetnicznego/wielonarodowego charakteru systemów regionalnych jest górny Xingu34. Stwierdzono, że pas Arawak i innych grup wzdłuż SRA stanowi formujący się system ponadregionalny, który był obecny od późnych czasów prekolumbijskich37. Jeśli to prawda, związek ten sugerowałby nieprzerwaną dystrybucję robót ziemnych wzdłuż 1800 km wschód-zachód w SRA i bardziej intensywny prekolumbijski wpływ człowieka w lasach tego regionu niż wcześniej postulowano. Jednak poważna luka w archeologii Górnego Basenu Tapajós (UTB) utrudniała ocenę tej hipotezy.

To, że UTB ukrył obliczenia porównywalne z tymi znalezionymi na wschodzie i zachodzie, sugerowały XVIII-wieczne relacje, w których region ten przedstawiano jako gęsto zaludniony, z dużymi wioskami połączonymi prostymi i szerokimi drogami40. W niniejszej pracy przedstawiamy nowe dane teledetekcyjne, sondażowe i wykopaliskowe z niezbadanego wcześniej UTB. Informujemy o odkryciu 81 nowych stanowisk, wypełniając lukę w archeologii Amazonii. Odkrycie pokazuje, że nie ma nieciągłości w przestrzennym i czasowym rozkładzie robót ziemnych, obejmujących 1800 km wschód-zachód (ryc. 1), zmieniając tradycyjne poglądy na temat skali prekolumbijskiej modyfikacji krajobrazu i trwałości dawnych praktyk w lasach przejściowych SRA.

Wyniki

Ogólna charakterystyka badanych stanowisk

Badanie w UTB zlokalizowało 81 miejsc prekolumbijskich, z których niektóre łączyły wiele struktur, w sumie 104 roboty ziemne (tabela uzupełniająca  4 ). Stanowiska archeologiczne znajdują się głównie na stosunkowo płaskich krajobrazach z łagodnymi wzgórzami na wysokości od 100 do 300 m. Obszary pozostałości płaskowyżów i serras (łańcuchów górskich) są na ogół pozbawione robót ziemnych. Na wierzchołkach małych płaskowyżów, z widokiem na rzeki i strumienie, usytuowane są rowy ogrodzeń o różnych średnicach (11–363 m), układach i zawierających różne rodzaje i liczbę związanych z nimi nasypów ziemnych (takich jak kopce i aleje) (ryc. 3a). Podobnie jak w innych ufortyfikowanych wioskach SRA  ,  , większość z nich zawiera powierzchowną ceramikę i ciemną ziemię amazońską (ADE), świadczącą o obecności człowieka w przeszłości. Powstanie ADE dodatkowo sugeruje długotrwałą okupację tych miejsc.

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig3_HTML.jpg

Ditched enclosures of the UTB. a Typowe umiejscowienie grodzisk w krajobrazie, na płaskowyżach z widokiem na rzeki (stanowisko Mt-05); b Przykład małego grodziska (stanowisko Z-Mt-29). Scale bar = 50 m; c Compound structure with a small enclosure in the interior of a larger one (site Z-Mt-05). Scale bar = 100 m; d Part of the site Z-Mt-04, showing the wavy pattern of ditch construction. Scale bar = 50 m; e Plan głównego ośrodka regionalnego, stanowiska Mt-07, z rowami zarysowanymi na czarno i kopcami/walami zarysowanymi na biało (zdjęcie satelitarne ©2018 Google, DigitalGlobe). Scale bar = 200 m; f Site Mt-04. Scale bar = 100 m

Najmniejsze zagrody, o średniej średnicy ~30 m (ryc. 3b), skupione są pomiędzy rzekami Juruena i Aripuanã w zachodniej połowie obszaru badań (ryc. 4). Małe zagrody z rowami są częste, stanowiąc 30% naszej próby, i wydają się być izolowane. W kilku przypadkach są one częścią kompleksu, albo z innymi małymi strukturami, albo w pobliżu znacznie większych wałów ziemnych. Rowy są okrągłe i otoczone zewnętrznym brzegiem, często z przerwami sugerującymi wejście. Obszary ADE z ceramiką i polerowanymi toporkami kamiennymi znajdują się w odległości ~80-100 m od małych zagród. Stanowiska te przypominają kompleks wschodni zdefiniowany dla górnego Xingu34 , obejmujący koliste zagrody o niewielkich wymiarach (20-40 m średnicy) i otworach. Wykopaliska na stanowiskach kompleksu wschodniego ujawniły cechy domowe wewnątrz zagród i middensy z ADE na ich zewnątrz. Heckenberger34 interpretuje je jako pojedyncze duże domy komunalne dla rozbudowanych rodzin lub osób o wyższym statusie. Na UTB małe zagrody często występują wewnątrz lub dołączone do większych rowów, tworząc związki (ryc. 3c).

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig4_HTML.jpg

Rozmieszczenie zagród wykopanych na badanym obszarze UTB. Kolejne cztery miejsca zostały zarejestrowane ~ 150–200 km na zachód i wschód i nie zostały pokazane. Małe kręgi to bufory ~25 km, odpowiadające obszarowi średnich i dużych stanowisk na podstawie średniej odległości między nimi. Duże kręgi wokół głównych ośrodków to bufory ~85 km w oparciu o średnią odległość między stanowiskami tej klasy. Przerywane okręgi podkreślają potencjalne zachodnie i wschodnie systemy regionalne. Zdjęcia z satelity Landsat w tle z 2017 r., przedstawiające lasy (szare) i wylesione obszary (białe). Zdjęcie Landsata-7 dzięki uprzejmości US Geological Survey. Aby zlokalizować obszar badań w południowej Amazonii, zobacz czerwoną ramkę na ryc. 1

Układy rowów otaczających grodziska w UTB nie są idealnie koliste, lecz nieregularne i często faliste, jakby zbudowane w kilku niezależnych segmentach (ryc. 3d). Największe grodziska znajdują się we wschodniej połowie obszaru badań, pomiędzy rzekami Juruena i Teles Pires (ryc. 4). Wiele z większych stanowisk, których układ początkowo wydawał się nieregularny, w rzeczywistości ma tendencję do powtarzania z grubsza sześciokątnego kształtu, często ze spiczastym zakończeniem, co sugeruje pewien stopień planowania i jednolitości w ich budowie. Rowy na stanowiskach badanych w UTB mają głębokość od 1 do 3 m i wysokie na 1 m nasypy wewnętrzne i zewnętrzne, z wyjątkiem najmniejszych zagród, w których ściany występują tylko w zewnętrznej części rowu.

Niektóre z największych stanowisk w UTB wyróżniają się nie tylko swoimi rozmiarami, ale także wyszukaną architekturą, która łączy w sobie wiele wałów ziemnych, co potencjalnie może odzwierciedlać długą historię budowy i przebudowy. Mt-07-Boa Vista to ogrodzenie o średnicy 390 m zbudowane na małym płaskowyżu z widokiem na rzekę Aripuanã, ~80 m od jej brzegów. Ma 11 kopców ułożonych koliście w centrum obudowy. Zatopiona droga obramowana dwoma liniowymi wałami ziemnymi wychodzi z rowu na wschód w kierunku małego strumienia, kontynuując się w linii prostej przez 1,4 km, podczas gdy mały wybieg (o średnicy 20 m) znajduje się 50 m na południowy wschód od głównej struktury (Fig. 3e).

