Śledzenie historycznego rozwoju architektury na Cyprze i jej odporności na zagrożenia sejsmiczne / Georgios Xekalakis i Petros Christou

Fot. Zamek średniowieczny w Limassolu

ABSTRAKT

Cypr to państwo wyspiarskie we wschodniej części Morza Śródziemnego, o bogatej i zróżnicowanej historii architektury. Położony w strefie aktywnej sejsmicznie Cypr na przestrzeni wieków doświadczył wielu trzęsień ziemi, z których niektóre były szczególnie niszczycielskie. Ta inicjatywa bada ewolucję architektury na Cyprze od 1489 roku do chwili obecnej i jak ta ewolucja jest powiązana z ryzykiem sejsmicznym. W szczególności prace będą rejestrować elementy konstrukcyjne według okresu i analizować, w jaki sposób te elementy przyczyniają się do reakcji sejsmicznej. Następnie zbada rozwój architektury na Cyprze, od Wenecjan do Imperium Osmańskiego, brytyjskiego okresu kolonialnego, okresu grecko-cypryjskiego i epoki nowożytnej, a także elementy strukturalne każdego okresu. W artykule opisano, w jaki sposób elementy strukturalne każdego okresu wpływają na ryzyko sejsmiczne i jakie modyfikacje mogą być konieczne w celu poprawy ryzyka sejsmicznego na Cyprze. Artykuł ten dostarczy przydatnych informacji na temat ewolucji architektury na Cyprze i jej wpływu na ryzyko sejsmiczne.

IJAET10A1-Petros

1. Wprowadzenie

Cypr, położony w regionie aktywnym sejsmicznie i na granicy afrykańskiej i euroazjatyckiej płyty tektonicznej, doświadczył w swojej historii kilku znaczących trzęsień ziemi. Najbardziej znaczące wydarzenie sejsmiczne miało miejsce w 1953 r., rejestrując magnitudę 6,3 w skali Richtera, co spowodowało poważne uszkodzenia budynków i infrastruktury na całej wyspie. Ponadto w przeszłości miało miejsce kilka innych trzęsień ziemi o sile od 4 do 5,5 stopnia w skali Richtera. Podatność Cypru na aktywność sejsmiczną jest dodatkowo potęgowana przez wysoką gęstość zaludnienia i znaczną liczbę budynków zbudowanych bez odpowiednich elementów odpornych na trzęsienia ziemi. Warto zauważyć, że na krajobraz architektoniczny Cypru wpływ miały liczne czynniki kulturowe, polityczne i gospodarcze na przestrzeni wieków, począwszy od Wenecjan, okresu osmańskiego, brytyjskiego kolonializmu, a skończywszy na czasach współczesnych. Jednym z najważniejszych okresów w historii Cypru było panowanie Imperium Weneckiego, które trwało od 1489 do 1570-71 roku[1]. Wenecjanie przynieśli na wyspę znaczącą spuściznę architektoniczną, którą można podziwiać do dziś. Po osmańskim podboju Cypru w latach 1570-71[2], architektura wyspy przeszła znaczące zmiany. Architektura w stylu osmańskim stała się dominująca, a Osmanowie wprowadzili użycie cegły, wyszukane wzory płytek i sztukę ich wytwarzania. Podczas brytyjskiego okresu kolonialnego[3], który trwał od 1878 do 1960 roku, architektura wyspy ponownie przeszła znaczące zmiany. Brytyjczycy wprowadzili nowy styl architektoniczny znany jako architektura kolonialna, charakteryzujący się dużymi werandami, wysokimi sufitami i wykorzystaniem lokalnego kamienia. Wiele budynków wzniesionych w tym okresie, takich jak katedra św. Jana w Nikozji, odzwierciedla ten styl. W okresie po uzyskaniu niepodległości, począwszy od 1960 r.[4], nastąpiło odrodzenie zainteresowania tradycyjną architekturą cypryjską, szczególnie na obszarach wiejskich. Tradycyjne kamienne domy z dachami pokrytymi czerwoną dachówką i drewnianymi okiennicami stały się popularne, a wiele zabytkowych budynków zostało odrestaurowanych i przekształconych w muzea, centra kulturalne i restauracje. Po tureckiej inwazji na Cypr w 1974 r.[5] nastąpił duży napływ uchodźców z północy do południowej części wyspy, co doprowadziło do rozwoju nieformalnych osiedli dla przesiedlonej ludności. Osady te często składały się z przypadkowych struktur, które zostały zbudowane szybko i przy ograniczonych zasobach. Po 1980 r. na wyspie nastąpił boom budowlany, z wieloma modernistycznymi budynkami zbudowanymi w miastach i obszarach turystycznych. Budynki te charakteryzowały się nowoczesnymi materiałami, takimi jak beton i szkło, i często charakteryzowały się ostrymi kątami i minimalistycznymi projektami. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie zachowaniem tradycyjnej architektury Cypru. Wiele zabytkowych budynków zostało odrestaurowanych, a tradycyjne metody i materiały budowlane są ponownie wykorzystywane. Badanie to ma na celu zbadanie i udokumentowanie wyżej wymienionych stylów i okresów, podkreślając unikalne cechy każdego z nich i sposób, w jaki przyczyniły się one do różnorodności architektonicznej wyspy. Ponadto badania te skupią się na elementach konstrukcyjnych różnych stylów architektonicznych, które pomogły strukturom Cypru oprzeć się niszczycielskim skutkom trzęsień ziemi. Wyspa znajduje się na obszarze o wysokiej aktywności sejsmicznej, w wyniku czego jej dziedzictwo architektoniczne stanęło w obliczu licznych wyzwań związanych z klęskami żywiołowymi. Dzięki tym badaniom przeanalizujemy różne techniki i materiały użyte do budowy tych zabytków oraz sposób, w jaki przyczyniły się one do ich trwałości i długowieczności.

Znaczenie tych badań polega nie tylko na zachowaniu i promowaniu dziedzictwa kulturowego wyspy, ale także na zapewnieniu cennego wglądu w ewolucję architektury na Cyprze i w szerszym regionie Morza Śródziemnego. Dokumentując style architektoniczne i elementy konstrukcyjne, które charakteryzowały Cypr na przestrzeni wieków, badania te mają na celu przyczynienie się do lepszego zrozumienia przeszłości wyspy i jej roli w kształtowaniu krajobrazu kulturowego regionu. Ponadto badanie ma na celu poszerzenie ograniczonej literatury dostępnej na ten temat. Mamy nadzieję, że badania te posłużą jako cenne źródło informacji dla naukowców, architektów i specjalistów zajmujących się dziedzictwem kulturowym zainteresowanych historią architektury Cypru.

