Nierozpoznana republika, rozpoznawalne konsekwencje. Wojska rosyjskie w „zamrożonym” Naddniestrzu / Benjamin Potter

Wstęp

1 września 2020 r. tłum zebrał się na centralnym placu Tyraspola, drugiego co do wielkości miasta w Mołdawii, świętując 30-lecie niepodległości. Nad ulicą wisiały czerwone i zielone banery z odważnym białym „30”. Nieopodal, grupa pozowała z masywnym znakiem przedstawiającym białego gołębia nad stylizowaną liczbą 30. Niektórzy uczestnicy nosili nawet pamiątkowe koszulki z napisem „30 lat”.2 Dzień wypełniła rozbudowana parada wojskowa, festiwal występów i atrakcji oraz noc fajerwerków.3 Biesiadnicy nie świętowali jednak dnia niepodległości Mołdawii; zebrali się, aby uznać kraj, który nie istnieje. Dzień ten jest 30. rocznicą utworzenia Pridnestrowskiej Republiki Mołdawskiej (PMR), parapaństwa w granicach Mołdawii, lepiej znanego światu jako Naddniestrze.4 W 1990 r. mieszkańcy najbardziej wysuniętej na wschód części Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ogłosili i starali się o międzynarodowe uznanie jako nowej republiki. Roszczenia terytorialne były niejednoznaczne po rozpadzie Związku Radzieckiego i w 1992 r. wybuchła wojna między nową Republiką Mołdawii a Naddniestrzem w miastach położonych wzdłuż rzeki Dniestr. Strzelanina zakończyła się, gdy część rosyjskiej 14 Armii zmobilizowała się w celu wsparcia Naddniestrza. Poprzez zastraszanie i przytłaczającą przewagę militarną, Rosja doprowadziła do zawieszenia broni. Dzięki wsparciu i obecności rosyjskiego wojska, PMR było w stanie utrzymać faktyczną autonomię przez ostatnie trzy dekady, nadal istniejąc w ramach uznanych przez społeczność międzynarodową granic Mołdawii.5

Geograficznie, Naddniestrze to wąski pas ziemi pomiędzy Mołdawią a Ukrainą. Z politycznego punktu widzenia ten skrawek ziemi może odegrać ogromną rolę w określaniu stabilności regionu i legalności międzynarodowego prawa granicznego. Z zaledwie pół milionem mieszkańców (475 tys. w 2015 r.), Naddniestrze nie jest na tyle duże, by zarejestrować się w większości zachodnich społeczności wywiadowczych i politycznych, rzadko kiedy wzbudzając więcej niż pobieżne uwagi.6 Pomimo niewielkiej populacji, okoliczności związane z jego powstaniem i dalszym istnieniem sprawiają, że może stać się centralnym punktem w relacjach między Rosją a UE, NATO i ONZ.7

Jako nieuznane parapaństwo, Naddniestrze zachowuje wiele oczekiwanych cech państwa, w tym scentralizowany rząd, odrębny system monetarny i własne stałe wojsko. Naddniestrze dąży do utrzymania autonomii i odrzuca wszelkie mołdawskie władze w swoich granicach, co oznacza, że prawa są tworzone i administrowane przez faktyczny rząd bez międzynarodowej legitymacji. Charakter tej spornej strefy zapewnia zachodnim decydentom kilka interesujących spostrzeżeń dotyczących rosyjskiej strategii w przestrzeni poradzieckiej oraz ograniczeń europejskich koalicji, takich jak NATO i Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), w zakresie wywierania wpływu poza ich własnymi granicami.

Obecnie około 1500 rosyjskich żołnierzy stacjonuje w Mołdawii i należy do dwóch jednostek: Siły Pokojowe (MC) i Grupa Operacyjna Sił Rosyjskich (OGRF).8 Mniejszy kontyngent, Siły Pokojowe, istnieje na mocy porozumienia z 1992 roku i ma za zadanie patrolować strefę bezpieczeństwa ustanowioną między Naddniestrzem a resztą Mołdawii9 Większe OGRF stacjonują bez żadnej umowy z Mołdawią i mają za zadanie przede wszystkim monitorowanie ogromnego składu, w którym znajduje się około 20 000 ton amunicji. Zlokalizowany w małej wiosce Colbasna, służył jako magazyn Zachodniego Okręgu Wojskowego Związku Radzieckiego i zgromadził znaczne zapasy amunicji w latach 90-tych, kiedy wojska radzieckie zostały wycofane z Niemiec Wschodnich, Czechosłowacji i Węgier10. Te zapasy martwią zarówno mołdawskich urzędników, jak i mieszkańców, ponieważ mogą zostać wykorzystane w przyszłych akcjach wojskowych lub terrorystycznych. Detonacje materiałów wybuchowych przekraczają ich okres przydatności do spożycia i stają się coraz mniej stabilne, stwarzając zagrożenie dla środowiska, ponieważ szkodliwe chemikalia przedostają się do gleby i wody oraz zwiększają ryzyko katastrofalnej eksplozji porównywalnej wielkością do detonacji atomowej. ¹¹

OGRF jest krytykowany za częste przeprowadzanie nieautoryzowanych ćwiczeń w strefie bezpieczeństwa z wyraźnym naruszeniem obowiązujących umów. ¹² Wspólne ćwiczenia OGRF i Naddniestrza mają wzmocnić armię naddniestrzańską, liczącą ok. 5 tys. żołnierzy, z blisko 15 tys. rezerw, wyposażaną i wyszkoloną wyłącznie przez Rosję. ¹³ Od 2015 roku rosyjskim żołnierzom odmawia się wjazdu na Ukrainę i Mołdawię oraz nie pozwala żołnierzom OGRF latać na międzynarodowe lotnisko w Kiszyniowie. ¹⁴ Te komplikacje związane z transportem powodują, że żołnierze stacjonujący w Naddniestrzu przebywają przez długi czas, czasem lata, zmieniając się między OGRF a zatwierdzonymi na arenie międzynarodowej siłami pokojowymi MC, często wielokrotnie podczas służby. ¹⁵ Ten układ jest niekonwencjonalny dla sił pokojowych, ponieważ żołnierze, którzy mają chronić i współpracować z mołdawskimi obserwatorami wojskowymi w MC, mogli być szkoleni w celu obalenia ich i walki z nimi za pomocą OGRF zaledwie kilka miesięcy wcześniej. ¹⁶

Oficjalne stanowisko Mołdawii dotyczy usunięcia nieautoryzowanego rosyjskiego OGRF, wspólnego usunięcia lub likwidacji uzbrojenia w Kolbasnej oraz powołania wielonarodowych sił pokojowych administrowanych przez OBWE. ¹⁷ Tym żądaniom, przyczynom ich niespełnienia oraz potencjalnym reakcjom Naddniestrza, gdyby próbowały je wyegzekwować siły zewnętrzne, to tematy, do których teraz przejdziemy w artykule.

Dlaczego Naddniestrze jest ważne dla Zachodu?

Obecność wojsk rosyjskich w Naddniestrzu daje Moskwie instrument nacisku na suwerenne państwo Mołdowy oraz środek zapobiegający rozszerzaniu Unii Europejskiej i NATO w postrzeganej przez Rosję strefie wpływów. Rosyjskie działania lekceważą autorytet prawa międzynarodowego i stanowią siłę destabilizującą w regionie. ¹⁸ Ponadto zamrożony konflikt nęka Mołdawię, osłabiając jej państwowość, uniemożliwiając kontrolę granic i kosztując, według niektórych szacunków, miliardy dolarów utraconego rozwoju gospodarczego.