Oprócz grodzisk, na terenie UTB odkryto pięć nasypowych wiosek pierścieniowych, ograniczonych głównie do niewielkiego obszaru na zachód od rzeki Juruena (Fig. 4). Kopce rozmieszczone są wokół kolistych placów o średnicy ~100-120 m, z zatopionymi drogami promieniującymi w wielu kierunkach i rozciągającymi się do 1,4 km. W jednym przypadku wioska nasypowa została zbudowana wewnątrz dużego, okopanego zagrody (Fig. 3e), a w dwóch innych przypadkach małe zagrody można znaleźć w odległości ~100 m.

Wzorce osadnictwa w dorzeczu Upper Tapajós

W celu zbadania wzorców osadnictwa w UTB, sklasyfikowaliśmy stanowiska według całkowitej powierzchni na pojedyncze przysiółki i małe wsie (do ~2 ha), średnie i duże osady (~2-5 ha) oraz główne ośrodki regionalne (ponad 5 ha) (patrz Metody, Uzupełniająca Ryc.  1 ). Pojedyncze stanowisko, Z-Mt-04 (ryc. 3d), przyćmiewa wszystkie inne o powierzchni ~19 ha, ze względu na połączenie dwóch największych wybiegów w tym samym kompleksie i może stanowić odrębną kategorię.

Rozmieszczenie przestrzenne stanowisk pokazuje, że najmniejsze wybiegi są znacznie skupione, podczas gdy największe stanowiska są rozmieszczone w regularnych odstępach. Odległość między średnimi/dużymi stanowiskami wahała się od 24,8 do 33,17 km, chociaż nie stwierdzono, aby była znacząca. Z drugiej strony, osady pierwszego rzędu w hierarchii witryn były oddzielone średnio o 85, 5 km w znaczącym regularnym układzie (patrz Metody, Ryc. Uzupełniająca  2 ). Interpretujemy skupiska małych ogrodzeń grawitujących wokół największych miejsc jako odzwierciedlające niezależne osady ze zlewniami o powierzchni ~ 700 km² zagnieżdżonymi na terytoriach równorzędnych o powierzchni ~ 5000 km² (ryc. 4). Twierdzimy, że wzorce osadnictwa w UTB wskazują na regionalnie zintegrowane ośrodki polityczne, analogiczne do „galaktycznego” systemu Górnego Xingu  ,  . W takiej organizacji większe i bardziej rozbudowane architektonicznie obiekty – „ośrodki wzorcowe” – stanowią węzły ludności wywierające wpływ na okoliczne wsie satelickie. Wśród współczesnych rdzennych społeczeństw Górnego Xingu społeczności są niezależne, ale odnotowano nieformalne hierarchie, z największymi wioskami o wyższym prestiżu i znaczeniu rytualnym  . Ponadto opisano przejściowe asymetrie związane z takimi wydarzeniami, jak organizowanie rytuałów między społecznościami . W punktach centralnych na zachodzie i wschodzie naszego obszaru badań dwa największe dotychczas zarejestrowane stanowiska (Boa Vista i Z-Mt04, oddalone od siebie o ~ 190 km) mogły funkcjonować jako „wzorowe centra” w swoich regionach. Architektura witryn takich jak Boa Vista (ryc. 3e) przypomina centra placów Górnego Xingu i sugeruje, że mogło ono pełnić dodatkowe funkcje ceremonialne i polityczne poza działaniem jako główne skupisko ludności  ,  ,  . Jednak w UTB nie ma sieci dróg zgłoszonych dla Górnego Xingu, które jak dotąd są unikalne dla tego obszaru  ,  ,  .

Poza UTB i górnym Xingu zaproponowano również regionalną hierarchię stanowisk w celu wyjaśnienia rozmieszczenia dużych kopców platformowych w boliwijskim Llanos de Moxos24. Wykazano jednak, że geoglify z Acre nie odpowiadają żadnemu znaczącemu rozkładowi pod względem wielkości stanowiska20, a w przypadku rowów pierścieniowych z Boliwii nie odnotowano takich wzorców26. Tak więc wzdłuż 1800-kilometrowego odcinka SRA zajmowanego przez budowniczych ziemnych mogły istnieć odrębne formacje społeczne, zgodnie ze zmiennością stylów ceramicznych i tradycji architektonicznych.

Treści kulturowe i chronologia stanowisk

W celu zbadania zawartości kulturowej, stratygrafii i chronologii stanowisk UTB oraz ich porównania z innymi wykopanymi zagrodami SRA, wybraliśmy stanowisko Mt-04 do przeprowadzenia wykopalisk (ryc. 3f, Uzupełniająca ryc.  3 ). Wnętrze stanowiska zawierało grubą warstwę ADE o głębokości 50 cm, która znajdowała się tylko 20 cm poza rowem. ADE zawierała obficie ceramikę i węgiel drzewny i była nałożona na warstwę ekstensywnego wypalenia na przejściu z lokalnymi oksysolami. Warstwy spalenia podstawy i sprzed ADE były pozbawione pozostałości archeologicznych. Obecność ADE i duże zagęszczenie ceramiki na terenie otoczonym obudową wzmacnia domowy charakter i stałe zasiedlenie stanowiska. Daty radiowęglowe uzyskano dla węgla drzewnego w połączeniu z ceramiką w pobliżu podstawy ADE w każdym z dołów testowych. Wszystkie daty przypadają między Cal AD 1410 a 1460 (Tabela 1). Daty uzyskane dla Mt-04 wskazują na współczesność z budową porzuconych wybiegów w innych częściach SRA. Zestawienie dostępnych dat radiowęglowych (tabele uzupełniające  1–3 ) pokazuje szczyt aktywności ~ Cal AD 1250–1500 zarówno w Boliwii, jak iw Górnym Xingu, z wioskami z kopcami pierścieniowymi, które również pojawiły się w tym okresie (ryc. 5). Jednak geoglify Akki kwitły wcześniej niż większość innych robót ziemnych wzdłuż SRA, około 100–400 ne., z wyraźnym upadkiem po 1000 ne. (ryc. 5).

Tabela 1

Daty radiowęglowe ze stanowiska Mt-04

Jednostka Poziom Kontekst Konwencjonalna data 14 C Numer laboratorium δ 13 C ‰ kal. AD 2σ
Jednostka testowa 1 40–50 cm Podstawa obudowy wewnętrznej ADE 520 ± 30 Beta-469161 −27,6 1410-1455
Jednostka testowa 2 40–50 cm Podstawa obudowy wewnętrznej ADE 500 ± 30 Beta-469164 −25,8 1415-1460
Jednostka testowa 3 10–20 cm Podstawa obudowy zewnętrznej ADE 520 ± 30 Beta-469165 −26,9 1410-1455

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig5_HTML.jpg

Suma rozkładów prawdopodobieństwa (SPD) dat radiowęglowych dla robót ziemnych w SRA. Krzywe są pokazane dla różnych kategorii robót ziemnych. Szczyty w budowie i zajęciu terenu są zaznaczone dla geoglifów / wczesnych rowów pierścieniowych (kolor czerwony), a później rowów pierścieniowych / wiosek pierścieniowych (kolor niebieski).  liczba dat

Ceramika odzyskana z Mt-04 wykazuje niezliczoną ilość stylów dekoracyjnych (Supplementary Fig. 4) i różni się od tych opisanych dla zagród w Acre30, Boliwii26 i górnym Xingu34, pokazując, że każdy z tych regionów był zajęty przez konkretną tradycję ceramiczną, wszystkie dzielące praktykę budowania zagród z rowami.