2. Historia

Architektura wenecka na Cyprze w XV i XVI wieku odzwierciedlała wpływ Wenecjan, którzy kontrolowali wyspę jako kolonię w tym okresie [6]. Wenecjanie wprowadzili nowe techniki budowlane, materiały i style architektoniczne, które łączyły elementy weneckie i gotyckie. Jednym z kluczowych elementów konstrukcyjnych w architekturze weneckiej na Cyprze było wykorzystanie wapienia [7], który był łatwo dostępny na wyspie. Wapień był wykorzystywany do budowy wielu budynków, w tym kościołów, fortów i pałaców. Wykorzystanie wapienia zapewniło trwały i odporny na warunki atmosferyczne materiał, który mógł wytrzymać surowy klimat wyspy i słone morskie powietrze. Architektura wenecka na Cyprze zawierała również elementy takie jak gotyckie łuki, kolumny i ozdobne dekoracje. Elementy te odzwierciedlały wpływ weneckiej architektury gotyckiej, która była popularna w Wenecji w XV i XVI wieku. Wiele budynków zbudowanych w tym okresie, takich jak kościół św. Mikołaja w Famaguście, odzwierciedla tę mieszankę stylów. Wenecjanie wprowadzili również nowe techniki budowlane, takie jak zastosowanie drewnianych kratownic w konstrukcji dachów. Drewniane kratownice pozwalały na większe rozpiętości i większą przestrzeń wewnętrzną w budynkach, bez potrzeby stosowania wewnętrznych kolumn. Technika ta została wykorzystana w wielu budynkach w stylu weneckim na Cyprze, takich jak Pałac Wenecki w Nikozji. Kody sejsmiczne nie były istotnym czynnikiem w architekturze weneckiej na Cyprze w tym okresie, ponieważ technologia i zrozumienie aktywności sejsmicznej były ograniczone. Jednak zastosowanie wapienia i drewnianych kratownic w konstrukcji zapewniło pewien stopień odporności sejsmicznej, ponieważ wapień jest stosunkowo elastycznym materiałem, który może wytrzymać ruchy gruntu, a drewniane kratownice są w stanie zginać się i pochłaniać pewien stopień energii sejsmicznej (kinetycznej).

Po upadku Imperium Weneckiego, na jego czele stanęli Osmanie. Imperium Osmańskie wywarło znaczący wpływ na architekturę Cypru podczas swoich rządów, które trwały od 1571 do 1878 roku [8]. Architektura osmańska charakteryzuje się mieszanką tradycyjnych stylów islamskich, bizantyjskich i perskich. Wiele konstrukcji zbudowanych w tym okresie zostało zaprojektowanych z myślą o bezpieczeństwie, takim jak trzęsienia ziemi, które są powszechne w tym regionie. Architektura osmańska na Cyprze zazwyczaj charakteryzuje się grubymi ścianami murowanymi, które są wzmocnione drewnianymi belkami pierścieniowymi w celu zwiększenia stabilności i wsparcia ciężkich dachów. Wykorzystanie łuków i kopuł jest również powszechną cechą architektury osmańskiej na Cyprze, co pomaga rozłożyć ciężar i zminimalizować obciążenie ścian. Inną cechą charakterystyczną architektury osmańskiej na Cyprze jest stosowanie minaretów, które są wysokimi, smukłymi wieżami zwykle znajdującymi się w sąsiedztwie meczetów. Osmanowie doskonale zdawali sobie sprawę z podatnego na trzęsienia ziemi charakteru regionu i w swoich projektach architektonicznych uwzględnili kilka cech łagodzących skutki aktywności sejsmicznej. Osmańscy architekci na Cyprze często używali drewnianych elementów, takich jak konstrukcje dachowe i podłogi, które mogły absorbować wpływ trzęsień ziemi i zapobiegać zawalaniu się budynków. Inną cechą architektury osmańskiej na Cyprze, która pomogła zmniejszyć szkody spowodowane trzęsieniami ziemi, było zastosowanie elastycznych połączeń, takich jak drewniane kołki, do łączenia ścian i podłóg, umożliwiając ruch bez powodowania uszkodzeń strukturalnych. Dodatkowo, Osmanowie znani byli z wykorzystywania elementów dekoracyjnych, takich jak rzeźbienia w kamieniu i kafelki, w celu wzmocnienia ścian i dodania dodatkowego wsparcia budynkom.

Pod koniec XIX wieku wyspą rządzą Brytyjczycy. Architektura Imperium Brytyjskiego na Cyprze charakteryzuje się mieszanką stylów architektonicznych, które odzwierciedlają wpływy brytyjskiego okresu kolonialnego i lokalnej kultury cypryjskiej [9]. Architekturę tego okresu można podzielić na trzy główne fazy: Wczesny Okres Kolonialny (1878-1914), Okres Międzywojenny (1919-1939) oraz Późny Okres Kolonialny (1940-1960). Podczas wczesnego okresu kolonialnego Brytyjczycy zbudowali wiele budynków użyteczności publicznej. Budynki te zostały zaprojektowane w stylu neoklasycystycznym, z wielkimi wejściami, kolumnowymi portykami i ozdobnymi gzymsami. Wiele z tych budynków zostało zbudowanych przy użyciu lokalnego wapienia i posiadało głębokie, zacienione werandy, aby zapewnić ulgę od gorącego śródziemnomorskiego słońca. W okresie międzywojennym nastąpiła zmiana w kierunku bardziej funkcjonalnego i modernistycznego stylu architektonicznego, który odzwierciedlał zmieniające się potrzeby brytyjskiej administracji na Cyprze. W późnym okresie kolonialnym nastąpił powrót do bardziej tradycyjnego stylu architektonicznego, na który wpływ miał rodzący się ruch nacjonalistyczny na Cyprze. Budynki wzniesione w tym okresie często zawierały elementy cypryjskiej architektury wernakularnej, takie jak wykorzystanie lokalnego kamienia i włączenie tradycyjnych łuków i kopuł. Elementy konstrukcyjne architektury Imperium Brytyjskiego na Cyprze były pod wpływem dominujących wówczas praktyk budowlanych w Wielkiej Brytanii, a także lokalnych tradycji budowlanych Cypru [10]. Budynki wznoszone w tym okresie miały zazwyczaj nośne konstrukcje murowane, z ceglanymi lub kamiennymi ścianami wspierającymi podłogi i dach. Ściany tych budynków były zazwyczaj grube i miały głębokie otwory okienne i drzwiowe, które zapewniały cień i wentylację. Grubość ścian pomagała również zapewnić dobrą izolację termiczną. Dachy były zazwyczaj płaskie i wykonane ze zbrojonego betonu lub drewnianych belek pokrytych dachówką. W niektórych przypadkach dachy były wsparte na łukach lub sklepieniach, co pomagało równomiernie rozłożyć ciężar dachu i zmniejszyć obciążenie ścian. Podłogi tych budynków były często wykonane z drewna lub żelbetu, w zależności od wielkości i przeznaczenia budynku. Podłogi były zazwyczaj wspierane przez drewniane lub stalowe belki, które były podtrzymywane przez ściany lub kolumny.