Prośby i traktaty, nawet te podpisane przez Kreml, nie były w stanie usunąć rosyjskich wojsk ani zbrojeń, które obecnie stanowią przeszkodę dla zachodnich ambicji Mołdawii. ¹⁹ Bez kontroli granicznej i terytorialnej Mołdawia nie może w pełni przystąpić do UE i NATO. ²⁰ Kilkadziesiąt państw ONZ wyraziło poparcie dla integralności terytorialnej Mołdawii, a Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło środki wzywające do natychmiastowego wycofania wojsk rosyjskich. ²¹ Pomimo zewnętrznego poparcia dla stanowisk Mołdawii liczebność wojsk rosyjskich utrzymuje się w większości na stałym poziomie, a Moskwa nie sygnalizuje poważnych zamiarów jej zmiany.

Chociaż Naddniestrze jest odwiecznym tematem dla analityków wywiadu, większość dostępnych analiz sytuacji koncentruje się na polityce Rosji, ONZ i NATO jako głównych czynnikach decydujących, całkowicie pomijając znaczenie lokalnej kultury w przewidywaniu, jak ten zamrożony konflikt będzie w końcu rozegrać. Badania przeprowadzone z wykorzystaniem ram topografii kulturowej jako ustrukturyzowanego narzędzia analitycznego identyfikują elementy kultury naddniestrzańskiej, które mogą kształtować jej zachowanie w odpowiedzi na wszelkie zewnętrzne wysiłki mające na celu usunięcie sił rosyjskich z regionu. ²² Uzbrojona w te spostrzeżenia społeczność międzynarodowa ma lepszą pozycję do opracowania skutecznych strategii negocjacyjnych i uniknięcia kulturowych potknięć, które mogą przerodzić się w konflikt.

Naddniestrze nie jest jedynym parapaństwem wspieranym przez Kreml w bliskiej zagranicy Rosji. Pod pozorem utrzymywania pokoju lub pomocy zagranicznej Rosja rozmieszcza kontyngenty wojskowe wokół swoich granic, aby wzniecić lokalną agresję i subtelnie usankcjonować separatystyczną wrogość wobec rządów skłaniających się ku Zachodowi. Gdyby zaszła potrzeba użycia przemocy, te kontyngenty stanowią pomost do nielegalnego wspierania grup najemników na odległość, zachowując możliwość zaprzeczenia. Porównywalnymi parapaństwami są Abchazja i Osetia Południowa w Gruzji, Górski Karabach w Azerbejdżanie oraz Doniecka i Ługańska Republika Ludowa na Ukrainie. ²³ W każdym z tych przypadków rosyjska obecność wojskowa doprowadziła do ukrytego napięcia, które kwestionuje suwerenność państwa przyjmującego i zdolność społeczności międzynarodowej do interwencji. Po aktywacji gotowe do walki oddziały w gorących punktach mogą szybko zdestabilizować region na korzyść Rosji. W ciągu ostatnich kilku lat prezydent Rosji Władimir Putin zademonstrował gotowość i zdolność Rosji do aktywowania oddziałów bojowych lub mobilizowania lokalnych grup powstańczych w tych parapaństwowych regionach. Ciągłe walki w regionie Donbasu we wschodniej Ukrainie są przerażającym przykładem, pokazującym, jak nawet walki o niskiej intensywności mogą doprowadzić do przedłużającego się kryzysu międzynarodowego.

Dlaczego teraz? Rosnąca przepaść między Naddniestrzem a Mołdawią

Po 30 latach zamrożonego konfliktu i samozadowolenia społeczności międzynarodowej, regionalne tendencje ponownie zwracają uwagę na Naddniestrze. Dynamika Europy Wschodniej zmienia się, ponieważ coraz więcej terytoriów dostosowuje swoje gospodarcze, polityczne i kulturowe preferencje z Rosji na Zachód. Byłe republiki radzieckie przystąpiły do ​​NATO i UE i zmniejszają swoje więzi kulturowe i językowe z Rosją, zagrażając temu, co Rosja postrzega jako niezbędną strefę buforową słabych państw satelickich między jej granicami a Europą. W szczególności sąsiedzi Naddniestrza, Ukraina i Mołdawia, dążą do dalszego oddalenia się od rosyjskiej strefy wpływów, co zostało wyraźnie powiedziane przez dwóch przywódców mocno skłaniających się ku UE, prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego i prezydent Mołdawii Maię Sandu. Podczas gdy miękka siła Rosji (język, kultura, zmniejsza się liczba republik, rośnie motywacja Kremla do utrzymywania namacalnej obecności wojskowej.

Podczas gdy sąsiedzi Naddniestrza skupiają się na Zachodzie, decydujący dylemat obecności Rosji nabiera coraz większego znaczenia dla stabilności regionu. W 2018 r. minister spraw zagranicznych Mołdawii przedstawił ONZ rezolucję w sprawie „całkowitego i bezwarunkowego wycofania obcych sił zbrojnych z terytorium Republiki Mołdawii”. ²⁴ Rezolucja ta miała przypominać organowi, że Rosja zobowiązała się do tego posunięcia 20 lat wcześniej (o płynny proces podobny do wycofania wojsk z państw bałtyckich). ²⁵Od tego czasu antyrosyjskie nastroje wśród mołdawskich wyborców tylko się wzmocniły. Mołdawska Partia Akcji i Solidarności (PAS), która kontroluje prezydencję i od 2021 roku większość w mołdawskim parlamencie, wielokrotnie podkreślała program ekonomicznego, językowego i politycznego dystansowania Mołdawii od Rosji. ²⁶

Historyczne i kulturowe korzenie Naddniestrza

Podstawowy podział między Naddniestrzem a resztą Mołdawii zaczyna się w nazwie. ²⁷ Jak wspomniano, część słowa nistr pochodzi od rzeki Dniestr, której znaczenia jako granicy kulturowej i historycznej nie sposób przecenić. Przez większą część minionego tysiąclecia rzeka Dniestr wyznaczała wschodnią granicę Księstwa Mołdawii, cywilizacji posługującej się językiem łacińskim, z której Mołdawia i Rumunia wywodzą znaczną część swojego dziedzictwa. ²⁸ Było to w okresie największego rozkwitu za panowania mołdawskiego bohatera Stefana cel Mare, kiedy terytorium Mołdawii obejmowało dzisiejszą Rumunię na zachodzie i prawie całą dzisiejszą Mołdawię rozciągającą się na wschód do Dniestru. ²⁹Dziś Republika Mołdawii upamiętnia Stefana celu Mare pomnikami, nazwami ulic i drukowaniem jego podobizny na każdej mołdawskiej walucie. Najbardziej wysunięty na wschód region Mołdawii, zwany Besarabią (mniej więcej terytorium współczesnego państwa mołdawskiego), zostałby odcięty od swoich korzeni i wszczepiony w wpływy rosyjskie. ³⁰

