Dlaczego Putin zmusza Ukraińców na okupowanych terytoriach do zostania obywatelami Rosji / Pawło Łysiński

Tysiące ludzi żyjących na okupowanej przez Rosję południowej i wschodniej Ukrainie jest zmuszanych do ubiegania się o rosyjskie paszporty kosztem ukraińskiego obywatelstwa, zgodnie z dekretem wydanym przez Władimira Putina w zeszłym miesiącu.

Tym, którzy odmówią, grozi więzienie lub deportacja. Mogą też stracić dostęp do pomocy humanitarnej lub emeryturę. W efekcie państwo rosyjskie mówi tym mieszkańcom: nie jesteście już Ukraińcami (mimo że Rosja dopuszcza podwójne obywatelstwo).

To nowa forma rosyjskiego terroru wobec Ukraińców mieszkających w okupowanych obwodach donieckim, ługańskim, zaporoskim i chersońskim.

Wydaje się, że dwa czynniki napędzają tę kampanię paszportową. Pierwszym z nich są zaplanowane na 10 września wybory regionalne w Rosji, które odbędą się także na nowo okupowanych terenach Ukrainy – do tej farsy Kreml potrzebuje głosów mieszkańców. Drugi to konieczność dalszego zasilania rosyjskiej machiny wojennej nowo zmobilizowanymi obywatelami.

Ale ostatecznie chodzi o zaprzeczenie przez Rosję ukraińskiej tożsamości i państwowości.

Putin podpisał ten nowy dekret o obywatelstwie rosyjskim 27 kwietnia. Mówi się, że obywatele Ukrainy, którzy mieszkali na terytoriach anektowanych przed 2022 rokiem i nie stali się jeszcze obywatelami Rosji, są teraz klasyfikowani jako cudzoziemcy.

Zgodnie z tą ustawą cudzoziemcy mogą zostać deportowani, jeśli zagrażają bezpieczeństwu narodowemu Federacji Rosyjskiej lub protestują przeciwko konstytucyjnemu ustrojowi Federacji Rosyjskiej. W praktyce oznacza to, że jeśli nie zrzekniesz się obywatelstwa ukraińskiego, zostaniesz po prostu deportowany z ojczyzny.

„Paszportyzacja”, czyli dystrybucja paszportów na obcym terytorium, nie jest nowym posunięciem Kremla. Zaczęło się na dobre w 2017 roku, trzy lata po pierwszej okupacji wschodniej Ukrainy przez Rosję. Po nielegalnym utworzeniu tzw. „republik ludowych” w obwodzie donieckim i ługańskim tamtejsze władze zaczęły wydawać własne paszporty, głównie własnym urzędnikom państwowym. Dekret wydany przez Władimira Putina w 2017 roku pozwolił władzom rosyjskim na uznanie tych dokumentów.

Sprawa stała się masowa w 2019 r., kiedy nowe przepisy i nowe urzędy paszportowe sprawiły, że tysiące osób na terenach okupowanych otrzymało rosyjskie paszporty. W 2019 roku wydano 299 tys. rosyjskich paszportów; w 2020 r. 409 tys., aw 2021 r. 585 tys.

Kreml chciał, aby do końca 2021 roku milion mieszkańców obwodu ługańskiego i donieckiego złożyło wnioski o rosyjskie paszporty. Pomogło im w tym pięćdziesiąt trzy biura paszportowe.

Z kolei mieszkańcy brali udział w referendum konstytucyjnym w Rosji w 2020 r. i wyborach parlamentarnych w 2021 r. W efekcie Rosja starała się zademonstrować, że w Ługańsku i Doniecku mieszkają rosyjscy obywatele, których Moskwa musiałaby chronić w przypadku agresji militarnej ze strony Kijowa .

Od czasu inwazji na Ukrainę na pełną skalę w lutym 2022 r. rosyjskie władze jeszcze bardziej uprościły proces uzyskiwania obywatelstwa, ułatwiając wypełnianie formularzy i przyspieszając podejmowanie decyzji. Pozwoliło to np. sierotom i dzieciom bez opiekunów na bardzo łatwe uzyskanie obywatelstwa rosyjskiego w celu szybszej integracji z rosyjskimi rodzinami.

Niektórzy mieszkańcy zorganizowali cichy opór przeciwko paszportyzacji. Wielu z nich nie zrzekło się na piśmie obywatelstwa ukraińskiego, co skłoniło władze rosyjskie do zastosowania aresztów administracyjnych (15 dni) – które w rzeczywistości są raczej przestępstwami obywatelskimi niż karnymi. Od kwietnia do początku maja aresztowano ponad 1000 osób za to, że nie napisały oświadczenia o zrzeczeniu się obywatelstwa ukraińskiego.

Ale tego rodzaju represje nie wystarczyły, by przekonać wszystkich do zrobienia tego, czego chciała Moskwa – stąd nowy dekret Putina z końca kwietnia.

Ostatecznie celem rosyjskiej paszportyzacji nie jest zwiększenie liczby obywateli Rosji. Głównym celem jest zmniejszenie liczby obywateli Ukrainy.