Architektura na Cyprze w latach 1960-1974 odzwierciedla okres szybkiego rozwoju i modernizacji po uzyskaniu przez ten kraj niepodległości od brytyjskich rządów kolonialnych w 1960 roku [11]. W tym okresie Cypr doświadczył znacznego wzrostu liczby ludności, urbanizacji i boomu w branży budowlanej. W tym okresie głównym materiałem konstrukcyjnym stosowanym na Cyprze był żelbet, który był popularny ze względu na swoją wytrzymałość, trwałość i możliwość łatwego formowania w różne kształty. Elementy konstrukcyjne, takie jak belki, kolumny i płyty, były powszechnie stosowane w budownictwie, a ich rozmiar i konstrukcja były określane przez nośność wymaganą dla każdego budynku. Jeśli chodzi o przepisy sejsmiczne, Cypr nie posiadał w tym okresie krajowego kodeksu sejsmicznego. Jednak przepisy budowlane wymagały, aby konstrukcje były zaprojektowane tak, aby wytrzymać potencjalne skutki trzęsień ziemi, biorąc pod uwagę położenie wyspy w regionie aktywnym sejsmicznie. Kodeksy budowlane opierały się głównie na normach europejskich, z pewnymi lokalnymi modyfikacjami uwzględniającymi regionalne zagrożenia sejsmiczne. W praktyce jednak warto zauważyć, że niektóre budynki zbudowane w tym okresie nie spełniały nowoczesnych standardów sejsmicznych i były podatne na uszkodzenia spowodowane trzęsieniami ziemi. Wynikało to po części z faktu, że projektowanie sejsmiczne nie było jeszcze w pełni zrozumiałe, a po części z braku egzekwowania istniejących przepisów. W latach 1960-1974 na Cyprze do budowy głównych elementów konstrukcyjnych, takich jak słupy i belki, stosowano głównie beton klasy C20/25, natomiast do budowy płyt stropowych i stóp fundamentowych używano betonu klasy C12/16. W tym samym okresie najpopularniejszą klasą stali stosowaną w budownictwie na Cyprze była prawdopodobnie stal miękka [12], znana również jako stal niskowęglowa lub zwykła stal węglowa. Ten rodzaj stali jest powszechnie stosowany w budownictwie ze względu na przystępną cenę i łatwość użycia. Stal miękka ma niską zawartość węgla i zawiera inne pierwiastki, takie jak mangan, krzem i siarka. Jest stosunkowo miękka i plastyczna, dzięki czemu łatwo ją formować w różne kształty i rozmiary do wykorzystania w budownictwie. Charakterystyczna granica plastyczności zbrojenia ze stali miękkiej wynosi 250 N/mm2.

Po tureckiej inwazji w 1974 r. nastąpił duży ruch ludności, ponieważ uchodźcy przenieśli się z północy do południowej części wyspy, co doprowadziło do rozwoju niskiej jakości osiedli dla przesiedleńców. Osady te często składały się z przypadkowych struktur, które zostały zbudowane szybko i przy ograniczonych zasobach. Osady te różniły się wielkością i zakresem, od małych obozowisk po duże, rozległe społeczności. Konstrukcja przypadkowych struktur w tych osadach była często przypadkowa, z niewielką uwagą poświęconą kodeksom budowlanym lub standardom bezpieczeństwa. Powszechnie stosowano materiały niskiej jakości, takie jak blacha falista, sklejka i beton niskiej klasy, a budynki często budowano bez odpowiednich fundamentów lub wsparcia konstrukcyjnego. Ten brak nadzoru i kontroli jakości był szczególnie widoczny w budynkach wznoszonych na wiejskich i podmiejskich obszarach Cypru, gdzie standardy budowlane były często niższe niż w głównych ośrodkach miejskich. W rezultacie wiele budynków wzniesionych w tym okresie było podatnych na problemy konstrukcyjne, takie jak pękanie, osiadanie i zawalanie się. Było to szczególnie widoczne podczas trzęsień ziemi, które ujawniły słabe punkty wielu budynków i spowodowały znaczne szkody i utratę życia.

Okres od 1994 r. do chwili obecnej charakteryzował się ciągłym rozwojem i modernizacją na Cyprze, z naciskiem na poprawę jakości i bezpieczeństwa budynków i infrastruktury. Pierwszy kodeks sejsmiczny na Cyprze został wprowadzony w 1994 roku. Kodeks ten został później zaktualizowany w 2004 r. w celu dalszej poprawy projektowania i budowy odpornej na trzęsienia ziemi. W 2012 r. Cypr przyjął normę projektowania sejsmicznego Eurokod 8 (EC8). Eurokod 8 to europejska norma, która zawiera wytyczne dotyczące projektowania sejsmicznego konstrukcji i jest uznawana za jedną z najbardziej kompleksowych i zaawansowanych norm projektowania sejsmicznego na świecie. Przyjęcie Eurokodu 8 na Cyprze jeszcze bardziej poprawiło bezpieczeństwo sejsmiczne budynków w tym kraju i dostosowało Cypr do praktyk projektowania sejsmicznego stosowanych w całej Unii Europejskiej. Jedną z powszechnie stosowanych klas betonu po 1994 r. była C25/30, która charakteryzuje się wytrzymałością na ściskanie wynoszącą 25 MPa lub 30 MPa dla próbki cylindrycznej lub sześciennej po 28 dniach oraz wytrzymałością na rozciąganie wynoszącą około 3 MPa. Ta klasa betonu jest mocniejsza i trwalsza niż niższe klasy wytrzymałości betonu, które były powszechnie stosowane w budownictwie przed wprowadzeniem nowych kodeksów sejsmicznych. Inne klasy betonu o wyższej wytrzymałości, takie jak C30/37, C35/45 i C40/50, były również wykorzystywane w projektach budowlanych na Cyprze po 1994 r., szczególnie na obszarach o wysokim ryzyku aktywności sejsmicznej. Po wprowadzeniu nowych kodeksów sejsmicznych w 1994 roku, na Cyprze pręty zbrojeniowe o wyższej granicy plastyczności i większej plastyczności stały się bardziej powszechne od 1994 roku. Najczęściej stosowaną klasą stali dla prętów zbrojeniowych na Cyprze jest Fe 500, której granica plastyczności wynosi 500 MPa. Fe 500 jest uważana za pręt zbrojeniowy o wysokiej wytrzymałości i jest stosowana w projektach budowlanych, w których konstrukcje są zaprojektowane tak, aby wytrzymać znaczną aktywność sejsmiczną.