Przewidywanie rozmieszczenia wybiegów w południowej Amazonii

Potencjalny, pełny zasięg geograficzny zagród rozkopanych w SRA modelowaliśmy przy użyciu algorytmów maksymalnej entropii41-43 na podstawie współrzędnych stanowisk archeologicznych (wcześniej zarejestrowanych zagród rozkopanych i nowych stanowisk badanych w UTB) oraz parametrów środowiskowych, w tym 11 zmiennych bioklimatycznych, ośmiu edaficznych i czterech terenowych. Modelowanie maksymalnej entropii, stosowane głównie w biologii do przewidywania rozmieszczenia gatunków na podstawie danych dotyczących tylko obecności, zostało ostatnio wykorzystane do przewidywania rozmieszczenia ADE44, geoglifów45 , innych stanowisk archeologicznych oraz rolnictwa kukurydzy w Amazonii46. Tutaj rozszerzyliśmy te zastosowania do przewidywania rozmieszczenia zagród ziemnych na całym obszarze SRA (ryc. 6).

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig6_HTML.jpg

Model maksymalnej entropii (MaxEnt) dystrybucji porzuconych obudów. Skala prawdopodobieństwa jest podana w domyślnym wyjściu logistycznym MaxEnt

Stwierdzono, że zmienne bioklimatyczne związane z sezonowością temperatury i opadów są najbardziej istotnymi czynnikami w przewidywaniu rozmieszczenia lokalizacji (Tabela 2, Rysunki uzupełniające. 8 – 10 ). W ocenie udziału zmiennej parametrami bioklimatycznymi o największym udziale procentowym i znaczeniu permutacji były opady najchłodniejszej ćwiartki, opady najsuchszej ćwiartki oraz sezonowość temperatur (tab. 2). Kolejnymi najważniejszymi parametrami bioklimatycznymi są opady roczne, temperatura najcieplejszego miesiąca oraz roczny zakres temperatur. Porzucone obudowy znajdują się na obszarach o wyraźnej sezonowości opadów, w zakresie od 700 do 1000 mm w najbardziej mokrej ćwiartce do 50–120 mm w najsuchszej ćwiartce (rys. Uzupełniająca  8 ). Wahania temperatury są również wysokie, z różnicą między bezwzględnymi maksymalnymi i minimalnymi temperaturami bezwzględnymi w ciągu roku sięgającymi 14–24 ° C (Uzupełniająca ryc.  8 ). Zmienną terenową o największym znaczeniu była wysokość, potwierdzająca obserwację, że porzucone zagrody zwykle znajdują się na stosunkowo wysokim terenie (140–320 m) (Uzupełniająca ryc.  10). Wśród predyktorów terenu odległość do rzek była drugim co do wielkości, ale miała bardzo niski udział procentowy i znaczenie permutacji w porównaniu ze zmiennymi bioklimatycznymi (tab. 2).

Tabela 2

Udział procentowy i ważność permutacji zmiennych bioklimatycznych, edaficznych i terenowych zawartych w ostatecznym modelu MaxEnt

Zmienny Udział procentowy Znaczenie permutacji
Opady z najzimniejszej ćwiartki 32.2 3
Opady w najsuchszej ćwiartce 13,9 9.5
Sezonowość temperatury 11.7 26.1
Zdolność do wymiany kationów 9.5 2.1
Podniesienie 7.7 3.5
Roczne opady 5.3 4.1
Maks. temperatura najcieplejszego miesiąca 5 8.1
Zdolność do wymiany kationów 2.6 0,8
Roczny zakres temperatur 2.5 22.1
Izotermia 1.8 0,4
Opady w najbardziej mokrym kwartale 1.5 1.6
Zawartość żwiru 1.4 0,5
Odległość do rzek 1.4 2.2
Opady w najcieplejszym kwartale 0,9 1.2
Frakcja piasku 0,6 8.5
Frakcja mułu 0,5 0,4
Nachylenie 0,5 1
Średnia roczna temperatura 0,4 0,6
Węgiel organiczny 0,2 2.2
Gęstość nasypowa 0,1 1.5
pH 0,1 0
Sezonowość opadów 0 0,3
Indeks pozycji topograficznej 0 0

Nasze modelowane rozmieszczenie porzuconych zagród znacznie różni się od rozmieszczenia miejsc ADE zgłoszonych przez McMichaela i in.  . Czynniki bioklimatyczne mają mniejsze znaczenie dla przewidywania tych ostatnich, a parametry terenu są zasadniczo różne. Stanowiska ADE znajdują się na wysokości poniżej 100 m oraz w odległości do 10 km od rzek wieloletnich  . Z kolei zagrody SRA znajdują się na wyższych terenach (140–320 m), a odległość od rzek, choć nadal jest istotnym predyktorem ukształtowania terenu, okazała się znacznie mniej istotna, a roboty ziemne znajdowały się w odległości do 40 km od rzek żeglownych (tab. 2, Uzupełniająca ryc.  10 ). Jednak związek między robotami ziemnymi a bliskością rzek różni się w zależności od regionu. Potwierdzanie obserwacji terenowych  ,  ,  , wybiegi w Boliwii i Górnym Xingu znajdują się głównie w promieniu 10 km od rzek, podczas gdy w Akce i Górnym Tapajós można je znaleźć w większych odległościach (ryc. 7). Ogólnie rzecz biorąc, nasze dane potwierdzają, że roboty ziemne na SRA reprezentują odrębną strategię osadniczą w stosunku do miejsc ADE na głównych terenach zalewowych rzek  .

Zewnętrzny plik zawierający obraz, ilustrację itp. Nazwa obiektu to 41467_2018_3510_Fig7_HTML.jpg

Częstotliwość porzuconych zagród SRA w funkcji odległości od rzek. Rzeki wieloletnie definiuje się jako akumulację przepływu > 15 000 (patrz Metody). Regiony: rowy pierścieniowe BO w Boliwii i sąsiedniej Rondônia, UX Upper Xingu, geoglify AC w ​​Akce i sąsiednich Amazonach, UTB Upper Tapajós Basin. Granice osi x odpowiadają maksymalnej potencjalnej odległości w odpowiednich regionach

Aby oszacować całkowitą liczbę geometrycznych zagród w SRA, rzutowaliśmy gęstość lokalizacji w UTB na cały obszar przewidywany przez model, aby zawierał roboty ziemne. Przewidywany obszar w dziesięciu iteracjach modelu wahał się od 355 690 do 493 377 km², ze średnią 434 860 km² (patrz Metody). Gęstość robót ziemnych w UTB — biorąc pod uwagę jedynie zasięg obszarów wylesionych, które zostały zbadane na zdjęciach satelitarnych (20 019 km²) — wynosi 0,003 stanowisk/km². Po przeliczeniu na średni całkowity obszar przewidziany przez MaxEnt, daje to 1304 miejsca. Ponieważ gęstość miejsc jest podobno wyższa w innych regionach SRA, takich jak Upper Xingu i Acre, liczba ta prawdopodobnie jest niedoszacowana.

