Rola Międzynarodowego Trybunału Karnego / Claire Klobucista, Mariel Ferragamo

Wstęp

Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK), utworzony w 2002 r., dąży do pociągnięcia do odpowiedzialności osób winnych niektórych z najgorszych zbrodni na świecie. Zwolennicy trybunału twierdzą, że odstrasza on potencjalnych zbrodniarzy wojennych, wzmacnia rządy prawa i zapewnia sprawiedliwość ofiarom okrucieństw. Jednak od momentu powstania trybunał spotkał się z krytyką wielu stron i nie udało mu się uzyskać członkostwa kilku głównych mocarstw, w tym Stanów Zjednoczonych, Chin i Rosji. Dwa kraje wycofały się z trybunału, a wiele rządów afrykańskich w przeszłości skarżyło się, że jego procesy wyodrębniają kontynent.

Sprzeciw USA wobec MTK zaostrzył się pod rządami prezydenta Donalda Trumpa i chociaż administracja Joe Bidena przyjęła bardziej pojednawcze podejście, napięcia pozostają. Nakazy sądowe dla przywódców narodowych, w tym prezydenta Rosji Władimira Putina, a obecnie premiera Izraela Benjamina Netanjahu, wywołały sprzeciw Waszyngtonu i podniosły pytania o przyszłość sądu.

Jakie są początki sądu?

Po II wojnie światowej mocarstwa alianckie powołały pierwszy międzynarodowy trybunał ds. zbrodni wojennych, znany jako Procesy Norymberskie, w celu ścigania najwyższych rangą urzędników nazistowskich. Jednak dopiero w latach 90. wiele rządów zjednoczyło się wokół idei stałego sądu, który pociągnie do odpowiedzialności sprawców najpoważniejszych zbrodni na świecie. Organizacja Narodów Zjednoczonych wcześniej powołała doraźne międzynarodowe trybunały karne w celu rozpatrzenia zbrodni wojennych w byłej Jugosławii i Rwandzie, ale wielu ekspertów prawa międzynarodowego uznało je za nieskuteczne i niewystarczające środki odstraszające.

Trynidad i Tobago zwróciło się do komisji ONZ o zbadanie kwestii utworzenia stałego sądu w 1989 r. W kolejnych latach takie wysiłki zyskały poparcie, zwłaszcza w Europie i Afryce. Blok afrykański jest największą grupą MTK, chociaż relacje między niektórymi liderami trzydziestu trzech państw członkowskich a sądem stały się  w ostatnich latach bardziej wątłe. Unia Europejska jest również zagorzałym zwolennikiem sądu; przyjęła wiążącą politykę [PDF] na rzecz MTK w 2011 r.

Traktat założycielski Międzynarodowego Trybunału Karnego [PDF] został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na konferencji w Rzymie w lipcu 1998 r. Po ratyfikacji przez ponad sześćdziesiąt krajów Statut Rzymski wszedł w życie 1 lipca 2002 r.

Które kraje są członkami sądu?

Stroną Statutu Rzymskiego jest 124 krajów. Około czterdziestu krajów nigdy nie podpisało traktatu, w tym Chiny, Etiopia, Indie, Indonezja, Irak, Korea Północna, Arabia Saudyjska i Turcja. W 2015 r. Międzynarodowy Trybunał Karny przyjął Palestynę jako członka sądu pomimo silnego sprzeciwu ze strony Stanów Zjednoczonych i ich partnerów. Kilkadziesiąt innych krajów podpisało statut, ale ich legislatury nigdy go nie ratyfikowały. Oprócz Stanów Zjednoczonych należą do nich Egipt, Iran, Izrael, Rosja, Sudan i Syria. W lutym 2024 r. Armenia została najnowszym członkiem Międzynarodowego Trybunału Karnego, oficjalnie dołączając do bloku po ratyfikacji Statutu Rzymskiego rok wcześniej.