3. Cechy architektoniczne

Z biegiem lat cechy architektoniczne każdego narodu lub epoki zmieniały się i wprowadzano nowe. Zjawisko to można bardzo wyraźnie zaobserwować na Cyprze, gdzie był on okupowany przez różne narody i każdy z nich pozostawił swój wpływ. Każda z tych cech była nie tylko estetyczna, ale także odegrała ważną rolę w przetrwaniu budynku przez lata.

Jednym z najważniejszych okresów w historii Cypru było panowanie Imperium Weneckiego, które trwało od 1489 do 1570-71 roku [13]. W tym czasie elementy konstrukcyjne, takie jak łuki, kolumny i kratownice, zostały wprowadzone jako główne komponenty budynków. Łuki to zakrzywione elementy, które są często wykorzystywane w budownictwie do rozkładania sił. Gdy obciążenie jest przykładane do łuku, jest ono rozkładane wzdłuż osi łuku i przenoszone na podpory na obu końcach. Naprężenia są największe w punkcie, w którym łuk styka się z podporami i stopniowo maleją w kierunku środka łuku. Kształt łuku również odgrywa rolę w rozkładzie sił i naprężeń. Łuki o bardziej stromej krzywiźnie zapewniają większą składową pionową, a tym samym przenoszą większą siłę ściskającą na kolumny nośne. Projektowanie i analiza podpór pionowych jest złożonym zadaniem, które wymaga starannego rozważenia linii ciągu. W przypadku prostych, symetrycznych obciążeń, linia oporu łuku znajduje się zazwyczaj w jego środkowej części. Jednakże, gdy obciążenia są niesymetryczne, podpory pionowe muszą być w stanie wytrzymać poziomą siłę ścinającą generowaną przez łuk. Jednym z możliwych rozwiązań tego problemu jest uczynienie podpór pionowych wystarczająco masywnymi, aby pochłaniały napór i przenosiły go na fundament, podobnie jak przypory stosowane w rzymskich łukach triumfalnych. Innym rozwiązaniem jest dodanie dodatkowych obciążeń pionowych w celu wygenerowania sił ściskających, np. ciężaru pinakli gotyckiej katedry, aby przesunąć wektor zaufania w dół niż na boki. We wszystkich przypadkach elementy napinające, takie jak pręty napinające, są niezbędne do podparcia sił poziomych. Oprócz rozłożenia ciężaru, łuki zapewniają wsparcie boczne, opierając się siłom poziomym, takim jak wiatr lub trzęsienia ziemi. To boczne podparcie wynika głównie z masywnych elementów pionowych, ale także łuków, które utrzymują kolumny na miejscu i przyczyniają się do zbiorowej reakcji całej konstrukcji.

Kratownice, kolejna cecha weneckiej architektury, zazwyczaj składają się z szeregu trójkątów, które są w stanie skutecznie rozłożyć obciążenia i naprężenia. Rozmiar i organizacja trójkątów zależą od rozpiętości kratownicy, a także obciążenia, które kratownica musi wytrzymać. Połączenia między elementami kratownicy są zwykle zaprojektowane jako sworznie, które nie pozwalają na przenoszenie momentów przez połączenia, a zatem elementy nie doświadczają żadnych naprężeń zginających. Zamiast tego, obciążenia przyłożone do kratownicy są przenoszone przez elementy konstrukcyjne, umożliwiając pracę całego przekroju, jako siły osiowe, które wytwarzają naprężenia rozciągające lub ściskające w elementach konstrukcyjnych. Innym sposobem rozkładu sił poziomych w kratownicy są pasy górny i dolny. Pasy są zazwyczaj najdłuższymi elementami kratownicy i mogą wytrzymać zarówno siły rozciągające, jak i ściskające. Gdy do kratownicy przyłożona zostaje siła pozioma, pasy górny i dolny przenoszą ją na podpory.

Słupy są ważnymi elementami odpornymi na siły sejsmiczne, ponieważ zapewniają podparcie pionowe i przenoszą siły z dachu lub górnych pięter na fundament. Konstrukcja słupów pod kątem odporności sejsmicznej zależy od szeregu czynników, w tym zagrożenia sejsmicznego w danym miejscu, wielkości i kształtu budynku oraz rodzaju użytych materiałów.

Po Wenecjanach pałeczka została przekazana Osmanom, którzy pozostali na wyspie do końca XIX wieku [14]. Elementy konstrukcyjne, takie jak grube ściany murowane, belki i kopuły zostały wprowadzone do lokalnej kultury i architektury. Grube ściany murowane mogą skutecznie opierać się siłom poziomym, takim jak te spowodowane wiatrem lub aktywnością sejsmiczną. Jednym z głównych sposobów, w jaki grube ściany murowane opierają się siłom poziomym, jest ich ciężar i masa. Ciężar ściany pomaga oprzeć się sile wiatru lub trzęsienia ziemi, podczas gdy masa ściany pomaga absorbować i rozpraszać energię siły. Innym sposobem, w jaki ściany murowane opierają się siłom poziomym, jest ich sztywność. Sztywność ściany można zwiększyć poprzez dodanie elementów wzmacniających, takich jak pręty stalowe lub siatka druciana, lub poprzez zastosowanie elementów murowych o wyższej wytrzymałości na ściskanie. Elementy wzmacniające pomagają rozłożyć siłę bardziej równomiernie w całej ścianie, podczas gdy mocniejsze elementy murowe są w stanie lepiej oprzeć się siłom ściskającym. Połączenie ściany z fundamentem i otaczającą konstrukcją jest ważne dla odporności na siły poziome. Ściana powinna być odpowiednio zakotwiczona w fundamencie i zaprojektowana tak, aby przenosić siły na fundament i otaczającą konstrukcję bez powodowania uszkodzeń.