Następnie wykorzystaliśmy wyniki modelu do oszacowania populacji SRA w późnych czasach prekolumbijskich (patrz Metody, tabela uzupełniająca  4 ). Wyprowadziliśmy liczby ludności dla UTB na podstawie obszaru stanowiska i wzorów pochodzących z etnografii i przewidział wyniki na całkowity obszar przewidywany przez model, w którym będą znajdować się roboty ziemne. Zakładając współczesność stanowiska, całkowita populacja obliczona dla stanowisk UTB wynosiła 21 340 przy gęstości 1,06 osoby/km². Kiedy ta liczba jest rzutowana na całkowity obszar potencjalnego występowania porzuconych wybiegów w SRA, wynikiem jest populacja 463 555. Jest to prawie na pewno niedoszacowanie, biorąc pod uwagę wyższą gęstość zaludnienia oszacowaną dla innych obszarów SRA w przeddzień spotkania kolumbijskiego. Liczebność Llanos de Moxos w XVII wieku na podstawie zapisów jezuickich waha się od 40 000 do ponad 100 000  podczas gdy w Górnym Xingu odnotowano tylko 3000–4000 osobników . Liczby te odzwierciedlają wpływ chorób europejskich, przy czym szacunki populacji prekolumbijskiej oparte na obszarze osadniczym i zasięgu pól prążkowanych wynoszą odpowiednio 350 000 i 50 000  ,  . W obu przypadkach przekłada się to na zagęszczenie ~2,5 osoby/km². Projekcja na całkowity obszar SRA, na którym przewiduje się roboty ziemne, daje wynik 1 087 150 mieszkańców. Dlatego zakładamy, że populacja od ~ 500 tysięcy do 1 miliona dla SRA w późnych czasach prekolumbijskich (Cal AD 1250–1500) jest rozsądnym oszacowaniem.

Dyskusja

Możliwa ciągłość geograficzna późnoprekolumbijskich kultur budowlanych w całej południowej Amazonii była przewidywana przez prawie dekadę ; jednak archeologiczne dowody na takie powiązania dalekiego zasięgu pozostawały nieuchwytne. Wyniki naszych badań w górnym biegu rzeki Tapajós potwierdzają, że porzucone wybiegi znajdują się na długości 1800 km ze wschodu na zachód wzdłuż SRA. Ekspansja w budownictwie ziemnym i szczyt okupacji w większości miejsc – zarówno na wschodnich, jak i zachodnich krańcach SRA – miały miejsce między 1250 a 1500 rokiem ne. Cal. W tym czasie cały SRA był zasiedlony przez gęste populacje żyjące w ufortyfikowanych wioskach, niektóre z nich (np. Upper Tapajós, Upper Xingu) wydają się być zorganizowane w regionalnie zintegrowane systemy.

Wyniki naszego modelu prognostycznego wykopanych rowów pokazują, że pomimo ogromnych odległości roboty ziemne znajdują się na obszarach o zauważalnym podobieństwie środowiskowym, z wyraźną sezonowością opadów i temperatur. Nasze wyniki są zgodne z sugestią, że populacje prekolumbijskie były gęstsze, a ich wpływ na środowisko, w tym roboty ziemne, był większy w klimatach sezonowych, takich jak . Sezonowa susza lasów przejściowych tego regionu prawdopodobnie ułatwiła wycinki pod budowę robót ziemnych. Łatwa do wykarczowania roślinność i bardziej żyzne/mniej zwietrzałe gleby sezonowo suchych lasów to czynniki, które uczyniły je atrakcyjnymi dla prekolumbijskich rolników, a przodkowie wielu upraw neotropikalnych rosły w sezonowo suchych lasach  . W szczególności wykazano, że pas lasów przejściowych wzdłuż SRA charakteryzuje się dużym względnym bogactwem gatunków udomowionych, w tym Bertholletia excelsa (orzech brazylijski)  ,  ,  .

Wyniki modelu pozwalają nam przewidywać, że porzucone zagrody ziemne zostaną znalezione na obszarze ~400 000 km² wzdłuż całego SRA. Szacujemy, że na południowych obrzeżach Amazonki istnieje około 1000–1500 zagród, co oznacza, że ​​do około dwóch trzecich miejsc nie zostało jeszcze znalezionych. Wnioskujemy o populacji regionalnej od ~ 500 000 do 1 miliona dla SRA w późnych czasach prekolumbijskich, w oparciu o podejście oddolne z wykorzystaniem empirycznych danych archeologicznych. Liczba ta wymaga ponownej oceny modeli opartych wyłącznie na nośności lub prognozach najnowszych danych etnograficznych, które często zakładają, że większość prekolumbijskiej populacji amazońskiej osiedliła się wzdłuż brzegów rzek, przy niskim zagęszczeniu i ograniczonym wpływie na środowisko w terra firme obszary  ,  . Co więcej, fakt, że przewidywany obszar robót ziemnych wzdłuż SRA, obejmujący zaledwie 7% Amazonii, mógł utrzymać populację w setkach tysięcy (nawet jeśli przyjąć niższy próg naszych szacunków), zdecydowanie dyskredytuje wczesne niskie szacunki 1,5–2 mln mieszkańców dla całego dorzecza  .

Same odległości związane z zasięgiem terytorialnym budowniczych ziemi implikują różnorodność tradycji i trajektorii społeczno-politycznych dla każdego podregionu SRA. Świadczą o tym osobliwości w architekturze, stylach ceramiki i wzorcach osadnictwa w Akce, Boliwii i Górnym Xingu, do których należy dodać nowe znaleziska z UTB. Nasze wyniki dodatkowo wzmacniają znaczenie sezonowych lasów przejściowych dla rozwoju kulturowego w dorzeczu Amazonki. Na koniec poddajemy w wątpliwość dominujący pogląd, że główne drogi wodne były głównymi szlakami komunikacyjnymi w Amazonii i podkreślamy znaczenie równoległych sieci złożonych społeczeństw i kształtujących się systemów ponadregionalnych  , ustanowionych wzdłuż cieków wodnych i mniejszych dopływów na peryferiach dorzecza Amazonki.

Metody

Zdjęcia satelitarne i prawda naziemna

Na wybranym obszarze UTB zaprojektowaliśmy wieloetapowy program badawczy obejmujący systematyczne badania zdjęć satelitarnych, naziemne sprawdzenie próbki budowli oraz wykopaliska testowe. Wylesione obszary w dorzeczach rzek Juruena i Teles Pires (górne biegi Tapajós) oraz w bezpośrednim sąsiedztwie (ryc. 14) były systematycznie badane przy użyciu bezpłatnych zdjęć satelitarnych dostępnych w programie Google Earth w wersji 7.1.8.3036 i http://zoom.earth , obejmujących obszar ok. 54 000 km². Badany obszar obejmuje 12 gmin w północno-zachodniej części stanu Mato Grosso w Brazylii. Większość obszaru ma rozdzielczość submetrową z DigitalGlobe, co pozwala na identyfikację nawet najmniejszych robót ziemnych. Miejsca zostały wybrane do gruntowania na podstawie ich wielkości, układu i rodzaju obecnych robót ziemnych, tak aby stanowiły wiarygodną próbkę. Połączenie systematycznej analizy zdjęć satelitarnych z badaniami naziemnymi w celu potwierdzenia stanowisk archeologicznych zostało z powodzeniem zastosowane w innych częściach SRA . Odwiedziliśmy 24 miejsca składające się z małych, średnich i dużych wybiegów, kompleksów z wieloma wybiegami oraz okrągłych wiosek na kopcach. Wszystkie odwiedzone miejsca zostały potwierdzone jako prawdziwe stanowiska archeologiczne i są uważane za reprezentatywne dla całego regionu.

