Fot: Wykonawcy Triple Canopy podczas szkoleń w Iraku, 2011.
[Przy okazji tzw. puczu Prigożyna pojawia się ważne pytanie o tzw. prywatne armie. Wiemy już wiele o zbrodniach tzw. Wagnerowców w Ukrainie, wiemy, że siły te działają też w Syrii i Afryce. Jak wygląda sytuacja prawna tych jednostek? Dlaczego społeczność międzynarodowa zezwala na ich działania? Wielu powie, że to przecież nie rosyjski wymysł. Prywatne siły zbrojne są też w USA. Z tego powodu przed bliższym przyjrzeniem się tzw. „Wagnerowcom” w Rosji postanowiłem, że zaprezentujemy naszym czytelnikom artykuł na temat prywatnych firm wojskowych w USA. (Red.)]
Streszczenie
Stany Zjednoczone są obecnie najważniejszym podmiotem prawa międzynarodowego regulującym i korzystającym z usług prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich na terenie całego kraju. Tego typu firmy, podobnie jak najemnictwo jako negatywne zjawisko charakterystyczne dla konfliktów zbrojnych, nie pojawiły się na terytorium USA, jednak w drugiej połowie XX wieku nastąpił ich najbardziej zawrotny rozwój na świecie. Stany Zjednoczone bardzo ściśle regulują działalność wojskowych i prywatnych firm ochroniarskich i wykorzystują świadczone przez nie specyficzne i kompleksowe usługi do zwiększania zdolności wojskowych i operacyjnych własnych sił zbrojnych. Firmy te uczestniczą bezpośrednio lub pośrednio w większości operacji wojskowych, zarówno oficjalnych, jak i tych, których rząd nie zakłada. Niniejszy artykuł analizuje ewolucję i istotę systemu aktów normatywnych regulujących status prawny firm i ich pracowników w USA, w świetle konkretnych przykładów i praktyki sądowej. Słowa kluczowe: prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie, regulacja krajowa, konflikt zbrojny, międzynarodowe prawo humanitarne.
GJHSS-A Klasyfikacja: FOR Kod: 390404
Słowa kluczowe: prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie, regulacja krajowa, konflikt zbrojny, międzynarodowe prawo humanitarne.
1-Private-Military-and-Security_pdfPrywatne firmy wojskowe i ochroniarskie w Stanach Zjednoczonych – ewolucja, regulacja prawna i perspektywy
Cauia Alexandr α & Zacon Corina
Wprowadzenie
Chociaż prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie (zwane dalej PMSC) wykazują uderzające podobieństwo do najemników, współczesne prywatne firmy wojskowe rozwinęły przez lata dość wyrafinowany model biznesowy i operacyjny, w zależności od konkretnych potrzeb okresu po zimnej wojnie. Uważamy, że ten złożony charakter działań prowadzonych na rzecz państw i organizacji międzynarodowych jest w rzeczywistości powodem, dla którego pozwolił im uzyskać zarówno dorozumianą, jak i wyraźną legitymację.
Istnienie prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich nie jest jednak kwestionowane, mimo że korzystanie z usług tych prywatnych podmiotów zagraża bezpieczeństwu państw i zaufaniu obywateli do demokratycznych praktyk i instytucji. Wynika to z faktu, że firmy te działają bez żadnego skutecznego zatwierdzenia, nadzoru lub odpowiedzialności publicznej, a jedynie w interesie finansowym. Podczas gdy przedsiębiorcy są zainteresowani wzrostem gospodarczym generowanym przez prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie, o dziwo, ekonomiczne wsparcie konfliktów zbrojnych nie jest akceptowane przez społeczność międzynarodową, tylko dlatego, że konflikt zbrojny z powodów ściśle ekonomicznych byłby postrzegany jako odrażający społecznie i politycznie dla większości społeczeństwa.
Każdy rząd działa w ramach odrębnych krajowych ram prawnych, które określają granice legalnej działalności władzy, a także proces podejmowania decyzji na szczeblu państwowym. Współpraca między złożonymi i unikalnymi elementami decyzyjnymi jest kształtowana przez zasady prawa i praktykę sądową. W państwach demokratycznych zasady prawa regulujące działalność władzy państwowej, w tym stosowanie przemocy, będą wynikać z woli obywateli reprezentowanych przez rząd. Wynika to z faktu, że współczesne państwo zbudowane jest na zasadach rządów prawa, w których odpowiedzialność i monopol na przemoc powierzone są państwu. Rządy prawa są najczęściej używane jako synonim prawa i porządku i stanowią, że cała władza w rządzie musi być sprawowana zgodnie z przepisami prawa.1
Tak więc, jeśli rząd państwa zdecyduje się na wykorzystanie prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich w swoich działaniach, to teoretycznie obywatele tego państwa mogą zmienić prawo w taki sposób, aby ograniczyć lub zakazać państwu rekrutacji prywatnych podmiotów wojskowych i ochroniarskich, jeśli obywatele są niezadowoleni z takich decyzji.
W 1850 r. amerykański detektyw A. Pinkerton założył prywatną agencję detektywistyczną, z której usług korzystał amerykański Departament Sprawiedliwości w celu wykrywania i chwytania przestępców, którzy nie przestrzegali prawa federalnego. Agencja zajmowała się badaniem przestępstw, zbieraniem dowodów, prowadzeniem przesłuchań i pomaganiem w aresztowaniu przestępców. Jednak w 1893 roku przyjęto ustawę Anti-Pinkerton Act, która zabraniała rządowi zatrudniania Pinkertona i innych podobnych prywatnych firm do wykonywania funkcji rządowych.