Jednym z głównych wyzwań w projektowaniu kopuł pod kątem odporności sejsmicznej jest rozkład sił. Podczas trzęsienia ziemi ziemia może poruszać się w wielu kierunkach, powodując działanie sił poziomych i pionowych na kopułę. W rezultacie kopuła musi być zaprojektowana tak, aby skutecznie rozprowadzać te siły w całej konstrukcji. Jednym z podejść do rozkładu sił sejsmicznych w konstrukcjach kopułowych jest zastosowanie systemu elementów rozciągających i ściskających. Kopuła może być zaprojektowana jako seria połączonych ze sobą łuków, z ciężarem konstrukcji rozłożonym przez system kabli, łańcuchów lub innych elementów rozciągających. Takie podejście może pomóc w równomiernym rozłożeniu sił sejsmicznych w całej konstrukcji, zmniejszając ryzyko miejscowego uszkodzenia. Innym podejściem do projektowania kopuł pod kątem odporności sejsmicznej jest zastosowanie betonu zbrojonego lub innych materiałów o wysokiej wytrzymałości. Materiały te można wykorzystać do stworzenia monolitycznej kopuły, która jest pojedynczą, ciągłą strukturą, która jest w stanie wytrzymać siły sejsmiczne. Projekt kopuły [15] będzie musiał uwzględniać zagrożenie sejsmiczne w danym miejscu, a także wszelkie dodatkowe wymagania dotyczące izolacji lub hydroizolacji.

Pod koniec XIX wieku Cypr był rządzony przez Brytyjczyków i pozostawał pod ich okupacją do połowy XX wieku. Okres ten wyróżniał się stworzeniem nowych materiałów, takich jak beton, który był używany jako główny materiał budowlany, a w połączeniu ze stalą stworzył kombinację konstrukcji odpornych na czas i trzęsienia ziemi [16]. Dachy, płyty i belki zapewniają zachowanie membranowe, utrzymując system „pudełkowy”. Membrany tworzą sztywną płaszczyznę lub powierzchnię zapewniającą, że elementy konstrukcyjne są ze sobą połączone, przenoszą siły w płaszczyźnie i rozprowadzają je równomiernie w całej konstrukcji podczas zdarzenia sejsmicznego. Sztywność i wytrzymałość membrany zależy od wielu czynników, w tym od rozmiaru i rozstawu belek nośnych, grubości i wytrzymałości płyty lub dachu oraz szczegółów połączenia. Membrana musi być również zaprojektowana w taki sposób, aby przenosiła siły do systemu odporności na siły boczne, takiego jak ściany ścinane lub ramy momentowe, bez powodowania uszkodzeń konstrukcji.

Stalowe zbrojenie stosowane jest w betonowych słupach w celu zwiększenia ich odporności na siły sejsmiczne. Zbrojenie ma zazwyczaj postać stalowych prętów lub siatki drucianej, które są osadzone w betonie w celu zwiększenia jego wytrzymałości na rozciąganie i plastyczności. Plastyczność odnosi się do zdolności materiału do odkształcania się bez pękania. Stalowe pręty są zwykle zaprojektowane tak, aby ulegały odkształceniu przed betonem w kolumnie, umożliwiając kolumnie deformację i pochłanianie energii podczas trzęsienia ziemi. Pomaga to poprawić ogólną wydajność sejsmiczną konstrukcji, zmniejszając ryzyko lokalnych uszkodzeń i poprawiając ogólną plastyczność kolumny.

Wykorzystanie konstrukcji stalowych na Cyprze można prześledzić wstecz do 1980 r. po tym, jak kraj doświadczył znacznego wzrostu gospodarczego, co spowodowało zapotrzebowanie na nową infrastrukturę i budynki. Stal jest bardzo plastyczna, co oznacza, że może ulegać znacznym odkształceniom, zanim ulegnie uszkodzeniu. Ten rodzaj konstrukcji jest zazwyczaj lżejszy niż inne materiały, takie jak beton. Oznacza to, że obciążenia sejsmiczne, które są funkcją masy, mają mniejszy wpływ na konstrukcje stalowe, a konstrukcje odkształcają się bez zawalenia. Konstrukcje stalowe mogą być projektowane ze specjalnymi połączeniami, które pozwalają im poruszać się i odkształcać podczas zdarzeń sejsmicznych, bez narażania integralności konstrukcji. Konstrukcje stalowe mogą być projektowane tak, aby sprostać specyficznemu zagrożeniu sejsmicznemu w danej lokalizacji, przy użyciu różnych technik, takich jak stężenia, ramy momentowe i izolacja podstawy.

4. Budynki charakterystyczne dla każdego okresu

4.1. Weneckie mury Nikozji

Weneckie Mury Nikozji (rys. 1) to seria murów obronnych otaczających stare miasto Nikozja, stolicę Cypru. Mury te uważane są za jeden z najwspanialszych przykładów renesansowej architektury wojskowej we wschodnim regionie Morza Śródziemnego. Weneckie Mury Nikozji charakteryzują się imponującymi rozmiarami i wytrzymałością. Mury mają do 20 metrów wysokości i są wykonane z kamienia, z bastionami i wieżami strategicznie rozmieszczonymi wzdłuż ich długości. Mury mają prawie 5 kilometrów długości i trzy bramy: bramę Pafos na zachodzie, bramę Famagusta na wschodzie i bramę Kyrenia na północy. Mury są zbudowane w kształcie wielokąta, zgodnie z konturami ziemi. Oznacza to, że mury mają szereg kątów i zakrętów, co utrudnia atakującym bezpośrednie podejście do nich. Mury są również wzmocnione różnymi elementami obronnymi, takimi jak fosy, glacis i ravelins, które dodatkowo wzmacniają ich zdolności obronne.

Zdjęcie 1: Weneckie mury Nikozji (źródło, opracowanie własne A. Savin)

4.2. Zamek w Larnace

Zamek w Larnace (rys. 2), znany również jako Larnaca Fort, to średniowieczny zamek położony na południowym wybrzeżu Cypru [17]. Zamek charakteryzuje się solidną, prostokątną strukturą, która jest zbudowana z bloków wapiennych. Ściany zamku mają do 2,5 metra grubości, a cała konstrukcja otoczona jest fosą, która niegdyś wypełniona była wodą morską. Zamek ma dwa piętra, z centralnym dziedzińcem otoczonym różnymi pokojami i salami.