Po drugiej stronie rzeki był świat słowiański. Chociaż terytorium lewego brzegu kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk między Chanatem Krymskim, Wielkim Księstwem Litewskim, Polską i Cesarstwem Rosyjskim, zasadniczo zawsze znajdowało się w regionach administracyjnych z innymi częściami Ukrainy. Więzy handlowe, językowe i kulturowe mieszkańców lewobrzeża były więc zbliżone do Ukrainy. Dziś fizyczne przejawy kultury Naddniestrza upamiętniają bohatera kultury rosyjskiego feldmarszałka Aleksandra W. Suworowa, który założył stolicę Tyraspol i ustanowił Naddniestrze jako najbardziej wysuniętą na zachód granicę imperium rosyjskiego. ³¹Centralny plac, na którym odbywały się parady z okazji Dnia Niepodległości, nazywa się Plac Suworowa, pośrodku którego stoi masywny pomnik Suworowa. Pierwsze wersje rubla naddniestrzańskiego miały na każdym banknocie nadrukowaną twarz Suworowa. W serii banknotów z 2007 roku Suworow jest tylko na sześciu z ośmiu banknotów, ponieważ dodatkowe banknoty dodały jeszcze dwóch bohaterów kultury: ukraińskiego poetę Tarasa Szewczenkę, od którego pochodzi również nazwa miejscowego uniwersytetu, oraz mołdawskiego męża stanu Dmitrija Kantemira, który dołączył do Rosji, aby walczył z Turkami, potem przegrał i został zesłany do Rosji, gdzie został księciem. ³²Chociaż kulturowi bohaterowie Naddniestrza reprezentują trzy główne grupy etniczne republiki, wszyscy są znani z podkreślania związku regionu z rosyjskim światem i rosyjskim dziedzictwem.

Oba brzegi Dniestru rozwijały się niezależnie i nie znalazły się pod wspólnym panowaniem aż do 1812 r., kiedy Mołdawska Besarabia została przyłączona do Imperium Rosyjskiego. Pomimo aneksji prowincja utrzymywała silne więzi kulturowe z Rumunią i szybko przystąpiła do ponownego zjednoczenia z Rumunią po upadku imperium rosyjskiego w 1918 r. Tak więc w 1924 r., Kiedy bolszewicy chcieli wzmocnić poparcie na Besarabii, region Naddniestrza został celowo wyrzeźbiony Ukrainy w Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką (ASSR). Służył jako przyczółek propagandy i ekspansji w Rumunii w ramach sztuczki mającej na celu uzyskanie poparcia komunistów w celu ostatecznego odzyskania całej Besarabii pod rządami sowieckimi. Przeciwległe brzegi Dniestru stały się wspólnym okręgiem administracyjnym dopiero w 1940 r., kiedy niemiecko-sowiecki pakt o nieagresji przekazał Besarabię ​​Związkowi Radzieckiemu. W tym momencie Mołdawska ASRR (mniej więcej współczesne Naddniestrze) została połączona z Besarabią i powstała Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka (MSRR).³³ MSSR pozostawała częścią Związku Radzieckiego przez 50 lat, a uprzemysłowiony region Naddniestrza słynął przede wszystkim z rozwoju przemysłowego i wysokiego standardu życia, podczas gdy Besarabia pozostała bardziej rolnicza. ³⁴

Napięcia powstały w ostatnich latach Związku Radzieckiego. W 1989 roku MSSR została podzielona przez kontrowersyjne prawo językowe: jedynym oficjalnym językiem państwowym miał być język mołdawski pisany alfabetem łacińskim. ³⁵Prawo to zdenerwowało większość rosyjskojęzycznej ludności Naddniestrza, która postrzegała je jako dyskryminujące. Zachwiało to statusem języka rosyjskiego, a także umocniło mołdawsko-rumuńską tożsamość językową. W Naddniestrzu ustawa doprowadziła do strajków, niepokojów społecznych i podsyciła pogłoski, że Rada Najwyższa MSRR zamierza stać się częścią Rumunii. Od czerwca 1990 do grudnia 1991 parlament Mołdawii ogłosił niepodległość Mołdawii od Związku Radzieckiego i uznał, że początkowe utworzenie MSRR było nielegalne. Od września 1990 do sierpnia 1991 roku mieszkańcy regionu Naddniestrza wkrótce potem ogłosili niepodległość jako Naddniestrzańska Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka , porzucając socjalizm i stając się Naddniestrzańską Republiką Mołdawską (PMR).

Władza i granice były nadal niejednoznaczne w 1992 r., kiedy Mołdawia i Naddniestrze próbowały przejąć kontrolę nad regionem otaczającym Dniestr. Dokładny incydent, który wywołał przemoc, jest oczywiście punktem spornym. ³⁶ Mieszkańcy Naddniestrza uważają, że przemoc zaczęła się od mołdawskiej policji, a Mołdawia twierdzi, że przemoc zaczęła się od protestujących w Naddniestrzu. Niezależnie od tego, w ciągu kilku miesięcy konflikt zbrojny na obszarach miejskich doprowadził do niezliczonych ofiar wśród ludności cywilnej i zniszczenia mienia. W apogeum walk Alexander Lebed, dowódca rosyjskiej 14. Armii, dołączył do bojowników PMR, walcząc u ich boku i wyposażając ich. ³⁷ Zdecydowana przewaga militarna armii rosyjskiej doprowadziła nową Republikę Mołdawii do szybkiej kapitulacji. Z dnia na dzień generał Lebed stał się współczesnym bohaterem kulturalnym Naddniestrza; do dziś jego imieniem nazwana jest naddniestrzańska akademia wojskowa. ³⁸ Wynegocjowano porozumienie pokojowe i od tego czasu utrzymano niepewne status quo.