Dwa kraje wycofały się z MTK. Burundi wycofało się w 2017 r. po decyzji sądu o zbadaniu represji rządu wobec protestów opozycji. Prezydent Filipin Rodrigo Duterte wycofał się w 2019 r. po tym, jak sąd wszczął dochodzenie w sprawie wojny jego rządu z narkotykami, twierdząc, że sądy krajowe wystarczą do egzekwowania praworządności. Gambia i Republika Południowej Afryki powiadomiły Organizację Narodów Zjednoczonych w 2016 r. o zamiarze wycofania się z traktatu, ale później zmieniły kurs w obliczu wstrząsów politycznych i wyzwań prawnych. W szczególności Republika Południowej Afryki wyraziła frustrację z powodu tego, co jej przywódcy twierdzą, że dominują interesy Zachodu, jeśli chodzi o sposób wdrażania prawa międzynarodowego.

Jak działa sąd?

MTK ma siedzibę w Hadze, mieście w Holandii, w którym mieści się wiele międzynarodowych instytucji, i ma biura terenowe w kilku krajach. Sąd prowadzi swoją pracę śledczą za pośrednictwem biura prokuratora, którym od 2021 r. kieruje brytyjski prawnik Karim AA Khan, który wcześniej pełnił funkcję zastępcy sekretarza generalnego ONZ.

Sąd składa się z osiemnastu sędziów, z których każdy pochodzi z innego kraju członkowskiego i jest wybierany przez państwa członkowskie. Wymaga od swoich członków [PDF] dążenia do zapewnienia równowagi płci w składzie sądu, a sądownictwo musi obejmować przedstawicieli każdego z pięciu regionów Organizacji Narodów Zjednoczonych . Sędziowie i prokuratorzy są wybierani na nieodnawialne dziewięcioletnie kadencje. Prezes i dwóch wiceprezesów sądu są wybierani spośród sędziów; oni, wraz z rejestrem, zajmują się administracją sądu.

Sąd ma jurysdykcję nad czterema kategoriami przestępstw na mocy prawa międzynarodowego:

●       ludobójstwo lub zamiar zniszczenia w całości lub części grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej jako takiej;

●       zbrodnie wojenne, w tym poważne naruszenia prawa wojennego na mocy Konwencji Genewskich i poważne naruszenia zwyczajowego prawa międzynarodowego, takie jak tortury, branie zakładników, umyślne powodowanie wielkiego cierpienia, celowe ataki na ludność cywilną jako taką, ataki na niebronioną własność cywilną, szkoły, zabytki lub szpitale, stosowanie głodu wśród ludności cywilnej jako metody prowadzenia wojny lub wykorzystywanie dzieci-żołnierzy;

●       zbrodnie przeciwko ludzkości lub naruszenia popełnione w ramach szeroko zakrojonego ataku na ludność cywilną, w tym morderstwo, gwałt, niesłuszne uwięzienie, niewolnictwo, prześladowania, tortury lub apartheid; i

●       zbrodnie agresji, gdy przywódca polityczny lub wojskowy planuje lub wykonuje użycie siły zbrojnej przez państwo przeciwko integralności terytorialnej, suwerenności lub niepodległości politycznej innego państwa lub w inny sposób niezgodny z Kartą Narodów Zjednoczonych.

Sąd może wszcząć dochodzenie w sprawie możliwych przestępstw na jeden z trzech sposobów: państwo członkowskie może skierować do prokuratora sytuację zaistniałą w dowolnym miejscu, pod warunkiem, że znajduje się ona w jurysdykcji sądu; Rada Bezpieczeństwa ONZ może skierować do prokuratora sytuację mającą miejsce w dowolnym miejscu na świecie; lub, za zgodą sędziów przygotowawczych MTK, prokurator może wszcząć dochodzenie w sprawie sytuacji proprio motu, czyli „z własnej inicjatywy”. Sąd może prowadzić dochodzenia wobec osób z państw niebędących członkami, jeśli zarzucane przestępstwa miały miejsce na terytorium państwa członkowskiego, jeśli państwo niebędące członkiem akceptuje jurysdykcję sądu lub za zgodą Rady Bezpieczeństwa.