Zdjęcie 2:Zamek w Larnace [17]

4.3. Kościół św. Mikołaja w Famaguście

Kościół św. Mikołaja (ryc. 3) to średniowieczny kościół położony w Famaguście, historycznym mieście na wschodnim wybrzeżu Cypru [18]. Kościół został zbudowany w XIV wieku i jest uważany za jeden z najlepszych przykładów architektury gotyckiej na wyspie. Kościół charakteryzuje się wysokimi, smukłymi proporcjami i skomplikowanymi elementami dekoracyjnymi. Zewnętrzna część kościoła zbudowana jest z lokalnych bloków wapiennych i ozdobiona różnymi motywami gotyckimi, w tym spiczastymi łukami, maswerkami i kształtami quatrefoil. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech kościoła św. Mikołaja jest dzwonnica, która znajduje się z przodu kościoła. Dzwonnica ma kształt ośmiokąta i jest zwieńczona spiczastą iglicą. Wieża jest ozdobiona różnymi ozdobnymi rzeźbami i ma kilka otworów na dzwony.

Zdjęcie 3: Kościół św. Mikołaja w Famaguście [18].

4.4. Hala Sultan Tekke, Larnaka

Hala Sultan Tekke (rys. 4) to zabytkowy meczet położony w mieście Larnaka na Cyprze [19]. Meczet jest zbudowany na zachodnim brzegu słonego jeziora w Larnace i jest uważany za jedno z najważniejszych świętych miejsc w świecie islamu. Meczet jest zbudowany na prostokątnym fundamencie wykonanym z lokalnego kamienia, a jego ściany są wykonane z grubych kamiennych bloków i nie mają okien. Wynika to z faktu, że islamska tradycja zabrania przedstawiania żywych istot w budynkach religijnych. Budynek ma centralną kopułę, która jest większa niż cztery mniejsze kopuły znajdujące się w każdym rogu budynku. Kopuły są wykonane z cegły i pokryte czerwonymi płytkami. Wnętrze meczetu wsparte jest na kamiennych kolumnach. Kolumny są ułożone w kwadratowy wzór wokół centralnej kopuły. Meczet ma duży prostokątny dziedziniec, który jest otoczony niskim murem. Dziedziniec jest wyłożony kamieniami i służy do modlitwy i innych czynności religijnych.

Zdjęcie 4: Meczet ma duży prostokątny dziedziniec, który jest otoczony niskim murem. Dziedziniec jest wyłożony kamieniami i służy do modlitwy i innych czynności religijnych [19].

4.5. Hamam Omerye, Nikozja

Hamam Omerye (rys. 5) to historyczna łaźnia publiczna znajdująca się na starym mieście Nikozji na Cyprze [20]. Został zbudowany w epoce osmańskiej w XVI wieku i od tego czasu był wielokrotnie odnawiany i restaurowany. Łaźnia ma wiele cech strukturalnych, które są unikalne i charakterystyczne. Zbudowany jest głównie z kamiennego muru, który jest trwałym i solidnym materiałem budowlanym. Hamam Omerye ma kilka beczkowato sklepionych sufitów, które są tworzone przez zakrzywienie serii łuków. Beczkowate sklepienia zapewniają wsparcie strukturalne i pomagają rozłożyć ciężar budynku. Dach jest podtrzymywany przez drewniane wiązary dachowe, które są trójkątnymi konstrukcjami wykonanymi z drewna. Drewniane wiązary dachowe pomagają rozłożyć ciężar dachu i zapewniają stabilność konstrukcji. Ściany są wzmocnione przyporami, które są wystającymi konstrukcjami wsporczymi, które pomagają rozłożyć ciężar ścian i dachu. Hamam Omerye ma kilka kamiennych kolumn, które wspierają sklepione sufity. Kolumny zbudowane są z kamiennych bloków, które są ułożone jeden na drugim i połączone zaprawą. Ma kilka łukowatych otworów, które są tworzone przez zakrzywienie szeregu kamieni lub cegieł. Łukowe otwory pomagają rozłożyć ciężar ścian i zapewniają stabilność konstrukcji, a wewnątrz znajduje się podziemna cysterna, która zbiera wodę deszczową. Cysterna jest zbudowana z kamienia i jest wzmocniona łukami i przyporami.

Zdjęcie 5: Hamam Omerye, Nikozja (źródło, opracowanie własne A. Savin)

4.6. Akwedukt Kamares, Larnaka

Akwedukt Kamares, znany również jako Akwedukt Bekira Paszy (ryc. 6), to zabytkowa budowla w Larnace na Cyprze, która została zbudowana w XVIII wieku [21]. Został zaprojektowany, aby dostarczać wodę do miasta z pobliskiego źródła i jest uważany za niezwykłe osiągnięcie inżynieryjne tamtych czasów. Akwedukt jest zbudowany z szeregu łuków, które są zakrzywionymi konstrukcjami, które utrzymują ciężar akweduktu i równomiernie rozprowadzają przepływ wody. Łuki są zbudowane z cegły i ułożone w liniowy wzór. Łuki są wsparte na kamiennych filarach, które są pionowymi kamiennymi kolumnami, które zapewniają strukturalne wsparcie i stabilność. Filary są rozmieszczone równomiernie na całej długości akweduktu i są zbudowane z tego samego rodzaju kamienia co łuki. Łuki i filary są połączone zaprawą, która jest rodzajem cementu używanego do łączenia cegieł i kamieni. W akwedukcie znajduje się kamienny kanał, który biegnie wzdłuż górnej części łuków. Kanał ten został zaprojektowany do odprowadzania wody ze źródła do miasta i jest wystarczająco szeroki, aby umożliwić łatwą konserwację i naprawę. Akwedukt ma kamienną attykę, która jest niskim murem biegnącym wzdłuż górnej części łuków. Attyka została zaprojektowana w celu zapewnienia dodatkowej stabilności akweduktu i zapobieżenia wypadnięciu ludzi z konstrukcji. Na końcu akweduktu znajduje się zbiornik wodny, który służył do zbierania wody ze źródła. Umywalka jest zbudowana z kamienia i jest przeznaczona do przechowywania dużej ilości wody.

Zdjęcie 6: Akwedukt Kamares, Larnaka (źródło, opracowanie własne A. Savin).