Topografia kulturowa

Analiza kulturowa ujawnia, że ​​Naddniestrze nie jest jedynie eksklawą próbującą stać się Rosją, ale republiką, która uważa się za sojusznika Rosji. Kulturę Naddniestrza i jej de facto niezależność od Mołdawii gwarantuje stała obecność wojsk rosyjskich. Stąd żądania usunięcia tych wojsk są głęboko niepopularne. Paranoiczna polityka zagraniczna Naddniestrza szybko postrzega działania jako prozachodnią prowokację i zrównuje każdą próbę zmiany status quo z mołdawską agresją, niezależnie od tego, czy tak jest, czy nie. Naddniestrzańska retoryka traktuje Mołdawię, Rumunię, Stany Zjednoczone i Europę Zachodnią jako jedną wielką konspiracyjną grupę agresorów, której jedynym gwarantem jest Rosja. Gdyby siły zewnętrzne próbowały wymusić wycofanie wojsk rosyjskich, byłoby to postrzegane jako zagrożenie dla suwerenności i stylu życia Naddniestrza. Jeśli jakikolwiek aktor spróbuje interweniować, nawet na korzyść Naddniestrza, jego autorytet raczej nie zostanie uznany. Żądania Mołdawii dotyczące zastąpienia rosyjskich sił pokojowych żołnierzami OBWE nie zostały spełnione. Nadzieje na miękką reintegrację są podobnie niezrealizowane, ponieważ preferencje ekonomiczne i językowe po drugiej stronie rzeki są bardzo różne. Choć głosi się różnorodność językową, życie codzienne jest mocno zrusyfikowane, a język rosyjski nie zanika, jak to ma miejsce w Mołdawii czy na Ukrainie. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. ich autorytet jest mało prawdopodobny. Żądania Mołdawii dotyczące zastąpienia rosyjskich sił pokojowych żołnierzami OBWE nie zostały spełnione. Nadzieje na miękką reintegrację są podobnie niezrealizowane, ponieważ preferencje ekonomiczne i językowe po drugiej stronie rzeki są bardzo różne. Choć głosi się różnorodność językową, życie codzienne jest mocno zrusyfikowane, a język rosyjski nie zanika, jak to ma miejsce w Mołdawii czy na Ukrainie. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. ich autorytet jest mało prawdopodobny. Żądania Mołdawii dotyczące zastąpienia rosyjskich sił pokojowych żołnierzami OBWE nie zostały spełnione. Nadzieje na miękką reintegrację są podobnie niezrealizowane, ponieważ preferencje ekonomiczne i językowe po drugiej stronie rzeki są bardzo różne. Choć głosi się różnorodność językową, życie codzienne jest mocno zrusyfikowane, a język rosyjski nie zanika, jak to ma miejsce w Mołdawii czy na Ukrainie. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. Nadzieje na miękką reintegrację są podobnie niezrealizowane, ponieważ preferencje ekonomiczne i językowe po drugiej stronie rzeki są bardzo różne. Choć głosi się różnorodność językową, życie codzienne jest mocno zrusyfikowane, a język rosyjski nie zanika, jak to ma miejsce w Mołdawii czy na Ukrainie. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. Nadzieje na miękką reintegrację są podobnie niezrealizowane, ponieważ preferencje ekonomiczne i językowe po drugiej stronie rzeki są bardzo różne. Choć głosi się różnorodność językową, życie codzienne jest mocno zrusyfikowane, a język rosyjski nie zanika, jak to ma miejsce w Mołdawii czy na Ukrainie. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian. Reintegracja z Mołdawią ponownie rozpaliłaby napięcia z lat 90., ponieważ społeczeństwo rosyjskojęzyczne ma dominację w społeczeństwie rumuńskojęzycznym. Poza usunięciem wojsk rosyjskich, przeszkody kulturowe związane z reintegracją są istotne zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian.

Tożsamość naddniestrzańska: ruski mir

Znając kontekst historyczny, nie powinno dziwić, że najbardziej widocznym czynnikiem kulturowym jest naddniestrzańska tożsamość jako część „Russkiego Miru” lub rosyjskiego świata, z silnym precedensem historycznym. Naddniestrze nie aspiruje do miana Rosji; uważa się już za nierozerwalnie związaną z Rosją i jedynie szukającą uznania. Zgodnie z ustawą z 2017 r. Rosyjska flaga jest wywieszana z flagą PMR we wszystkich oficjalnych ustawieniach, aby podkreślić ich partnerstwo (lub zależność). ³⁹ Jak wspomniano, większość zachodniej literatury na temat regionu błędnie nazywa Naddniestrze „separatystą”, zaprzeczając faktowi, że Naddniestrze postrzega siebie i swoją ziemię jako będące i będące pod ciągłym wpływem Rosji, a resztę Mołdawii jako separatystów porzucających ten świat. Naddniestrze jako rosyjska tożsamość jest znacznie głębsza niż eksklawa językowa czy nawet etniczna. ⁴⁰ Naddniestrze uważają siebie i swoją ziemię za składnik słowiańskiego świata równie prawowitego jak Moskwa czy Petersburg.

Naddniestrze zostało również scharakteryzowane przez Zachód jako opór wobec Związku Radzieckiego – grupa nostalgistów, którzy nie chcą integrować się ze światem. Podczas gdy prawdą jest, że w przeciwieństwie do swoich sąsiadów Naddniestrze zachowuje swoją tożsamość jako kraj poradziecki, ramy topografii kulturowej zachęcają do spojrzenia pod powierzchnię cechy kulturowej w celu sprawdzenia jej solidności. Fala dekomunizacji, która przetoczyła się przez Ukrainę i Mołdawię, niszcząc pomniki Lenina i usuwając sierp i młot z użytku publicznego, nie dotarła do Naddniestrza, a te symbole z czasów sowieckich są nadal dumnie eksponowane. Oficjalna flaga i herb są identyczne z tymi z byłego MSSR, z odważnym sierpem i młotem. Struktury polityczne, takie jak „Wysoki Związek Radziecki”, zachowały swoje nazwy od czasów rządów komunistycznych. Jednak bardzo ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że dla Naddniestrza symbole te oderwały się od sowieckiego znaczenia politycznego i obecnie reprezentują jedynie solidarność robotniczą i dumę narodową. Rozszerzone oficjalne użycie sowieckiej symboliki zakończyło się i jest używane tylko w wcześniej ustalonym ograniczonym zakresie na rzecz kolorów flag bez sierpa i młota, jak widać na mundurach wojskowych, tablicach rejestracyjnych, produktach eksportowych, banknotach i monetach, a także zdobiących oficjalne budynki. Fakt, że sowieckie symbole nie są utrwalane w nowych formach, potwierdza oświadczenia urzędników Naddniestrza, którzy twierdzą, że sierp i młot straciły swoje komunistyczne, totalitarne znaczenie i są cenione wyłącznie jako część dziedzictwa.

Ta różnica w postrzeganiu kulturowym doprowadziła już do konfliktu w 2012 r., kiedy Mołdawia zakazała pokazywania sierpa i młota. Spotkało się to z oburzeniem w Naddniestrzu, nazywając to „bezmyślnością” i „absurdalną sytuacją”, mówiąc: „jeśli [Mołdawia] negocjuje z nami, podczas gdy my działamy pod naszą banderą, a jednocześnie uważa tę flagę za zbrodniczą… według zgodnie z tą logiką, czy nasz Prezydent również powinien zostać ukarany grzywną?” ⁴¹ Naddniestrze również uznało to posunięcie za brak szacunku dla weteranów Armii Radzieckiej, którzy zgodnie z tymi przepisami nie mogli już nosić swoich odznaczeń. Trzeba przyznać, że ta różnica kulturowa jest trudna do pogodzenia, ponieważ Mołdawianie postrzegają swój czas w Związku Radzieckim jako obcą okupację i aneksję. Dla kontrastu, cała część parady z okazji 30. Armia Czerwona. ⁴²

Dzisiejsze problemy dotyczą jednak dzisiejszych żołnierzy. Minister spraw zagranicznych Naddniestrza Witalij Ignatiew powtórzył często powtarzane zdanie: „Bardzo ważne jest, aby Rosja zaakceptowała także Naddniestrze jako część rosyjskiego świata”. ⁴³ W kontekście wycofywania wojsk rosyjskich tożsamość kulturowa Naddniestrza służy powstrzymaniu ich wycofywania pomimo krytyki z zewnątrz. ⁴⁴ Silna rosyjska tożsamość legitymizuje, a nawet normalizuje stałą obecność wojsk rosyjskich i silną współpracę, a nawet poleganie na rosyjskim rządzie. Prezydent Naddniestrza nazwał kwestię usunięcia sił rosyjskich „sztucznym problemem”, wskazując, że nie tylko nie jest to postrzegane jako problem, ale raczej jako preferowany układ. ⁴⁵Gdyby te rosyjskie wojska zostały zastąpione wielonarodowymi siłami OBWE, OBWE byłaby postrzegana jako obca siła okupacyjna i potencjalnie wróg PMR.