Dystrybucja wielkości witryny

Aby zbadać wzorce osadnictwa i potencjalne hierarchie miejsc w górnym biegu Tapajós, sklasyfikowaliśmy stanowiska według obszaru. Wzięliśmy pod uwagę indywidualny obszar obudowy i całkowity obszar witryny dla tych z wieloma strukturami. Używając metody naturalnych przerw Jenksa w R v. 3.3.3, początkowo opracowaliśmy potrójną klasyfikację opartą na propozycjach dla sąsiednich regionów  , ale stwierdziliśmy, że czterokrotna klasyfikacja dała lepsze dopasowanie (rysunek uzupełniający  1 ). Obszary podzielono na pojedyncze osady i małe wsie (poniżej 2,11 ha), średnie i duże osady (2,11–5,26 ha), główne ośrodki regionalne (5,26–9,88 ha) oraz stanowisko Mt-04 jako odstające (18,79 ha) (Uzupełnienie Ryc.  1). Przestrzenny rozkład lokalizacji został przeanalizowany w ArcGIS 10.5 przy użyciu narzędzia średniego najbliższego sąsiada. Punkty danych podzielono według różnych klasyfikacji wielkości (Uzupełniająca Ryc.  1 ). Dla każdej kategorii obliczono średnią odległość do najbliższego sąsiada i istotność rozkładu (jako skupionego lub rozproszonego) przy użyciu współczynnika najbliższego sąsiada (rysunek uzupełniający  2 ).

Wykopaliska na stanowisku Mt-04

Mt-04 to obudowa o nieregularnym kształcie, w przybliżeniu eliptycznym, ~175 m wzdłuż najdłuższej osi (ryc. 3f). Rów ma szerokość 8–10 m i głębokość 2 m, a nasypy zewnętrzne i wewnętrzne mają wysokość 1 m. Wnętrze i bezpośrednie sąsiedztwo obudowy zawiera ADE z bogatą ceramiką na powierzchni. Obszar ten jest obecnie wykorzystywany do uprawy różnych roślin ze względu na wysoką żyzność ADE. Dwa doły testowe o wymiarach 1 × 1 m zostały wykopane we wnętrzu obudowy ~ 10 m od rowu, podczas gdy inny został umieszczony w tej samej odległości od jego zewnętrznej części (rys. Uzupełniająca  3 ). Artefakty i cechy zostały zarejestrowane na sztucznych poziomach 10 cm, z uwzględnieniem naturalnej stratygrafii, a węgiel drzewny z bezpiecznych kontekstów został zebrany do datowania radiowęglowego.

Modelowanie rozkładu robót ziemnych

Użyliśmy domyślnych parametrów MaxEnt v. 3.3.3 ( http://www.cs.princeton.edu/~schapire/maxent/ ) do przewidywania rozmieszczenia witryn. Współrzędne porzuconej zagrody zostały skompilowane z opublikowanej literatury, niepublikowanych tez i raportów terenowych, do których dodaliśmy nowo odkryte miejsca UTB, łącznie 665 punktów występowania. W przypadku parametrów środowiskowych wykorzystaliśmy 19 zmiennych bioklimatycznych z WorldClim  ( http://www.worldclim.org/bioclim ), 16 zmiennych edaficznych pobranych z Harmonized World Soil Database  oraz pięć zmiennych terenu: wysokość, nachylenie, nierówność, topografia wskaźnik pozycji (TPI) i odległość od rzek (tabela uzupełniająca  5). Wysokość została uzyskana z Shuttle Radar Topography Mission ( https://eros.usgs.gov/ ). Nachylenie, chropowatość i TPI zostały obliczone przy użyciu narzędzi Spatial Analyst i Land Facet Corridor Designer dla oprogramowania ArcGIS 10.5 i GRASS 7.2. Odległość od rzek została wygenerowana w ArcGIS przy użyciu danych z HydroSHEDS  ( http://www.hydrosheds.org ) oraz progu akumulacji przepływu wynoszącego 15 000 w celu zdefiniowania rzek wieloletnich . W razie potrzeby wszystkie warstwy zostały ponownie próbkowane, aby dopasować rozdzielczość rastrów bioklimatycznych (30 sekund kątowych) i przycięte do zasięgu Amazonii, zdefiniowanego jako wszystkie regiony spływające do systemu Amazonki, ale z wyłączeniem obszarów wyższych niż 1000 m n.p.m. , który miał cechy terenu i bioklimatyczne zbyt różne od nizin i mógł wypaczać prognozę modelu (ryc. 6).

Przetestowaliśmy korelację między warstwami środowiskowymi, glebowymi i terenowymi za pomocą pakietu „rastrowego” dla R v. 3.3.3 i usunęliśmy parametry, które były silnie skorelowane z innymi łatwiejszymi do interpretacji (rysunki uzupełniające  5 – 7). Zmienne bioklimatyczne zachowane dla ostatecznego modelu to (1) średnia roczna temperatura; (2) izotermalność; (3) sezonowość temperatury; (4) maksymalna temperatura najcieplejszego miesiąca; (5) roczny zakres temperatury; (6) opady roczne; (7) sezonowość opadów; (8) opady w najbardziej mokrej ćwiartce; (9) opady w najsuchszym kwartale; (10) opady w najcieplejszym kwartale; oraz (11) opady w najzimniejszej ćwiartce. W przypadku zmiennych edaficznych wybraliśmy głównie ze względu na właściwości fizyczne (które mogą mieć wpływ na budownictwo ziemne), ale także wskaźniki jakościowe (potencjalnie wpływające na rozmieszczenie populacji). Zmiennymi zachowanymi dla ostatecznego modelu, wszystkie odnoszące się do atrybutów podłoża, były (1) zawartość żwiru; (2) frakcja piasku; (3) frakcja mułu; (4) frakcja gliny; (5) gęstość nasypowa; (6) węgiel organiczny; (7) pH; oraz (8) zdolność wymiany kationów. Zmienne terenu zachowane dla ostatecznego modelu to (1) wysokość; (2) nachylenie; (3) wskaźnik położenia topograficznego; oraz (4) odległość od rzek.

Ponieważ modele predykcyjne oparte na danych dotyczących wyłącznie obecności są w dużym stopniu podatne na błędy w próbkowaniu i autokorelacji przestrzennej  , a rozmieszczenie stanowisk archeologicznych jest często ukierunkowane na regiony o bardziej intensywnych badaniach, zdecydowaliśmy się zastosować miary filtrowania przestrzennego do naszego zbioru danych o występowaniu. Wykazano, że filtrowanie przestrzenne zapisów zdarzeń, gdy są one ukierunkowane na określone lokalizacje, jest bardziej skuteczne w zmniejszaniu błędów pominięć i prowizji niż manipulowanie punktami tła w MaxEnt  . Brazylijskie geoglify Akki były nadreprezentowane, ponieważ obszar ten zawierał prawie cztery razy więcej stanowisk niż pozostała część SRA razem wzięta ( n = 185). Aby zmniejszyć błąd próbkowania, losowo wybraliśmy 185 miejsc ze zbioru danych Acre do włączenia do modelu. Innym źródłem uprzedzeń jest arbitralne definiowanie stanowisk archeologicznych, ponieważ kompleksy robót ziemnych występujące w odległości kilku kilometrów od siebie mogły być czasami rejestrowane jako odrębne stanowiska. Aby to uwzględnić, jeszcze bardziej zmniejszyliśmy zbiór danych, uznając miejsca występujące w określonej odległości od siebie za pojedyncze punkty. Przetestowaliśmy promienie 2,5 i 5 km. Modele predykcyjne utworzone z tymi przefiltrowanymi zestawami danych były prawie identyczne z modelami utworzonymi z pełnym zestawem danych. W ramach kompromisu uruchomiliśmy ostateczny model przy użyciu zestawu danych przefiltrowanego z progiem 2,5 km ( nwitryny = 313). Aby ocenić średnie zachowanie modelu, wykonaliśmy dziesięć partycji zbioru danych o zdarzeniach, za każdym razem losowo wybierając 75% witryn jako próbkę szkoleniową i 25% jako próbkę testową (rysunek uzupełniający  11 ). Wszystkie modele miały obszary pod krzywą ROC (AUC) > 0,96, co pokazuje, że działały znacznie lepiej niż losowo w przewidywaniu występowania miejsca. Do pomiaru ważności zmiennych predykcyjnych wykorzystano krzywe odpowiedzi i testy scyzoryka. Domyślnym wyjściem logistycznym MaxEnt jest powierzchnia ciągłych wartości prawdopodobieństwa, które można przekształcić w binarną powierzchnię obecności/nieobecności na podstawie kilku możliwych progów. Aby obliczyć całkowity potencjalny obszar występowania robót ziemnych, jako wartość progową przyjęliśmy maksymalną czułość treningu plus specyficzność . Stanowi to kompromis między błędami pominięcia lub fałszywymi negatywami (brak przewidywania obszarów występowania lokalizacji) a błędami zlecenia lub fałszywymi alarmami (przewidywanie obszarów poza rzeczywistym rozmieszczeniem lokalizacji), ponieważ tych ostatnich nie można ocenić na podstawie danych dotyczących wyłącznie obecności. Poniżej tego progu wskaźniki pominięć testów nigdy nie przekraczały 16%.