4.7. Katedra anglikańska św. Pawła w Nikozji

Katedra została zaprojektowana przez brytyjskiego architekta Williama Henry’ego Woodrowa i zbudowana w latach 1882-1893, w okresie brytyjskich rządów kolonialnych na Cyprze [22]. Projekt kościoła odzwierciedla popularny wówczas w Wielkiej Brytanii styl neogotycki, z ostrołukowymi łukami, witrażami i sklepionym sufitem. Anglikańska katedra św. Pawła (il. 7) w Nikozji została zbudowana przy użyciu połączenia tradycyjnych i nowoczesnych technik budowlanych. Ściany katedry są zbudowane z muru nośnego, który zapewnia stabilność i wsparcie dla dachu i innych elementów konstrukcyjnych. Ściany są wykonane z miejscowego wapienia iw niektórych miejscach mają kilka stóp grubości. Dach katedry jest wsparty na konstrukcji drewnianej, składającej się z dużych drewnianych kratownic i płatwi. Konstrukcja dachu została zaprojektowana tak, aby zapewnić wytrzymałość i stabilność dachu, jednocześnie pozwalając na pewną elastyczność, aby dostosować się do ruchów podczas trzęsień ziemi. Wnętrze katedry ma wysokie sklepienie, które wsparte jest na kamiennych łukach i sklepieniach żebrowych. Sklepiony sufit zapewnia dodatkową wytrzymałość i stabilność konstrukcji dachu, jednocześnie tworząc poczucie wielkości i przestrzeni we wnętrzu. Fundament katedry jest wykonany ze zbrojonego betonu, który zapewnia dodatkową wytrzymałość i stabilność budynku. Fundament został zaprojektowany tak, aby oprzeć się siłom trzęsień ziemi i innych klęsk żywiołowych.

4.8. Miejska Galeria Sztuki i Muzeum Paleontologii w Larnace

Miejska Galeria Sztuki i Muzeum Paleontologii (ryc. 8) to zabytkowy budynek znajdujący się w mieście Larnaka na Cyprze. Budynek powstał około 1881 roku w okresie brytyjskich rządów kolonialnych i pierwotnie służył jako budynek rządowy [23]. Wspomniany budynek jest murowany, co oznacza, że jego elementy konstrukcyjne wykonane są głównie z kamienia i cegły. Ściany nośne murowane są najważniejszym elementem konstrukcyjnym budynku, zapewniającym podparcie i stabilność stropów i dachu. Ściany zewnętrzne zbudowane są z lokalnego wapienia, który jest trwałym i powszechnie używanym materiałem na Cyprze. Ściany mają w niektórych miejscach kilka stóp grubości i są zaprojektowane tak, aby wytrzymać obciążenia boczne i zapewnić stabilność konstrukcyjną. Dach budynku to tradycyjny dach dwuspadowy, pokryty terakotową dachówką układaną w jodełkę, wsparty na drewnianych wiązarach rozpiętych pomiędzy ścianami nośnymi. Wewnątrz budynku najbardziej znaczącym elementem konstrukcyjnym jest centralna klatka schodowa, wykonana z marmuru i ozdobiona ozdobnymi detalami. Klatka schodowa jest wsparta na ścianach nośnych i wzmocniona elementami stalowymi dla dodatkowej stabilności.

Zdjęcie. 8: Miejska Galeria Sztuki i Muzeum Paleontologii, Larnaka [23].

4.9. Okręgowe biura administracyjne, Limassol

Starostwo Powiatowe w Limassol (ryc. 9) to modernistyczny budynek z połowy wieku, wzniesiony w latach 60. XX wieku [24]. Elementy konstrukcyjne budynku wykonane są przede wszystkim ze zbrojonego betonu, który był popularnym materiałem budowlanym w okresie jego budowy. Projekt konstrukcyjny budynku obejmuje szereg betonowych słupów i belek podtrzymujących podłogi i dach. Kolumny są ułożone w regularną siatkę, tworząc rytm, który jest spójny w całym budynku. Płyty stropowe budynku wykonane są z prefabrykowanych paneli betonowych wspartych na betonowych belkach. Dach budynku jest płaski i jest wsparty na szeregu betonowych belek, które rozciągają się między kolumnami. Dach pokryty jest wodoodporną membraną, która pomaga chronić budynek przed żywiołami. Urzędy administracji okręgowej w Limassol są doskonałym przykładem modernistycznej architektury z połowy wieku, z naciskiem na funkcjonalność, wydajność i prostotę. Zastosowanie w budynku żelbetu i prefabrykowanych płyt betonowych pozwoliło na szybką i sprawną budowę.

4.10. Domy mieszkalne dla uchodźców

Domy mieszkalne dla uchodźców na Cyprze (ryc. 10) w 1974 roku charakteryzowały się prowizorycznością i brakiem udogodnień. Zazwyczaj były one zorganizowane w małe pokoje lub kabiny, które były oddzielone za pomocą sklejki lub innych materiałów. Ten typ budynku był zwykle budowany ze ścianami, które utrzymywały ciężar dachu i górnych pięter, a rzadko ze słupów i belek z betonu o niskiej wytrzymałości.

Zdjęcie 10: Typowy dom mieszkalny dla uchodźców (źródło, opracowanie własne G. Xekalakis).

4.11. One, Limassol The „One” to wieżowiec w Limassol (ryc. 11) na Cyprze, który został ukończony w 2021 roku. Ma wysokość około 170 metrów, co czyni go jednym z najwyższych budynków na Cyprze i jednym z najwyższe budynki we wschodnim regionie Morza Śródziemnego. The One ma konstrukcję z betonu zbrojonego, z kombinacją betonowych kolumn, belek, płyt i fundamentu tratwy z palami, ponieważ znajduje się blisko wybrzeża Limassol, zapewniając wsparcie i stabilność.

Zdjęcie 11: The „One”, Limassol [25]

4.12. The Oval, Limassol Limassol Oval to wieżowiec w Limassol (ryc. 12) na Cyprze, który został ukończony w 2013 roku [26]. Ma wysokość około 80 metrów i 16 pięter. Limassol Oval wyróżnia się charakterystycznym eliptycznym kształtem, który nadaje budynkowi elegancki i nowoczesny wygląd.

Zdjęcie 12 Rysunek 12: Owal, Limassol [26].

4.13. 360 Nikozja Wieża 360 Nicosia (ryc. 13) znajduje się w Nikozji [27]. Z wysokością 135 metrów i 34 piętrami jest jednym z najwyższych budynków na Cyprze. Wszystkie powyższe trzy konstrukcje zostały zbudowane z betonu zbrojonego i zostały zaprojektowane tak, aby spełniały odpowiednie przepisy i normy budowlane, w tym wymagania projektowe sejsmiczne Eurokodu 8.