Soczewka percepcyjna Naddniestrza: rosyjski gwarant, mołdawski agresor

Rzecz w tym, że tak naprawdę misja pokojowa nad Dniestrem rozpoczęła się nie 27 lat temu, jak się powszechnie uważa, ale jeszcze od 1792 r., kiedy generalissimus Suworow założył miasto Tyraspol. I od tego czasu, od 1792 roku, spokój i ciszę nad brzegami Dniestru strzeże rosyjski żołnierz. Dlatego dzisiejsi budowniczy pokoju odziedziczyli po prostu chwalebną misję swoich pradziadów, prapradziadów, dziadków i ojców. I kontynuują tę misję.

∼ Prezydent Vadim Krasnosielski, PMR ⁴⁶

Samoidentyfikacja kulturowa z Rosją i wynikająca z niej nieufność wobec Mołdawii doprowadziła do powstania ogromnej bariery we współpracy. Mówiąc najprościej, Naddniestrze postrzega rosyjską obecność wojskową jako jedynego gwaranta bezpieczeństwa swojego stylu życia, a Mołdawię (czy to reprezentowaną przez siły pokojowe we Wspólnej Komisji Kontroli [JCC], polityków biorących udział w rozmowach pokojowych, czy demonstrantów opowiadających się za zmianami) traktuje jako agitatorów z ukryte motywy polityczne. Podczas gdy świat postrzega Mołdawię jako państwo posiadające pełną suwerenność w swoich granicach, Naddniestrze postrzega siebie jako rówieśnika Mołdawii, a nie jej okręg terytorialny. Dlatego jednostronne działania mołdawskich władz Naddniestrze traktuje jako eskalację konfliktu. ⁴⁷Poważna nieufność wobec Mołdawii utrudnia współpracę trzech członków JCC kontrolujących naddniestrzańską strefę bezpieczeństwa.

Na przełomie czerwca i lipca 2021 roku Sojusz na rzecz Związku Rumunów (AUR), radykalna prawicowa grupa nacjonalistyczna biorąca udział w wyborach w Mołdawii, zorganizowała demonstracje na granicy naddniestrzańskiej. ⁴⁸ AUR daleka jest od partii mainstreamowej (zbiera mniej niż pół procent głosów w parlamencie) i obecnie nie cieszy się szerokim poparciem w Mołdawii ani poparciem mołdawskich władz. W związku z tym demonstracje były mało komentowane w mołdawskiej prasie. Jednak dla Naddniestrza była to zupełnie inna historia; tam prasa twierdziła, że ​​AUR byli prowokatorami starannie zaplanowanymi i wysłanymi specjalnie przez władze Mołdawii. ⁴⁹W naddniestrzańskich mediach zostało to przedstawione jako przypadek mołdawskich agitatorów specjalnie i celowo nękających pokojowo nastawionych mieszkańców Naddniestrza, którzy na szczęście byli chronieni przez siły rosyjskie. ⁵⁰

Poniższy cytat ze Zjednoczonej Rady Kolektywów Pracy Naddniestrza podsumowuje odpowiedź:

Zwracamy uwagę obserwatorów międzynarodowych na fakt, że Mołdawia po raz kolejny demonstruje w swoich planach brak pokojowej współpracy i pokojowego współistnienia z Naddniestrzem. Władze Republiki Mołdawii dopuściły się celowo zaplanowanej prowokacji… nie widzimy innej alternatywy dla pokojowej egzystencji, z wyjątkiem [rosyjskiej] Misji Pokojowej w Strefie Bezpieczeństwa. Za niedopuszczalne uważamy wszelkie prowokacyjne działania struktur prozachodnich, mające na celu walkę ze światem rosyjskim. ⁵¹

Komentując krótką konfrontację demonstrantów ze strażą graniczną, oficjalne źródło wiadomości Naddniestrza zauważyło, że „związkowcy sprowokowali strażników granicznych PMR i próbowali obezwładnić jednego. W bójce interweniowali rosyjscy żołnierze sił pokojowych, którzy stanęli między stronami, aby ugasić konflikt.” ⁵²

Dla mieszkańców Naddniestrza nie ma znaczenia, że ​​demonstracje te zostały przeprowadzone przez skrajną grupę radykałów, ponieważ ich soczewka percepcyjna jest przyciemniona, aby postrzegać wszelkie działania zza rzeki jako prozachodnią prowokację, która usprawiedliwia rosyjskich żołnierzy sił pokojowych do ochrony ich suwerenności. Rząd Naddniestrza aktywnie wypacza wydarzenia, aby promować to postrzeganie. W ciągu ostatnich 18 miesięcy źródło informacji Novosti PMR opublikowało 28 artykułów w dziale bezpieczeństwa, najczęściej opartych na wypowiedziach prezydenta lub sekretarza obrony. ⁵³ Trzynaście wyraźnie opowiedziało się za trwałym lub rozszerzonym zaangażowaniem Rosji w strefie bezpieczeństwa i PMR, podczas gdy 20 obwinia Mołdawię za niechęć do współpracy lub agresywne bariery w JCC. ⁵⁴

Nieufność Naddniestrza do Mołdawii jest poważnie bagatelizowana przez międzynarodowe organizacje nadzorujące trwające negocjacje. Na przykład, po wizycie w Mołdawii w styczniu tego roku, przewodniczący OBWE poinformował o podjęciu pozytywnych działań, mówiąc, że jest zadowolony z rezultatów. Jeszcze w tym samym tygodniu, komentując te same wydarzenia, naddniestrzański sekretarz obrony i współprzewodniczący JCC Oleg Belyakov poinformował w wywiadzie, że proces ten nie poczynił żadnych pozytywnych kroków, a Mołdawia utknęła w martwym punkcie i została upolityczniona. ⁵⁵

Poparcie dla suwerenności Naddniestrza i wsparcie dla wojsk rosyjskich są kulturowo nierozerwalne. Naddniestrzański patriotyzm oznacza wsparcie dla wojsk rosyjskich w kraju i za granicą. Sekretarz obrony Belyakov jest bardzo głośny i odnotowany w kilku wywiadach entuzjastycznie przypisuje rosyjskim żołnierzom pokój, nazywając Rosję „gwarantem bezpieczeństwa” i opowiadając się za zaangażowaniem Rosji w inne konflikty. ⁵⁶ Dominują kolejne przejawy prorosyjskich nastrojów wojskowych w Naddniestrzu. Wewnętrzne obchody odzwierciedlają postrzeganie wojsk rosyjskich jako obrońców, w tym pomniki, rocznice i święto narodowe „Dzień rosyjskiego żołnierza sił pokojowych”. ⁵⁷Święto to upamiętnia to, co wewnętrzna gazeta Naddniestrza określiła mianem „tego, co jest uznawane za najbardziej udaną operację pokojową w historii”. ⁵⁸ Nawet wybór języka w mediach wewnętrznych odzwierciedla ten czynnik kulturowy, ponieważ rosyjska armia jest określana jako żołnierze sił pokojowych lub obrońcy, a nie żołnierze lub żołnierze, słowa w języku rosyjskim, które bardziej bezpośrednio kojarzą się z wojną. ⁵⁹ Dla Naddniestrza rezygnacja z rosyjskiej ochrony oznacza porzucenie znacznej części kultury. Obecnie jest mało prawdopodobne, aby jakiekolwiek inne siły pokojowe były postrzegane przez mieszkańców jako wiarygodne i bezstronne, ale raczej jako kolejna agresja ze strony mołdawskiej.