Aby wszcząć dochodzenie, prokurator musi stwierdzić po wstępnym badaniu, że zarzucane przestępstwa mają „wystarczającą wagę”. Po wszczęciu dochodzenia prokuratura zazwyczaj wysyła śledczych i innych pracowników w celu zebrania dowodów. Każdy nakaz aresztowania lub wezwanie musi zostać zatwierdzone przez sąd, na podstawie informacji dostarczonych przez prokuratora. Grupa sędziów przedprocesowych ostatecznie potwierdza, czy sprawa powinna zostać skierowana do sądu. Oskarżeni mogą zwrócić się o zewnętrznego prawnika, który będzie ich reprezentował, opłacony, jeśli to konieczne, przez sąd. Wyroki skazujące i kary wymagają głosu co najmniej dwóch z trzech sędziów składu orzekającego; skazani oskarżeni mogą odwołać się do składu apelacyjnego MTK, który składa się z pięciu sędziów.

Międzynarodowy Trybunał Karny ma uzupełniać, a nie zastępować sądy krajowe. Może działać tylko wtedy, gdy sądy krajowe nie są w stanie lub nie chcą rozpatrywać sprawy. Ponadto sprawuje jurysdykcję tylko nad przestępstwami, które miały miejsce po wejściu w życie jego statutu w 2002 r. Sąd polega również całkowicie na współpracy władz państw członkowskich w celu zatrzymania podejrzanych, ponieważ nie posiada własnej policji. Nie może sądzić osób zaocznie, a państwo członkowskie jest zobowiązane aresztować każdą osobę na podstawie nakazu aresztowania wydanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny, która znajduje się na jego terytorium.

MTK różni się od Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości — najwyższego sądu ONZ, który rozstrzyga spory między państwami i również ma siedzibę w Hadze — tym, że ściga osoby fizyczne. Jego szeroki zasięg geograficzny i ciągła działalność odróżniają go od tymczasowych trybunałów międzynarodowych, takich jak ten, który ścigał ludobójstwo w Rwandzie w 1994 r.

Jak jest finansowane?

Roczny budżet ICC na rok 2024 wynosi około 187 milionów dolarów [PDF], z czego zdecydowana większość pochodzi od państw członkowskich. Składki są ustalane tą samą metodą, której Organizacja Narodów Zjednoczonych używa do oceny składek, co mniej więcej odpowiada wielkości gospodarki każdego państwa członkowskiego. W 2022 r. największe składki [PDF] pochodziły z Japonii, Niemiec, Francji i Zjednoczonego Królestwa. Niektóre kraje, zwłaszcza Argentyna, Brazylia i Wenezuela, zaległy płatności opiewają na miliony dolarów.

Zgromadzenie Ogólne ONZ może zatwierdzić dodatkowe finansowanie spraw przekazanych do sądu przez Radę Bezpieczeństwa, ale jeszcze tego nie zrobiło. Niektóre rządy i organizacje transnarodowe również oferują dobrowolne składki.

Niektórzy analitycy krytykują MTK jako zbyt drogi i twierdzą, że nie udało mu się wymierzyć sprawiedliwości w przypadku niektórych rodzajów przestępstw, takich jak przemoc ze względu na płeć. Inni odpowiadają, że sąd ma ograniczone możliwości instytucjonalne, a jego opłacalność nie może opierać się wyłącznie na liczbie rozpatrywanych spraw lub uzyskanych wyrokach skazujących.

Jakie śledztwa i sprawy wszczął Międzynarodowy Trybunał Karny?

Międzynarodowy Trybunał Karny oskarżył ponad pięćdziesiąt osób, głównie z krajów afrykańskich. Dwadzieścia jeden osób zostało zatrzymanych w Hadze, dziesięć zostało skazanych za przestępstwa, a cztery zostały uniewinnione.