Gęstość terenu i szacunki populacji

Gęstość zaludnienia dla stanowisk w UTB obliczono na podstawie powierzchni stanowiska i etnograficznych wzorów Cureta . Wśród wzorów przedstawionych przez Cureta stwierdziliśmy, że równanie liniowe dla wszystkich typów lokalizacji dało najbardziej realistyczne wyniki, z szacunkami 20–30 osób dla poszczególnych osad i 1000–2500 mieszkańców dla największych osad. To ostatnie jest zgodne z szacunkami dotyczącymi innych osad archeologicznych pierwszego rzędu , jak również relacjami historycznymi o wioskach pierścieniowych w środkowej Brazylii, których populacja wynosi kilka tysięcy .

Regionalne chronologie SRA

SPD zostały zbudowane w OxCal 4.2 przy użyciu funkcji Sum i krzywej kalibracji ShCal13  ,  . Aby uwzględnić nadpróbkowanie niektórych miejsc i faz w tych miejscach, zastosowaliśmy procedurę binowania  –  . Daty w miejscach zostały uporządkowane, a daty występujące w odstępie 100 lat zostały pogrupowane w kosze i połączone z funkcją R_combine. Ta procedura jest konieczna, ponieważ suma skalibrowanych dat zakłada, że ​​obserwacje są niezależne, podczas gdy nie ma to miejsca, gdy uzyskano wiele dat dla pojedynczych stanowisk lub faz w ich obrębie. Końcowe krzywe dla każdej kategorii witryn zostały znormalizowane, aby ułatwić porównanie.

Dostępność danych

Wszystkie dane wykorzystane w tym badaniu są dostępne u autorów na uzasadnione żądanie.

Elektroniczny materiał uzupełniający

Podziękowanie

Badania zostały częściowo sfinansowane przez Towarzystwo National Geographic (HJ-R008-17) dla JI, LA, DPS, MR, SSK i JGS oraz projekt Europejskiej Rady ds. ) do JI Research i został autoryzowany przez Brazylijski Instytut Dziedzictwa (IPHAN) (numer zezwolenia 01425.002432/2017-1).

Autorskie Wkłady

JI, JGS, MR i DPS zaprojektowali badania; FRN zidentyfikował roboty ziemne na zdjęciach satelitarnych; JGS, JI, ADB i IBS przeprowadzili badania archeologiczne i wykopaliska; JGS przeprowadził analizę danych; JGS, JI i MR prowadzili pisanie artykułu przy udziale wszystkich innych autorów.

Notatki

Konkurujące interesy

Autorzy deklarują brak sprzecznych interesów.

przypisy

Elektroniczny materiał uzupełniający

Dodatkowe informacje towarzyszą temu dokumentowi pod adresem 10.1038/s41467-018-03510-7.

 

Uwaga wydawcy: Springer Nature pozostaje neutralny w odniesieniu do roszczeń jurysdykcyjnych na opublikowanych mapach i powiązań instytucjonalnych.