Normy naddniestrzańskie: ścieżka języka rosyjskiego do rosyjskiej pracy / nauki do izolacji kulturowej

Język jest niewątpliwie wyraźnym czynnikiem kulturowym w Naddniestrzu. Przypomnijmy, że pierwsza walka o niepodległość na początku lat 90. była częściowo reakcją na przyjęcie języka mołdawskiego w miejsce rosyjskiego jako języka urzędowego Mołdawii po upadku Związku Radzieckiego. Dominacja języka rosyjskiego w Naddniestrzu ukierunkowuje kulturę na wschód i zbiega się z trendami migracyjnymi, ograniczając możliwości młodych profesjonalistów. Rząd Naddniestrza szczyci się wielojęzycznymi standardami, uznając trzy oficjalne języki urzędowe: rosyjski, ukraiński i mołdawski (chociaż jest to przestarzała modyfikacja języka rumuńskiego w cyrylicy, która jest zachowana tylko w PMR). Jednak nie można zaprzeczyć, że rosyjski jest podstawowym językiem w oficjalnej i społecznej wymianie.

W przeciwieństwie do reszty Mołdawii, użycie języka rosyjskiego w Naddniestrzu stale rośnie ze względu na jego rolę jako głównego języka edukacyjnego. Badanie szkół podstawowych wykazało, że 83 procent dzieci uczęszcza do szkół wyłącznie rosyjskich, podczas gdy tylko 72 procent populacji mówi po rosyjsku jako ojczystym. Kolejne 7 procent uczęszcza do połączonych szkół rosyjskich, mołdawskich lub ukraińskich. ⁶⁰ Szkolnictwo wyższe podąża tą samą tendencją i jest mocno rosyjskojęzyczne: analiza wydziałów największego uniwersytetu Naddniestrza pokazuje zdumiewające preferencje dla rosyjskich usług internetowych. Tylko 3,2 procent wymienionych profesorów korzystało z konta Gmail, podczas gdy pozostali w zdecydowanej większości faworyzowali Yandex.ru i mail.ru – udział w rynku wyszukiwarek w Mołdawii wynosi 95 procent Google, 3,4 procent Yandex i 0,58 procent mail.ru. naprzeciwko. ⁶¹

Młodzi dorośli doświadczający stagnacji gospodarczej z Naddniestrza podążają za mołdawskimi trendami szukania pracy za granicą, co jest upadkiem demograficznym, który niektórzy nazywają „egzystencjalnym”. ⁶² Spadek demograficzny w Mołdawii jest najgorszy ze wszystkich krajów europejskich. ⁶³ Rumuńskojęzyczni Mołdawianie często podróżują do pracy w Europie, mówiąc po rumuńsku lub ucząc się podobnego języka romańskiego. W przypadku rosyjskojęzycznych mieszkańców Naddniestrza możliwości są bardziej ograniczone i wielu z nich prowadzi do pracy na terenie Federacji Rosyjskiej. Ciągły cykl kształcenia się Naddniestrza w Rosji, pracy w Rosji, a następnie powrotu do Naddniestrza na rosyjską emeryturę osłabia więzi mieszkańców obu brzegów Dniestru.

Podczas gdy rosyjski jest nadal powszechny w Mołdawii, utracono jego dawny prestiż. Funkcje rządowe odchodzą od rosyjskiego i wdrażają język rumuński w miarę dojrzewania młodszej populacji. Należy pamiętać o tym czynniku kulturowym, przewidując reakcję mieszkańców Naddniestrza, gdyby zostali zmuszeni do ponownej asymilacji z Mołdawią.

Wartości naddniestrzańskie: autonomia nad gospodarką

Reintegracja gospodarcza jest cechą charakterystyczną miękkiego rozwiązywania konfliktów, a takie wskaźniki ekonomiczne były częścią wyznaczania celów w OBWE i Mołdawii. W przeszłości politycy mołdawscy koncentrowali się na wzmacnianiu motywacji ekonomicznych do reintegracji Naddniestrza, mając nadzieję, że rozwój gospodarczy i możliwości przyciągną Naddniestrza do Mołdawii, tak że w naturalny sposób zostanie osiągnięte miękkie rozwiązanie reasymilacji. To założenie jest błędne, ponieważ kultura gospodarcza w Naddniestrzu opowiada inną historię: obecna kultura wskazuje, że naddniestrzańska autonomia wobec Mołdawii jest bardziej ceniona. Naddniestrze niezwykle ceni sobie swoją autonomię i będzie się jej trzymać, nawet jeśli oznacza to słabszą ekonomię i mniejsze możliwości.

W czasach Związku Radzieckiego Naddniestrze cieszyło się standardem życia dwukrotnie wyższym od średniej Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i wytwarzało 40 procent produktu krajowego brutto republiki. Dobrobyt gospodarczy nie trwał długo po ogłoszeniu niepodległości i do połowy lat 90. Naddniestrze radziło sobie słabo. ⁶⁴ Dziś średnie dochody w Tyraspolu są o blisko 40 proc. niższe od średniej mołdawskiej. Nie tylko średni dochód spadł, ale wewnętrzna biurokracja Naddniestrza utrudnia mieszkańcom prowadzenie interesów poza jego wąskimi granicami.

Naddniestrze nalega na używanie swojej waluty wewnętrznej, czym różni się od porównywalnych parapaństw. Osetia Południowa, Abchazja oraz republiki ługańska i doniecka używają rubla rosyjskiego. Górski Karabach emituje walutę wewnętrzną, ale jej użycie jest bardzo ograniczone w porównaniu z lokalnym dramem ormiańskim. Naddniestrzański rubel nie jest uznawany na arenie międzynarodowej, co oznacza, że ​​zewnętrzne transakcje finansowe dowolnej wielkości muszą być dokonywane w mołdawskich lub rosyjskich bankach. Pragmatycznie jest to niedogodność, wymagająca zasobów do drukowania, eliminująca płatności cyfrowe lub kartą kredytową oraz utrudniająca prowadzenie działalności; sygnalizuje jednak pragnienie izolacji od zewnętrznych gospodarek i silne roszczenia do autonomii, którą Naddniestrze ceni.

Jakakolwiek dyskusja na temat współczesnego Naddniestrza jest niepełna bez wzmianki o Sherifie, konglomeracie biznesowym, supermonopoliscie posiadającym ogromną władzę w Naddniestrzu. Stagnacja gospodarcza i brak konkurencji pozwoliły Sheriffowi przejąć kontrolę nad wieloma gałęziami przemysłu, obejmującymi niemal każdy dochodowy sektor biznesowy: stacje benzynowe, kanał telewizyjny, sieć telefoniczną, supermarkety, drukarnię/wydawnictwo, budownictwo, piekarnię chleba, hotel, drużyna piłkarska, salony samochodowe, reklama i gorzelnia. ⁶⁵ Chęć Naddniestrza do zachowania autonomii uniemożliwiła jakimkolwiek międzynarodowym firmom ustanowienie zewnętrznej konkurencji dla monopoli szeryfa, a gigantyczne zasoby szeryfa zniechęcają małe przedsiębiorstwa w kraju. ⁶⁶ Ze względu na izolację ekonomiczną  konglomerat Sheriff zmonopolizował większość handlu w regionie, a jego wpływy przeniknęły do ​​polityki.