Sprawy zostały przekazane przez rządy Ugandy, Republiki Środkowoafrykańskiej, Demokratycznej Republiki Konga i Mali w związku z wojnami domowymi i innymi konfliktami, które szalały w tych krajach. W 2021 r. sąd wszczął dochodzenie w sprawie domniemanych zbrodni przeciwko ludzkości w Wenezueli na podstawie wniosku z pół tuzina krajów członkowskich, głównie z Ameryki Południowej.

Ostatnie duże dochodzenia obejmują:

Wenezuela. W 2021 r. sąd wszczął dochodzenie w sprawie domniemanych zbrodni przeciwko ludzkości w Wenezueli na podstawie wniosku z pół tuzina krajów członkowskich, głównie z Ameryki Południowej. (Śledztwo zostało początkowo wstrzymane przez władze Wenezueli, które chciały przejąć sprawę, ale w marcu 2024 r. MTK orzekł, że będzie kontynuował dochodzenie.)

Wojna Rosja-Ukraina . Sąd wszczął dochodzenie w sprawie inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 r. po otrzymaniu wniosku od ponad czterdziestu państw członkowskich. Chociaż ani Ukraina, ani Rosja nie są członkami MTK, Kijów zaakceptował jurysdykcję sądu w odniesieniu do domniemanych zbrodni popełnionych na jego terytorium od końca 2013 r. i początku 2014 r., kiedy Rosja zaanektowała Krym. W marcu 2023 r. MTK wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina pod zarzutem przymusowej deportacji ukraińskich dzieci, ale ponieważ nie ma on opieki nad nim na czas rozprawy w Hadze, MTK nie ścigał jeszcze Putina.

Konflikt na terytoriach izraelsko-palestyńskich. Terytoria palestyńskie po raz pierwszy zwróciły się do Międzynarodowego Trybunału Karnego o zbadanie w Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu zbrodni sięgających konfliktu między Izraelem a Hamasem w 2014 r.; sąd rozpoczął dochodzenie w 2021 r. Pod koniec 2023 r. państwa członkowskie Bangladesz, Boliwia, Komory, Dżibuti i Republika Południowej Afryki skierowały wojnę Izraela z Hamasem, która wybuchła w październiku 2023 r., do Międzynarodowego Trybunału Karnego, a Chile i Meksyk na początku 2024 r. przesłały uzupełniające skierowanie dotyczące tej wojny.

W maju 2024 r. prokurator MTK Khan ogłosił wniosek o wydanie nakazów aresztowania dla premiera Izraela Benjamina Netanjahu i ministra spraw zagranicznych Yoava Gallanta oraz przywódców Hamasu Yahyi Sinwara, Mohammeda Deifa i Ismaila Haniyeha. Na podstawie wywiadów z ocalałymi, dowodów wideo i fotograficznych oraz wizyt terenowych urzędników MTK Khan powiedział, że ma „uzasadnione podstawy, aby sądzić”, że każdy z pięciu mężczyzn ponosi „odpowiedzialność karną” za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Zarówno urzędnicy izraelscy, jak i Hamasu potępili ten rozwój sytuacji. Sędziowie MTK nadal muszą zatwierdzić nakazy aresztowania, aby weszły w życie, a proces ten może potrwać kilka miesięcy.

Kogo sąd skazał na karę więzienia?