Bibliografia

1. Lewis SL. Lasy tropikalne i zmieniający się system ziemi. Filoz. Trans. R. Soc. Londyn. B. 2006; 361 : 195–210. doi: 10.1098/rstb.2005.1711. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
2. Bonan GB. Lasy i zmiany klimatu: wymuszenia, sprzężenia zwrotne i korzyści klimatyczne płynące z lasów. Nauka. 2008; 320 : 1444-1449. doi: 10.1126/nauka.1155121. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
3. Klemens CR, Junqueira AB. Między nieskazitelnym mitem a zubożałą przyszłością. Biotropika. 2010; 42 :534-536. doi: 10.1111/j.1744-7429.2010.00674.x. [ CrossRef ]  ]
4. Barlow J, Gardner TA, Lees AC, Parry L, Peres CA. Jak dziewicze są lasy tropikalne? Ekologiczne spojrzenie na prekolumbijski ślad człowieka w Amazonii i implikacje dla współczesnej ochrony przyrody. Biol. Zachowaj. 2012; 151 :45–49. doi: 10.1016/j.biocon.2011.10.013. [ CrossRef ]  ]
5. McMichael CH i in. Rzadkie prekolumbijskie siedliska ludzkie w zachodniej Amazonii. Nauka. 2012; 336 :1429-1431. doi: 10.1126/nauka.1219982. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
6. Mayle FE, Langstroth RP, Fisher RA, Meir P. Długoterminowa dynamika lasów i sawann w boliwijskiej Amazonii: implikacje dla ochrony. Filoz. Trans. R. Soc. Londyn. B. 2007; 362 :291–307. doi: 10.1098/rstb.2006.1987. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
7. Klemens CR i in. Udomowienie Amazonii przed podbojem europejskim. proc. Biol. nauka 2015; 282 :20150813. doi: 10.1098/rspb.2015.0813. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
8. Balée, WL i Erickson, CL Czas i złożoność w ekologii historycznej: studia na nizinach neotropikalnych (Columbia University Press, Nowy Jork, NY, 2006).
9. Piperno DR, McMichael C, Bush MB. Amazonia i antropocen: jaki był zasięg przestrzenny i intensywność modyfikacji krajobrazu przez człowieka w dorzeczu Amazonki u schyłku pradziejów? Holocen. 2015; 25 :1588-1597. doi: 10.1177/0959683615588374. [ CrossRef ]  ]
10. Stahl PW. Interpretacja interfluwialnych przekształceń krajobrazu prekolumbijskiej Amazonii. Holocen. 2015; 25 :1598-1603. doi: 10.1177/0959683615588372. [ CrossRef ]  ]
11. Levis C. i in. Trwałe skutki udomowienia roślin prekolumbijskich na skład lasów amazońskich. Nauka. 2017; 355 : 925–931. doi: 10.1126/science.aal0157. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
12. Watling J. i in. Wpływ prekolumbijskich budowniczych „geoglifów” na lasy amazońskie. proc. Natl Acad. nauka USA. 2017; 114 :1868-1873. doi: 10.1073/pnas.1614359114. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
13. AC Roosevelta. Amazonka i antropocen: 13 000 lat wpływów człowieka w tropikalnym lesie deszczowym. Antropocen. 2013; 4 :69–87. doi: 10.1016/j.ancene.2014.05.001. [ CrossRef ]  ]
14. Piperno, DR & Pearsall, DM Początki rolnictwa w neotropikach nizinnych (Academic Press, San Diego, CA, 1998).
15. Lathrap, DW Górna Amazonka (Thames & Hudson, Londyn, 1970).
16. Meggers, BJ Amazonia: Człowiek i kultura w fałszywym raju (Aldine, Chicago, IL, 1971).
17. Walker JH. Prekolumbijskie rowy pierścieniowe wzdłuż rzek Yacuma i Rapulo, Beni, Boliwia: przegląd wstępny. J. Archeol polowy. 2008; 33 :413–427. doi: 10.1179/009346908791071141. [ CrossRef ]  ]
18. Erickson, CL In Time and Complexity in Historical Ecology: Studies in the Neotropical Lowlands (red. Balée, W. & Erickson, CL) 235–278 (Columbia University Press, Nowy Jork, NY, 2006).
19. Pärssinen, M., Ranzi, A., Saunaluoma, S. & Siiriäinen, A. W zachodniej Amazonii-Amazônia Ocidental: multidyscyplinarne badania starożytnych ruchów ekspansywnych, fortyfikacji i osiadłego trybu życia (red. Pärssinen M. & Korpisaari, A. ) 135–172 (Uniwersytet Helsiński, Helsinki, 2003).
20. Schaan, DP Święte geografie starożytnej Amazonii: historyczna ekologia złożoności społecznej (Left Coast Press, Walnut Creek, Kalifornia, 2011).
21. Heckenberger MJ, et al. Prekolumbijska urbanistyka, krajobrazy antropogeniczne i przyszłość Amazonii. Nauka. 2008; 321 : 1214–1217. doi: 10.1126/nauka.1159769. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
22. Heckenberger MJ i in. Amazonia 1492: dziewiczy las czy park kulturowy? Nauka. 2003; 301 :1710-1714. doi: 10.1126/nauka.1086112. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
23. Erickson CL. Sztuczne rybołówstwo na skalę krajobrazową w boliwijskiej Amazonii. Natura. 2000; 408 :190-193. doi: 10.1038/35041555. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
24. Lombardo U, Prümers H. Prekolumbijskie wzorce okupacji ludzi na wschodnich równinach Llanos de Moxos, boliwijska Amazonia. J. Archaeol. nauka 2010; 37 :1875-1885. doi: 10.1016/j.jas.2010.02.011. [ CrossRef ]  ]
25. Denevan, WM Krajobrazy uprawne rodzimej Amazonii i Andów . (Oxford University Press, Nowy Jork, NY, 2001).
26. Prümers H, Jaimes Betancourt C. 100 años de Investigación arqueológica en los Llanos de Mojos. Arqueoantropológicas. 2014; 4 :11–54.  ]
27. Lombardo U. Podniesione pola północno-zachodniej Boliwii: analiza oparta na GIS. Z. für Archäol. Außereuropäischer Kult. 2010; 3 :127-149.  ]
28. Erickson, CL W The Handbook of South American Archaeology (red. Silverman, H. & Isbell, WH) 157–183 (Springer, Nowy Jork, NY, 2008).
29. Pärssinen M, Schaan DP, Ranzi A. Prekolumbijskie geometryczne roboty ziemne w górnym Purús: złożone społeczeństwo w zachodniej Amazonii. Antyk. 2009; 83 :1084-1095. doi: 10.1017/S0003598X00099373. [ CrossRef ]  ]
30. Saunaluoma S, Schaan D. Monumentalność w społeczeństwach formujących się zachodniej Amazonii: geometryczne porzucone ogrodzenia w brazylijskim stanie Acre. Antyk. 2012; 2 :1. doi: 10.4081/antyk.2012.e1. [ CrossRef ]  ]
31. Schaan D i in. Nowe daty radiometryczne dla prekolumbijskich (2000–700 lat p.n.e.) robót ziemnych w zachodniej Amazonii w Brazylii. J. Archeol polowy. 2012; 37 :132–142. doi: 10.1179/0093469012Z.00000000012. [ CrossRef ]  ]
32. Erickson, CL, Álvarez, P. & Calla, S. Zanjas Circundantes: Obras de Tierra Monumentales de Baures en la Amazonia Boliviana. (Unidad Nacional de Arqueología, La Paz, 2008).
33. Prümers H, Jaimes Betancourt C, Plaza Martinez R. Algunas tumbas prehispanicas de Bella Vista, Prov. Iténez, Boliwia. Z. für Archäol. Außereuropäischer Kult. 2006; 1 :251–284.  ]
34. Heckenberger, MJ Ekologia władzy: kultura, miejsce i osobowość w południowej Amazonii, AD 1000–2000 . (Routledge, Nowy Jork, NY, 2005).
35. Mann CC. Starożytne roboty ziemne z Amazonii. Nauka. 2008; 321 : 1148–1152. doi: 10.1126/nauka.321.5893.1148. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
36. Heckenberger, M. w Ethnicity in Ancient Amazonia: Reconstructing Past Identities from Archaeology, Linguistics and Ethnohistory (red. Hornborg, A. & Hill, JD) 57–74 (University Press of Colorado, Boulder, 2011).
37. Heckenberger, M. w Handbook of South American Archaeology (red. Silverman, H. & Isbell, WH) 941–961 (Springer, Nowy Jork, NY, 2008).
38. Hill, JD & Santos-Granero, F. Comparative Arawakan Histories: Rethinking Language Family and Culture Area w Amazonii (University of Illinois Press, Urbana, IL, 2002).
39. Hornborg A. Etnogeneza, integracja regionalna i ekologia w prehistorycznej Amazonii: w kierunku perspektywy systemowej. bież. Antropol. 2005; 46 :589-620. doi: 10.1086/431530. [ CrossRef ]  ]