Rosyjska gazeta podała, że ​​Sherif pokrywa ponad 50 procent budżetu podatkowego kraju i jest zaangażowany w 60 procent handlu. ⁶⁷ Większościowa partia polityczna, Obnovlenie lub „Odnowa”, ma bliskie powiązania z szeryfem, a zatem program szeryfa prawie na pewno znajdzie odzwierciedlenie w rządzie PMR. ⁶⁸ Jeśli status quo jest korzystny dla szeryfa, pojawi się znaczny opór przed rozwiązaniem lub reintegracją. Sherif czerpie korzyści z obecnego status quo i wykorzystuje swoją siłę polityczną do jego utrzymania, co prawdopodobnie oznacza, że ​​Naddniestrze nie zbliży się do rozwiązania sytuacji kryzysowej przez motywatory ekonomiczne, jeśli będzie to wymagało poświęcenia autonomii.

Ustalenia i sugestie dotyczące polityki

Ostatecznie celem ram topografii kulturowej jest zapewnienie odpowiednich wskazówek dla potencjalnych dyrektyw politycznych. Spojrzenie na historię i kulturę Naddniestrza dostarczyło wielu cennych spostrzeżeń: preferencje rosyjskie przenikają każdy aspekt kultury, ponieważ Naddniestrze uważa się zasadniczo za część rosyjskiego świata i postrzega Rosję jako nieomylnego gwaranta pokoju. Negocjacje OBWE i JCC będą nadal stanęły w miejscu, dopóki kulturowo uzasadniona nieufność wobec Mołdawii i Zachodu będzie wystarczająca do zniekształcenia postrzegania i zrównania działań niepowiązanych grup z Mołdawią. Ponadto miękkie rozwiązanie gospodarcze nie wydaje się przekonujące, a reintegracja rynkowa mało prawdopodobna. Krótko mówiąc, barier kulturowych jest mnóstwo.

Niemniej jednak poczyniono postępy; powolne, ale znaczące środki budowy zaufania rzeczywiście coś zmienią. OBWE i misja UE ds. pomocy granicznej i misji w Mołdawii (EUBAM) nadzorują już szereg środków budowy zaufania. ⁶⁹ Działania mają na celu przezwyciężenie przepaści kulturowej poprzez inicjatywy polityczne i humanitarne, takie jak zakładanie w Naddniestrzu rumuńskich szkół z alfabetem łacińskim, wspieranie podobieństwa językowego wzdłuż brzegów rzeki, otwieranie drzwi naddniestrzańskiej młodzieży do pracy i nauki w Europie. Wysiłki te powoli osłabiają rosyjską dominację kulturową i należy wznowić koncentrację na takich programach walki z Rosją w sferze społecznej i kulturalnej oraz kontynuować nawet przy bardziej agresywnych działaniach dyplomatycznych.

Inny kierunek polityki sugerowałby całkowite odcięcie Naddniestrza od Mołdawii. Jednak ta kusząca opcja wzmacnia, a nie przeciwdziała problematycznym czynnikom kulturowym, które powstrzymywały banki przed ponownym połączeniem. Naddniestrzański izolacjonizm dopuszcza rosyjską supremację, dlatego każda polityka powinna mieć na celu ułatwienie partnerstwa (lub przynajmniej komunikacji) między bankami.

Scenariusze

Najbardziej optymistycznym scenariuszem jest usunięcie rosyjskiego OGRF z Mołdawii. Wyobrażając sobie, że Kreml wywiązuje się z tego zobowiązania, nadal istniałyby bariery. Prawdopodobnie nawet po usunięciu wojsk rosyjskich i ponownej asymilacji funkcjonalnego rządu, kultura wewnętrzna zachowa silny stopień rosyjskich preferencji i może minąć wiele pokoleń, zanim zostanie osiągnięta pełna asymilacja kulturowa. Patrząc w przyszłość, nie powinno więc dziwić sprzeczne z intuicją nasilenie się prorosyjskich nastrojów w mołdawskiej polityce, gdy dawne Naddniestrze uczestniczy w mołdawskiej demokracji.

W innym prawdopodobnym scenariuszu zamrożony konflikt pozostaje zamrożony przez wiele lat. Z pewnością obecne status quo nie jest idealne z powodów nakreślonych wcześniej, ale nie zostało jeszcze przełamane. Naddniestrze dąży jedynie do uznania międzynarodowego; żadna część ich narracji kulturowej ani retoryki politycznej nie sugeruje ekspansjonizmu ani aspiracji terytorialnych poza Dniestrem. Korzyści z utrzymania Naddniestrza przez Rosję maleją wraz ze wzrostem rachunków za subsydia energetyczne Naddniestrza, a obecne jednostki wojskowe stają się coraz bardziej izolowane. Rosyjskie wsparcie w Naddniestrzu osiągnęło już szczyt. Dopóki Mołdawia nie zostanie formalnie iw pełni przyjęta do UE lub NATO, Kiszyniów czy Tyraspol nie muszą pilnie zakłócać obecnego stanu rzeczy.

Nie oznacza to, że wojna nie wybuchnie ponownie. Chociaż po stronie mołdawskiej, naddniestrzańskiej i rosyjskiej istnieją istotne motywy zapobiegania przemocy, prawdopodobieństwo konfliktu regionalnego w Naddniestrzu wydaje się niewiele bardziej dziwaczne niż wojna w Donbasie przed 2014 r. Jednak przed interwencją w wojnie domowej w Europie Wschodniej NATO powinno być dobrze poinformowane nie tylko o zdolnościach wojskowych przeciwnika, ale także o czynnikach kulturowych walczących. Nakreślona topografia kulturowa daje wgląd w najistotniejsze zagrożenia dla stabilności regionalnej i prognozuje, jakie wyzwania można stawić czoła, jeśli podjęte zostaną działania kinetyczne.

Z konwencjonalnego punktu widzenia wojskowego Mołdawia już teraz znajduje się w bardzo niekorzystnej sytuacji. Porównaj ograniczoną stałą armię Mołdawii liczącą 6 000 żołnierzy z siłami zbrojnymi PMR liczącymi ponad 10 000 żołnierzy. Dodaj do tego rosyjski OGRF, rosyjską broń pancerną, artylerię i wsparcie lotnicze. Ponadto ponad 100 wspólnych ćwiczeń w strefie bezpieczeństwa przygotowuje Rosję i Naddniestrze do konfliktu. ⁷⁰ Mołdawia nie ma ani siły militarnej, ani odpowiedniego wyszkolenia, by utrzymać silną obronę. W przypadku konfliktu Kiszyniów prawdopodobnie natychmiast zwróci się do sił NATO i USA stacjonujących w Rumunii.

Kultura Naddniestrza bez wątpienia traktuje każde wznowienie konfliktu jako zewnętrzną prowokację, a mieszkańcy Naddniestrza będą oczekiwać od Rosji powstrzymania go. Sytuacja szybko przekształci się zatem w wojnę zastępczą i sposób, w jaki Rosja będzie mogła afiszować się z gotowością sił NATO i USA do wywiązania się ze swoich zobowiązań wobec suwerenności Mołdawii. Jeśli Kiszyniów kiedykolwiek podjąłby skrajny krok w celu odzyskania kontroli nad całą Mołdawią, opierałby się on na tych samych nierozwiązanych napięciach sprzed 30 lat.