Benjamin Netanjahu, Yoav Gallant i Mohammed Deif. W listopadzie 2024 r. Izba Przygotowawcza MTK wydała nakazy aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu, byłego ministra obrony Izraela Yoava Gallanta i przywódcy wojskowego Hamasu Mohammeda Deifa pod zarzutami obejmującymi zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Sąd powołał się na atak Hamasu na Izrael z 7 października 2023 r. i izraelską kampanię wojskową w Strefie Gazy. (Prokurator MTK pierwotnie domagał się nakazów aresztowania dwóch innych urzędników Hamasu, którzy następnie zginęli w konflikcie). Sąd napisał w swojej decyzji, że istnieją uzasadnione podstawy, aby sądzić, że Netanjahu i Gallant „umyślnie i świadomie pozbawili ludność cywilną Gazy przedmiotów niezbędnych do przetrwania”, podczas gdy Deif jest odpowiedzialny za „morderstwo, eksterminację, tortury, gwałt i inne formy przemocy seksualnej”. Izraelscy urzędnicy skrytykowali oskarżenia jako antysemickie, a prezydent Izraela Isaac Herzog powiedział, że nakazy zamieniły „sam system sprawiedliwości w żywą tarczę dla zbrodni przeciwko ludzkości Hamasu”. Izrael — i Stany Zjednoczone, gdzie Netanjahu często podróżuje — nie są członkami Międzynarodowego Trybunału Karnego, co oznacza, że ​​żadne z nich nie ma obowiązku aresztowania go, jeśli znajduje się w ich granicach.

Władimir Putin. Międzynarodowy Trybunał Karny nakazał aresztowanie Putina, powołując się na jego domniemaną odpowiedzialność za zbrodnię wojenną polegającą na przymusowym deportowaniu i przeniesieniu „ co najmniej setek ” dzieci z okupowanego terytorium Ukrainy do Rosji. Sąd wydał odpowiedni nakaz aresztowania rosyjskiej komisarz ds. praw dziecka, Marii Lwowej-Biełowej. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski pochwalił nakazy aresztowania jako „historyczną decyzję” sądu. Rząd Rosji oświadczył, że nie uznaje jurysdykcji sądu, ale przyznał, że przeniósł ukraińskie dzieci do rodzin zastępczych w Rosji i wysłał je na programy „rehabilitacyjne”, które niektórzy zachodni obserwatorzy opisali jako propagandę lub „polityczną reedukację”.

Wielu ekspertów prawnych uważa nakaz aresztowania Putina za symboliczny, zauważając, że mało prawdopodobne jest, aby został aresztowany w najbliższym czasie. Jednak akt oskarżenia już ograniczył możliwość Putina do podróżowania za granicę i uczestniczenia w ważnych forach dyplomatycznych. Putin został zmuszony do wirtualnego uczestnictwa w szczycie BRICS w 2023 r. z przywódcami Brazylii, Indii, Chin i RPA po tym, jak rząd gospodarza RPA naciskał na niego, aby tam nie jechał. Jako członek MTK rząd RPA byłby zmuszony aresztować Putina, gdyby dołączył do rozmów w Johannesburgu. Niektórzy obserwatorzy twierdzą, że nawet bez aresztowania Putina nakaz MTK wzmacnia status Rosji jako globalnego wyrzutka; opuścił on również szczyt Grupy Dwudziestu w Brazylii w 2024 r. Około czterdziestu krajów dyskutuje o tym, jak ścigać zbrodnię agresji rzekomo popełnioną przez Rosję przeciwko Ukrainie, w tym o propozycji powołania specjalnego trybunału w tym celu. W marcu 2024 r. MTK wydał kolejne nakazy aresztowania dwóch rosyjskich dowódców za domniemane zbrodnie wojenne popełnione przeciwko ukraińskim cywilom.

Muammar al-Kaddafi . Rada Bezpieczeństwa skierowała sytuację w Libii do Międzynarodowego Trybunału Karnego w 2011 r., opierając się na zarzutach, że libijski przywódca i inne osoby były odpowiedzialne za zabijanie nieuzbrojonych cywilów podczas protestów Arabskiej Wiosny. W czerwcu tego roku sąd wydał nakazy aresztowania Kaddafiego, a także jego syna i szwagra, ale ukrył się i został zabity, zanim udało się go schwytać. Syn Kaddafiego, Sajf al-Islam, pozostaje zbiegiem.