40. Pires de Campos A. Breve notícia que dá o capitão Antônio Pires de Campos do gentio que há na derrota da viagem das minas do Cuyabá e seu recôncavo. Wielebny Trimest. wykonaj Inst. Histótico, Geográfico, e Etnográfico do Bras. 1862; 5 :437-449.  ]
41. Phillips SJ, Anderson RP, Schapire RE. Modelowanie maksymalnej entropii geograficznych rozmieszczeń gatunków. eko. Model. 2006; 190 :231–259. doi: 10.1016/j.ecolmodel.2005.03.026. [ CrossRef ]  ]
42. Phillips SJ, Dudík M. Modelowanie rozmieszczenia gatunków za pomocą Maxent: nowe rozszerzenia i wszechstronna ocena. Ekografia. 2008; 31 :161-175. doi: 10.1111/j.0906-7590.2008.5203.x. [ CrossRef ]  ]
43. Elith J. i in. Statystyczne wyjaśnienie MaxEnt dla ekologów. Nie jeden. Dystrybucja 2011; 17 :43–57. doi: 10.1111/j.1472-4642.2010.00725.x. [ CrossRef ]  ]
44. McMichael CH i in. Przewidywanie prekolumbijskich gleb antropogenicznych w Amazonii. proc. R. Soc. Londyn. B. 2014; 281 :20132475. doi: 10.1098/rspb.2013.2475. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
45. McMichael CH, Palace MW, Golightly M. Lasy zdominowane przez bambus i prekolumbijskie formacje ziemne w południowo-zachodniej Amazonii. J. Biogeogr. 2014; 41 :1733-1745. doi: 10.1111/jbi.12325. [ CrossRef ]  ]
46. ​​McMichael CNH, Matthews-Bird F, Farfan-Rios W, Feeley KJ. Starożytne ludzkie niepokoje mogą wypaczać nasze rozumienie lasów amazońskich. proc. Natl Acad. nauka USA. 2017; 114 :522–527. doi: 10.1073/pnas.1614577114. darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
47. Curet LA. Nowe formuły szacowania populacji prehistorycznych dla nizinnej Ameryki Południowej i Karaibów. Antyk. 1998; 72 :359-375. doi: 10.1017/S0003598X00086634. [ CrossRef ]  ]
48. Denevan, WM Aborygeńska geografia kulturowa Llanos de Mojos w Boliwii (University of California Press, Berkeley, CA, 1966).
49. Bush MB i in. Wpływ antropogeniczny na lasy amazońskie w prehistorii: perspektywa ekologiczna. J. Biogeogr. 2015; 42 :2277–2288. doi: 10.1111/jbi.12638. [ CrossRef ]  ]
50. Bush MB i in. Holoceński pożar i okupacja w Amazonii: zapisy z dwóch pojezierzy. Filoz. Trans. R. Soc. Londyn. 2007; 362 :209-218. doi: 10.1098/rstb.2006.1980. [ darmowy artykuł PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ] [  ]
51. Bush MB, Silman MR. Eksploatacja Amazonii ponownie: asymetria ekologiczna i wahadło polityczne.Przód. eko. Otaczać. 2007; 5 :457–465. doi: 10.1890/070018. [ CrossRef ] [  ]
52. Piperno DR. Początki uprawy roślin i udomowienia w nowych tropikach świata: wzorce, proces i nowe osiągnięcia.bież. Antropol. 2011; 52 :S453–S470. doi: 10.1086/659998. [ CrossRef ] [  ]
53. Shepard GH, Ramirez H. „Made in Brazil”: rozprzestrzenianie się orzecha brazylijskiego przez ludzi ( Bertholletia excelsa , Lecythidaceae) w starożytnej Amazonii. Ekon. Nerw.2011; 65 :44–65. doi: 10.1007/s12231-011-9151-6. [ CrossRef ]  ]
54. Denevan WM. Blefowy model osadnictwa rzecznego w prehistorycznej Amazonii. Ann. doc. Jestem. Geograf.1996; 86 :654–681. doi: 10.1111/j.1467-8306.1996.tb01771.x. [ CrossRef ]  ]
55. Meggers BJ. Amazonia: prawdziwy lub fałszywy raj.Wielebny Archaeol. 1992; 13 :25–40.  ]
56. Schaan D i in. Construindo paisagens como espaços sociais: o caso dos geoglifos do Acre. Wielebny De. Arqueol.2010; 23 :30–41. doi: 10.24885/sab.v23i1.286. [ CrossRef ]  ]
57. Hijmans RJ, Cameron SE, Parra JL, Jones PG, Jarvis A. Interpolowane powierzchnie klimatyczne o bardzo wysokiej rozdzielczości dla globalnych obszarów lądowych. Int. J. Climatol.2005; 25 :1965-1978. doi: 10.1002/joc.1276. [ CrossRef ]  ]
58. FAO/IIASA/ISRIC/ISSCAS/JRC. Zharmonizowana światowa baza danych o glebie, wersja 1.2 (FAO, Rzym, Włochy i Laxenburg, 2012).
59. Lehner B, Verdin K, Jarvis A. Nowa globalna hydrografia pochodząca z kosmicznych danych wysokościowych. Eos, przeł. AGU. 2008; 89 :93–43. doi: 10.1029/2008EO100001. [ CrossRef ]  ]
60. Kramer-Schadt S, et al. Znaczenie korygowania błędu próbkowania w modelach dystrybucji gatunków MaxEnt. Nie jeden. Dystrybucja 2013; 19 :1366-1379. doi: 10.1111/ddi.12096. [ CrossRef ]  ]
61. Liu C, White M, Newell G. Wybór progów do przewidywania występowania gatunków z danymi dotyczącymi wyłącznie obecności. J. Biogeogr. 2013; 40 :778–789. doi: 10.1111/jbi.12058. [ CrossRef ]  ]
62. Wüst I, Barreto C. Wsie pierścieniowe środkowej Brazylii: wyzwanie dla archeologii Amazonii. łac. Jestem. Antyk. 1999; 10 :3–23. doi: 10.2307/972208. [ CrossRef ]  ]
63. Bronk Ramsey C, Lee S. Ostatnie i planowane zmiany w programie OxCal. radiowęglowy. 2013; 55 :720–730. doi: 10.1017/S0033822200057878.[ CrossRef ]  ]
64. Hogg AG i in. SHCal13 Kalibracja półkuli południowej, 0-50 000 lat cal BP. radiowęglowy. 2013; 55 :1889-1903. doi: 10.2458/azu_js_rc.55.16783.[ CrossRef ]  ]
65. Goldberg A, Mychajliw AM, Hadly EA. Demografia prehistorycznych ludzi w Ameryce Południowej po inwazji. Natura. 2016; 532 :232. doi: 10.1038/natura17176. [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
66. Shennan S. i in. Załamanie się populacji regionalnej nastąpiło po początkowym boomie rolniczym w Europie środkowoholocenu. Nat. Komuna. 2013; 4 :2486. doi: 10.1038/ncomms3486. Artykuł bezpłatny PMC ] [ PubMed ] [ CrossRef ]  ]
67. Timpson A i in. Rekonstrukcja regionalnych fluktuacji populacji w europejskim neolicie przy użyciu dat radiowęglowych: nowe studium przypadku przy użyciu ulepszonej metody. J. Archaeol. nauka 2014; 52 :549–557. doi: 10.1016/j.jas.2014.08.011. [ CrossRef ]  ]
68. IFAN. Krajowy Rejestr Stanowisk Archeologicznych (CNSA) (2018).
69. WinklerPrins A. Lokalizowanie ciemnych ziem Amazonii: tworzenie interaktywnego GIS znanych lokalizacji. J. łac. Jestem. Geograf. 2010; 9 :33–50. doi: 10.1353/opóźnienie.2010.0029. [ CrossRef ]  ]
de Souza JG, Schaan DP, Robinson M, Barbosa AD, Aragão LEOC, Marimon BH Jr, Marimon BS, da Silva IB, Khan SS, Nakahara FR, Iriarte J. Pre-Columbian earth-builders settled along the entire southern rim of the Amazon. Nat Commun. 2018 Mar 27;9(1):1125. doi: 10.1038/s41467-018-03510-7. PMID: 29588444; PMCID: PMC5871619.
Otwarty dostęp Ten artykuł jest objęty licencją Creative Commons Attribution 4.0 International License, która zezwala na używanie, dzielenie się, adaptację, dystrybucję i powielanie na dowolnym nośniku lub w dowolnym formacie, pod warunkiem, że podasz odpowiednie oznaczenie oryginalnego autora (autorów) i źródła, podać link do licencji Creative Commons i wskazać, czy dokonano zmian. Obrazy lub inne materiały stron trzecich zawarte w tym artykule są objęte licencją Creative Commons, chyba że zaznaczono inaczej w informacji o autorze materiału. Jeśli materiał nie jest objęty licencją Creative Commons, a zamierzone użycie jest niezgodne z przepisami prawa lub wykracza poza dozwolone użycie, musisz uzyskać pozwolenie bezpośrednio od właściciela praw autorskich. Aby zobaczyć kopię tej licencji, odwiedź http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ .

Artykuły z Nature Communications są dostępne dzięki uprzejmości Nature Publishing Group
Link do artykułu: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5871619/
Obraz wyróżniający: Amazonka. Autorstwa lubasi – Catedral Verde – Floresta Amazonica, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=18572902