Jeśli przyszły konflikt będzie konfliktem niekonwencjonalnym lub o niskiej intensywności, Naddniestrze również będzie miało przewagę. Choć nie jest to zgodne z prawem międzynarodowym, przejścia graniczne PMR są już ustawione w celu zatrzymywania i kontroli pojazdów, ograniczając wjazd broni lub materiałów wybuchowych na ten obszar. Inaczej jest w drodze powrotnej do Mołdawii. Naddniestrzańscy prowokatorzy mogliby prawdopodobnie przeprowadzić kilka ataków na mołdawskie skupiska ludności. Reakcja Mołdawii i zapewnienie bezpieczeństwa zajęłaby trochę czasu, natomiast Naddniestrze może przyjąć taktykę z pierwszej wojny i wycofać się nad rzekę, fortyfikując się na naturalnej barierze i uniemożliwiając przeprawę siłom lądowym. Niektórzy nawet spekulowali, że taktyka przejęcia lub zniszczenia tamy Dubossary spowoduje kryzys wody pitnej w Mołdawii. ⁷¹ 

Perspektywa Stanów Zjednoczonych

Niektórzy amerykańscy decydenci postrzegają Naddniestrze jako okazję do przeciwstawienia się militarnej ingerencji Moskwy i wezwania Kremla do jawnego łamania norm międzynarodowych. Były doradca ds. bezpieczeństwa narodowego John R. Bolton w artykule opublikowanym 13 maja 2021 r. zasugerował, aby administracja prezydenta Josepha R. Bidena zajęła bardziej agresywne stanowisko wobec nieuprawnionej obecności Rosji:

Mołdawia, wciśnięta między Ukrainę i Rumunię, jest zamrożonym konfliktem gotowym do stopienia. Rzekomo niezależne Naddniestrze, rosyjski wynalazek, istnieje oddzielnie od Mołdawii tylko dzięki ciągłej obecności wojskowej Moskwy. Zwykłe zwrócenie międzynarodowej uwagi na tę postzimnowojenną anomalię zaskoczyłoby Kreml, a zdeterminowany nowy rząd w Kiszyniowie daje teraz Waszyngtonowi możliwość przyspieszenia działań. ⁷²

Naddniestrzańskie media natychmiast zareagowały. Poniższy fragment pochodzi z publikacji z dnia 17 maja 2021 r. w anglojęzycznym wydaniu państwowych wiadomości Novosti PMR:

Jak widać, znany „superjastrząb” amerykańskiej polityki zagranicznej niezwykle skupia się na stereotypach, uważając, że proklamacja Naddniestrzańskiej Republiki Mołdawskiej była wyłącznie kombinacją Moskwy. Pod względem poziomu myślenia jest on bardzo zbliżony do nacjonalistów z Kiszyniowa [którzy] nawet 31 lat później nie są w stanie zrozumieć, że propagowany przez USA nacjonalizm jaskiniowy… powoduje absolutne odrzucenie mieszkańców naszej republiki…. Co kryje się za tą jawną prowokacją? [Amerykanie] są ekspansjonistami, a często otwartymi agresorami… możemy stwierdzić: de facto stosunki sojusznicze między PMR a Rosją należy jedynie zacieśniać. To jedyna gwarancja utrzymania stabilności i pokoju nad Dniestrem. ⁷³

Chociaż ta reakcja nie jest równoznaczna z groźbą, wyraźnie pokazuje, że kultura Naddniestrza wypacza amerykańskie intencje, zanim rozpocznie się jakakolwiek prawdziwa akcja. Jakkolwiek zacofane to brzmi, amerykańskie działania, bez względu na intencje, zostaną utożsamione z prorumuńskim/zachodnio-mołdawskim nacjonalizmem, a wszelki sprzeciw wobec rosyjskich władz regionalnych zostanie zrównany z regionalnym ekspansjonizmem. Podczas gdy skomplikowane czynniki kulturowe nie negują słusznego powodu do zaangażowania się w przyszłość, władze USA nie powinny oczekiwać, że w hipotetycznym starciu wyzwolą wdzięczną ludność spod rosyjskiej okupacji. Stanom Zjednoczonym może się wydawać, że brak współpracy ze strony Rosji jest jedyną przeszkodą w rozwiązaniu tego konfliktu – ale przynajmniej na razie Naddniestrze postrzega (choć nielegalną) obecność Rosji jako jedyną rzecz zapobiegającą wojnie domowej.[Strona końcowa 182]

W zakresie, w jakim Stany Zjednoczone mają interesy w regionie, mądrze byłoby użyć siły dyplomatycznej i gospodarczej do przeciwdziałania wpływom rosyjskim, jednocześnie pracując nad wprowadzeniem niuansów do naddniestrzańskiej narracji kulturowej. Wzmocnienie gospodarcze Mołdawii mogłoby spowolnić kryzys demograficzny, a także skierować eksport z Naddniestrza na rynki europejskie. Zwiększyłoby to bazę miejsc pracy w kraju w Mołdawii, aby zachęcić mieszkańców Naddniestrza do pozostania i zniechęcić do izolacji dzięki możliwościom rynkowym. Dodatkowo mniej izolacjonistyczne Naddniestrze może zachęcić Ukrainę do ułatwienia dostępu do szkół i pracy poprzez wkroczenie do graniczącego obwodu odeskiego. Odeska jest wystarczająco rosyjskojęzycznym regionem, aby wyeliminować barierę językową, ale z rosnącymi nastrojami Zachodu, które z czasem mogą wpłynąć na ludność Naddniestrza.

Być może najbardziej interesującą możliwością jest pośrednia erozja barier kulturowych Naddniestrza przy jednoczesnym rozwoju Mołdawii. Korupcja w Mołdawii jest główną przeszkodą w rozwoju i celem poprawy sytuacji w kraju; chęć przeciwstawienia się Rosji nie powinna odwracać uwagi ani tuszować korupcji. Jedną z propozycji jest wstrzymanie wsparcia do czasu rozstrzygnięcia pewnych spraw antykorupcyjnych lub spełnienia warunków. Wykorzystywanie środków na działania antykorupcyjne, a nie militarne, może wydawać się zacofane w przypadku państwa z Rosją tuż za progiem. Jednak naddniestrzańskie media bez wątpienia podchwyciłyby historię Mołdawii karanej przez Zachód za endemiczną korupcję i mocno wykorzystałyby okazję do postawienia swoich rywali w złym świetle. Początkowo przyjęte jako zwycięstwo w naddniestrzańskiej świadomości społecznej, ustanowiłoby to rozróżnienie między Stanami Zjednoczonymi

Politycy stoją przed wyborem: pokusa stanięcia w obronie słabszego i bezpośredniego skonfrontowania się z Rosją w Mołdawii jest kusząca, ale tylko potwierdziłaby kulturowe uprzedzenia Naddniestrza stojące na drodze do ponownej asymilacji. Najlepszym sposobem działania byłoby przyjęcie decyzji politycznych w celu pośredniego przeciwdziałania trudnym narracjom w kulturze Naddniestrza, zbliżenie kultur i budowanie mostów dla przyszłych pokoleń. W ten sposób wspierany przez Kreml zamrożony konflikt stałby się mniej satysfakcjonujący zarówno dla Naddniestrza, jak i Mołdawian, być może będąc ostatnią kroplą w skłonieniu do dobrowolnego usunięcia Rosji.