Omar al-Bashir . Pierwszy urzędujący prezydent oskarżony przez MTK, Baszir jest poszukiwany w związku z zarzutami ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych w regionie Darfur w Sudanie. Jest oskarżony o planowanie masowych zabójstw i deportacji członków kilku grup etnicznych. Baszir uniknął aresztowania, podróżując za granicę tylko dzięki zapewnieniom od przyjaznych przywódców zagranicznych, że go nie wydadzą. W kwietniu 2019 r. sudańskie wojsko odsunęło Baszira od władzy po miesiącach antyrządowych protestów i aresztowało go. Delegacja MTK odwiedziła kraj w lutym 2021 r., aby omówić współpracę z rządem przejściowym, ale nadal nie jest jasne, czy władze sudańskie dokonają ekstradycji Baszira.

Uhuru Kenyatta . W 2010 r. Międzynarodowy Trybunał Karny wszczął dochodzenie w sprawie przemocy, w wyniku której zginęło ponad tysiąc osób po wyborach prezydenckich w Kenii w 2007 r. Ostatecznie wymienił Kenyattę i pięć innych ważnych osobistości politycznych jako podejrzanych o zbrodnie przeciwko ludzkości. Dochodzenie było kontynuowane, gdy Kenyatta wygrał wybory prezydenckie w 2013 r., a jego kandydatem na wiceprezydenta został inny podejrzany z Międzynarodowego Trybunału Karnego, William Ruto. Sąd oddalił zarzuty przeciwko Kenyatcie w następnym roku, a te przeciwko Ruto w 2016 r., a prokuratura twierdziła, że ​​kenijski rząd nie współpracował, a manipulowanie świadkami podważyło sprawę. W 2023 r. Międzynarodowy Trybunał Karny ostatecznie wstrzymał trzynastoletnie dochodzenie po tym, jak nie udało się uzyskać żadnych wyroków skazujących.

Jakie jest stanowisko USA?

Waszyngton czasami był przychylny, a czasami wrogi. Amerykańscy decydenci polityczni pierwotnie popierali koncepcję międzynarodowego sądu karnego, a administracja Billa Clintona intensywnie uczestniczyła w negocjacjach ONZ dotyczących Statutu Rzymskiego. Jednak na konferencji w Rzymie w 1998 r. sprzeciwiła się ostatecznemu projektowi traktatu z powodu obaw, że prokurator będzie miał nieograniczoną władzę i może narażać żołnierzy i urzędników USA na upolitycznione ściganie, a traktat nie będzie zezwalał na rezerwacje. Prezydent Clinton później upoważnił ambasadora USA ds. zbrodni wojennych Davida Scheffera do podpisania Statutu Rzymskiego, ale zalecił, aby nie przesyłać go do Senatu w celu ratyfikacji, dopóki nie zostaną uwzględnione obawy USA. Prezydent George W. Bush wycofał podpis USA w 2002 r.

W 2002 r. Kongres uchwalił, a prezydent Bush podpisał American Service-Members’ Protection Act , który wymagał od rządu zaprzestania pomocy finansowej dla członków ICC, którzy zgodziliby się wydać personel amerykański do ICC. Ustawa upoważniła również prezydenta do użycia wszelkich środków niezbędnych do uwolnienia Amerykanów zatrzymanych przez ICC. Administracja Busha zawarła dwustronne porozumienia z dziesiątkami krajów, zobowiązujące je do nieprzekazywania personelu amerykańskiego. Do tej pory ICC nigdy nie wydał nakazu aresztowania żadnego urzędnika amerykańskiego.

Waszyngton poparł jednak działania MTK przy kilku okazjach. W 2005 r. administracja Busha pozwoliła Radzie Bezpieczeństwa skierować sprawę Darfuru, a później zaoferowała pomoc w dochodzeniu sądu, co eksperci prawni uznali za złagodzenie stanowiska USA. W 2011 r. administracja Baracka Obamy zagłosowała za skierowaniem sprawy Libii do Rady Bezpieczeństwa. Pomogła również dostarczyć kilku zbiegów do Hagi i zaoferowała zapłatę milionów dolarów jako nagrody za informacje o osobach oskarżonych o okrucieństwa.