5. Wniosek

Historia architektury na Cyprze jest świadectwem bogatego dziedzictwa kulturowego wyspy i różnych wpływów, które kształtowały jej zabudowę na przestrzeni wieków. Od tradycyjnych weneckich i lokalnych stylów architektonicznych po nowoczesne techniki budowlane, Cypr przeszedł znaczące zmiany w swojej architekturze, odzwierciedlając historyczny, społeczny i kulturowy rozwój wyspy. Jednak względy sejsmiczne podczas projektowania nie zawsze były istotnym czynnikiem przy budowie budynków, a wiele konstrukcji zostało zniszczonych w wyniku trzęsień ziemi na przestrzeni lat. Niszczycielskie trzęsienia ziemi, które ucierpiały na wyspie, zwróciły uwagę na potrzebę konstrukcji odpornych na wstrząsy sejsmiczne i wprowadziły nowe przepisy budowlane i przepisy mające na celu poprawę bezpieczeństwa budynków na wyspie. Obecnie nowoczesne budowle na Cyprze są projektowane tak, aby wytrzymać trzęsienia ziemi, i czynione są wysiłki w celu zachowania zabytkowych budynków i włączenia elementów odpornych na wstrząsy sejsmiczne do starszych konstrukcji. Historia architektury na Cyprze to ciągła historia, która odzwierciedla przeszłość, teraźniejszość i przyszłe aspiracje wyspy.

                                          Georgios Xekalakis i Petros Christou

Finansowanie

Ta praca badawcza była wspierana przez projekt ISTOS. Ten projekt otrzymał dofinansowanie z programu Unii Europejskiej w zakresie badań i innowacji Horyzont 2020 (WIDESPREAD-TWINNING) w ramach umowy o dofinansowanie nr 952300.

Bibliografia

[1] Kiss T. Cyprus in Ottoman and Venetian political imagination, c. 1489-1582. PhD dissertation, Central European University; Budapest, Hungary: 2016. https://doi.org/10.14754/CEU.2016.05

[2] Strauss J. How Cyprus came under Turkish rule: a conquest and the historians. Wiener Zeitschrift Für Die Kunde Des Morgenlandes. 1992; 82: 325-34.

[3] Kapsalis L. Cyprus under British colonial rule: culture, politics, and the movement toward union with Greece, 1878–1954 by Christos P. Ioannides, and: The Cyprus frenzy of 1878 and the British Press by Marinos Pourgouris. J Mod Greek Stud. 2021; 39(1): 230-3. https://doi.org/10.1353/mgs.2021.0014

[4] Kaloudis G. Cyprus: the enduring conflict. Int J World Peace. 1999; 16(1): 3-18.

[5] Kornetis K. Cultural resistances in post-authoritarian Greece: Protesting the Turkish invasion of Cyprus in 1974. J Contemp Hist. 2021; 56(3): 639-64. https://doi.org/10.1177/0022009420961455 [6] Chrysochou N. Frankish-Venetian Cyprus: Effects of the renaissance on the ecclesiastical architecture of the island. J Sustain Archit Civ Eng. 2016; 16(3) 97-107. https://doi.org/10.5755/j01.sace.16.3.16278

[7] Olympios M, Parani M. The art and archaeology of Lusignan and Venetian Cyprus (1192-1571): recent research and new discoveries. Brepols Publishers; Turnhout, Belgium: 2019.

[8] Embassy of the Republic of Cyprus in Dublin – History of Cyprus. (accessed on Mar 12, 2023). Available from: http://www.mfa.gov.cy/mfa/embassies/embassy_dublin.nsf/dmlhistory_en/dmlhistory_en?OpenDocument

[9] Kōstas Geōrgiu. British colonial architecture in Cyprus: The architecture of the British colonial administration, 1878-1960. En Tipis Publications; Nicosia: 2013.

[10] Schaar KW, Given M, Theocharous G. Under the clock: Colonial architecture and history in Cyprus, 1878-1960. Bank of Cyprus; Nicosia: 1995.

[11] Daskalaki G. “Aphrodite’s Realm”: Representations of tourist landscapes in postcolonial Cyprus as symbols of modernization. Archit Hist. 2017; 5(1): 1-8. http://doi.org/10.5334/ah.198

[12] Mild Steel. (accessed on Mar 13, 2023). Available from: https://www.concrete.org.uk/fingertips-nuggets.asp?cmd=display&id=103#:~ :text=Mild%20steel%20reinforcement%20has%20a

[13] Papacostas T. Building activity and material culture in Venetian Cyprus: an evaluation of the evidence, Επετηρίδα Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών. 2016; 38: 191-207.

[14] Kelly T. Ottoman architecture. Archit Eng. 2022; 7(2): 42-53. https://doi.org/10.23968/2500-0055-2022-7-2-42-53.

[15] Bayraktar A, Hökelekli E, Yang TTY. Seismic failure behavior of masonry domes under strong ground motions. Eng Fail Anal. 2022; 142: 106749. https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2022.106749.

[16] Georgiou A, Kyriakides N. Historic concrete and contemporary structures in Cyprus. In: Notes on the history of civil engineering. ECCE; 2023. p. 6-23

————————

Śledzenie historycznego rozwoju architektury na Cyprze i jej odporności na zagrożenia sejsmiczne Georgios Xekalakis1 i Petros Christou1,2,*

Frederick Research Center, Pallouriotissa, Nikozja 1036, Cypr.2Frederick University Cyprus, Y. Frederickou 7, Nikozja 1036, Cypr.A

Rodzaj artykułu: Badania naukowe

Artykuł Słowa kluczowe:Cypr Historia Architektura Dziedzictwo kulturowe Odporność sejsmiczna

Oś czasu: Otrzymano: 27 marca 2023 r. Zaakceptowano: 23 maja 2023 r. Opublikowano: 16 czerwca 2023 r.

Cytat: Xekalakis G, Christou P. Śledzenie historycznego rozwoju architektury na Cyprze i jej odporności na zagrożenia sejsmiczne. Int J Archit Eng Technol. 2023; 10:1-15.DOI: https://doi.org/10.15377/2409-9821.2023.10.1

*E-mail autora korespondencyjnego: p.christou@frederick.ac.cyTel:+(357)99209797©2023Xekalakis and Christou. Wydawnictwo Avanti Publishers.

Jest to artykuł o otwartym dostępie, objęty licencją na warunkach Creative Commons Attribution Non-Commercial License, która zezwala na nieograniczone, niekomercyjne użytkowanie, dystrybucję i powielanie na dowolnym nośniku, pod warunkiem, że praca jest odpowiednio cytowana. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)

Link do artykułu: https://www.avantipublishers.com/index.php/ijaet/article/view/1376/936

Obraz wyróżniający: Zamek średniowieczny w Limassolu Autorstwa A.Savin – Praca własna, FAL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=56853925