Administracja Trumpa zajęła twardsze stanowisko, rozgniewana naciskami ówczesnej Prokurator Generalnej Fatou Bensoudy na zbadanie amerykańskich sił zbrojnych i personelu CIA pod kątem potencjalnych zbrodni wojennych w Afganistanie, a także jej wstępnym dochodzeniem w sprawie domniemanych zbrodni izraelskich na okupowanym Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy. W 2018 r. ówczesny doradca ds. bezpieczeństwa narodowego John Bolton ogłosił, że Biały Dom nie będzie już współpracował z MTK i zablokuje wszelkie wysiłki mające na celu ściganie obywateli USA lub Izraela. W następnym roku, po tym, jak Sekretarz Stanu Mike Pompeo zagroził cofnięciem wiz wszystkim pracownikom MTK prowadzącym dochodzenie w sprawie Stanów Zjednoczonych, wiza amerykańska Bensoudy została anulowana. MTK wszczęło dochodzenie w sprawie przestępstw w Afganistanie w 2020 r., cofając wcześniejszą decyzję o nieprowadzeniu dochodzenia w tej sprawie. W odpowiedzi Trump nałożył sankcje na osoby związane z MTK.

Podejście prezydenta Bidena do sądu do tej pory przypominało bardziej kooperatywne stanowisko Obamy. Niedługo po objęciu urzędu Biden zniósł sankcje i ograniczenia wizowe z ery Trumpa, a Bensouda zauważył, że obie strony pracują nad „ resetem ”. W 2021 r., po przybyciu nowego prokuratora MTK Khana, sąd skutecznie zaniechał śledztwa w sprawie personelu USA w Afganistanie. Biden był również jednym z wielu światowych przywódców, którzy publicznie pochwalili akt oskarżenia Putina przez MTK. Nakazał rządowi USA udostępnienie sądowi dowodów zbrodni wojennych Rosji w 2023 r. Mimo to jego administracja wyraziła zaniepokojenie śledztwem w sprawie terytoriów palestyńskich.

Ale akty oskarżenia izraelskich urzędników skomplikowały sprawę. Biden nazwał majowy wniosek o nakazy aresztowania dwóch izraelskich urzędników „oburzającym” i potwierdził, że Stany Zjednoczone „zawsze będą stać po stronie Izraela przeciwko zagrożeniom dla jego bezpieczeństwa”, podczas gdy grupa czołowych senatorów republikańskich nazwała ten ruch „zagrożeniem… dla suwerenności Stanów Zjednoczonych”. Biały Dom również wydał oświadczenie odrzucające listopadowe ogłoszenie o nakazie aresztowania.

Starszy pracownik naukowy CFR David J. Scheffer zauważa, że ​​badanie wojny Izraela z Hamasem przez sędziów MTK w każdym możliwym przyszłym procesie (po aresztowaniu fizycznym i potwierdzeniu przez sąd zarzutów przeciwko każdemu oskarżonemu) będzie wiązać się ze złożonym badaniem prawa wojennego (w tym samoobrony) i międzynarodowego prawa humanitarnego (ochrona cywilów), bardziej niż w większości przypadków przed MTK do tej pory. Dodaje, że „biorąc pod uwagę członkostwo w MTK niemal wszystkich sojuszników i przyjaciół USA na całym świecie, wszelkie inicjatywy USA mające na celu ukaranie MTK lub wspierających go rządów członkowskich mogłyby podważyć inne ważne interesy amerykańskie u tych sojuszników i przyjaciół oraz ośmielić takich przeciwników jak Rosjanie i Hamas”.

W związku z tym, że prezydent-elekt Donald Trump ma powrócić do urzędu w 2025 r., niektórzy eksperci przewidują, że ponownie nałoży sankcje na MTK, zwłaszcza w świetle nowych nakazów aresztowania wydanych przez Izrael. Jego nowy kandydat na doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego, przedstawiciel Michael Waltz (R-FL), już zapowiedział „silną odpowiedź” na nakaz aresztowania Netanjahu. Istnieją pewne oczekiwania dotyczące zmiany poparcia dla śledztwa w sprawie Putina. „Biorąc pod uwagę niezwykłą sympatię Trumpa do Putina i wyrażone pragnienie szybkiego rozwiązania konfliktu na Ukrainie, administracja Trumpa może zdecydować o zakończeniu wsparcia USA dla ścigania Putina przez MTK” — pisze starszy pracownik naukowy CFR John B. Bellinger III .

Jakie inne zarzuty stawia się MTK?

Krytyka generalnie pochodzi z dwóch kierunków. Niektórzy uważają, że sąd ma zbyt mało uprawnień, co czyni go nieefektywnym i nieefektywnym w skazywaniu zbrodniarzy wojennych. Inni uważają, że ma zbyt dużą władzę prokuratorską, zagrażając suwerenności państwa, i że brakuje mu wystarczającej należytej procedury i innych kontroli przed stronniczością polityczną. Odbyła się również debata na temat kwalifikacji sędziów. Tymczasem niektórzy obawiają się, że perspektywa sprawiedliwości międzynarodowej przedłuża konflikty, odwodząc zbrodniarzy wojennych od poddawania się, chociaż badania w tej kwestii są niejednoznaczne. Nawet zwolennicy sądu przyznali, że ma on niedociągnięcia. Ponadto niektóre sprawy podniosły drażliwe kwestie prawne i moralne, takie jak wina byłych dzieci-żołnierzy, którzy zostali zmuszeni do służby i sami stali się ofiarami.

Kilka głównych mocarstw powtarza skargi USA. Chiny i Indie, powstrzymując się od udziału w sądzie, twierdzą, że naruszyłoby to ich suwerenność. Analitycy wskazują, że oba kraje mogłyby stanąć w obliczu śledztwa, gdyby przystąpiły. W 2016 r. Rosja wycofała swój podpis z traktatu po tym, jak sąd uznał aneksję Krymu w 2014 r. za okupację, a Moskwa prawdopodobnie nie będzie współpracować z dochodzeniem sądu w sprawie zbrodni wojennych na Ukrainie. W 2021 r. rząd Izraela poinformował MTK, że nie uzna uprawnień sądu w zakresie dochodzenia w sprawie domniemanych zbrodni wojennych na terytoriach palestyńskich. Netanjahu powiedział w kwietniu 2024 r., że Izrael „nigdy nie zaakceptuje żadnej próby podważenia przez MTK jego nieodłącznego prawa do samoobrony”. Izrael nie jest członkiem MTK, ale każdy z przywódców kraju, jeśli zostanie objęty nakazem aresztowania MTK, może zostać aresztowany, jeśli uda się do dowolnego kraju członkowskiego MTK.

Wiele krajów afrykańskich oskarżyło również MTK o nieproporcjonalne skupienie się na kontynencie afrykańskim. Spośród ponad dwóch tuzinów spraw rozpatrywanych przez sąd większość dotyczyła domniemanych przestępstw w państwach afrykańskich, chociaż ostatnie dochodzenia w sprawie terytoriów palestyńskich, Myanmaru, Ukrainy i Wenezueli wydają się poszerzać zasięg sądu. W 2016 r. Unia Afrykańska poparła propozycję Kenii dotyczącą masowego wycofania, chociaż głosowanie było w dużej mierze symboliczne.

Mimo to w Kenii i gdzie indziej sąd utrzymuje szerokie poparcie społeczne. Gavin z CFR pisze, że sprzeciw wielu afrykańskich przywódców wobec MTK „niekoniecznie jest zgodny z pragnieniem wielu Afrykanów, by byli uczciwi i rozliczalni”.