34. prezydent Stanów Zjednoczonych, Dwight Eisenhower, wspomniał, że: „musimy unikać przejmowania nieuzasadnionych wpływów przez kompleks wojskowo-przemysłowy. Potencjał katastrofalnego wzrostu ich potęgi istnieje i będzie się utrzymywał”2. Zaledwie kilka lat później prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie zapoczątkowały nowy rynek i przekształciły tę koncepcję w branżę światowej klasy. Jennings K.M. stwierdził: „Wojna zawsze była kwestią zysku i grabieży. Zmienia się sposób dystrybucji tych zysków”.3
Prywatne międzynarodowe firmy wojskowe i ochroniarskie, takie jak Blackwater Consulting USA, Executive Outcomes, DynCorp, Military Professional Incorporates, Titan i California Analysis Center Incorporated, to tylko kilka podmiotów świadczących konkurencyjne usługi na potrzeby prywatnych działań wojennych i rozwoju konfliktów zbrojnych.
Społeczność międzynarodowa często odnosiła się do tych aktorów i definiowała ich jako: najemników, konsultantów ds. bezpieczeństwa, wykonawców cywilnych,
prywatne firmy wojskowe, prywatne firmy ochroniarskie, kombatów, ale jak dotąd ani osoby tworzące te podmioty, ani firmy, nie mają ugruntowanego krajowego lub międzynarodowego statusu prawnego
Zaangażowanie sektora prywatnego w realizację zadań rządowych w Stanach Zjednoczonych nie jest nowe: podczas pierwszej wojny światowej stosunek pracowników prywatnych do armii USA wynosił 1:24, podczas drugiej wojny światowej 1:7, podczas konflikt w Wietnamie – 1:5, a w Iraku – 1:13.
Departament Obrony USA w większym stopniu zainteresował się usługami firm prywatnych za rządów prezydenta B. Clintona, kiedy odbyła się aukcja i sprzedano osobom prywatnym niektóre pasma radiowe i kanały komunikacji kosmicznej, wcześniej zarezerwowane przez wojsko
Naukowcy twierdzą, że jednym z powodów powrotu do usług prywatnych firm jest dążenie polityków amerykańskich co do obniżenia kosztów usług PMSC w porównaniu z kosztami utrzymania armii4.
Biuro Budżetowe Kongresu USA przekazało w sierpniu 2008 roku informacje o liczbie pracowników PMSC pracujących w Iraku na kontraktach federalnych, która liczyła około 190 tysięcy osób w ponad 100 firmach5. W latach 2003-2007 rząd USA przeznaczył na kontrakty prywatnych firm świadczących usługi wojskowe i bezpieczeństwa w Iraku. Należy zauważyć, że liczba pracowników US PMSC znacznie dominowała nad resztą irackich sił koalicyjnych, wśród nich: ok. 20% stanowili obywatele państw trzecich, w tym miejscowi6.
Regulacja prawna działalności PMSC jest najbardziej rozwinięta w Stanach Zjednoczonych w porównaniu z innymi krajami. Amerykańskie Biuro Zarządzania i Budżetu opracowało w okólniku nr. Wytyczne A-76, zgodnie z którymi tylko niektóre funkcje rządowe mogą być delegowane do wykonania prywatnym firmom.
Okólnik ma na celu wdrożenie przepisów zawartych w rozporządzeniu nr. 700-137, odpowiednio Program zwiększania zaangażowania ludności cywilnej w ubezpieczenia logistyczne. 7 Okólnik definiuje wyłącznie funkcję rządową, która jest tak ściśle związana z interesem publicznym, że wymaga do jej wykonywania wyłącznie urzędników państwowych. W Okólniku nie podano kryteriów, które pozwalałyby określić funkcję jako wyłącznie publiczną lub państwową.
Ustawa federalna z 1998 r. „o reformie funkcji realizowanych przez władze federalne” zobowiązała wszystkie agencje federalne do przeprowadzenia audytu i zidentyfikowania działań, które można zaklasyfikować jako państwowe lub komercyjne8. Aneks do okólnika zawiera przykłady działań komercyjnych, które można zlecić prywatnym wykonawcom: przygotowywanie posiłków, służba zdrowia, usługi komunikacyjne, szkolenia, ochrona, transport sprzętu.
W Stanach Zjednoczonych istnieją dwie ustawy, ustawa Alien Tort Claims Act („ATCA”)9 i MEJA10, które zapewniają pewne regulacje i kontrolę nad prywatnymi firmami wojskowymi i ochroniarskimi. Zakres obu aktów jest jednak poważnie ograniczony.
Niektórzy uważają, że ATCA stanowi odpowiednią i realną podstawę do ścigania prywatnych firm wojskowych na mocy prawa międzynarodowego11. 11 Jednakże, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego w sprawie ATCA, tylko cudzoziemcy mogą wszcząć postępowanie na podstawie ATCA, muszą to zrobić w Stanach Zjednoczonych i mogą to zrobić tylko w przypadku czynów, które naruszają traktat podpisany przez Stany Zjednoczone lub „zwyczaje i tradycje cywilizowanych narodów”.12 Zamiast tego MEJA zaczyna zapewniać pewne bezpieczeństwo, jeśli chodzi o ściganie pracowników prywatnych firm wojskowych za popełnione przestępstwa. MEJA ma jednak poważne wady, ponieważ ma zastosowanie wyłącznie do usługodawców, którzy zawarli umowy bezpośrednio z Departamentem Obrony. Po tym, jak wydarzenia w więzieniu Abu Ghraib uwypukliły fakt, że w związku z tym zakres i moc prawna ATCA są ograniczone, a wiele kategorii przestępstw nie podlega jej jurysdykcji Pracownicy prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, którzy nie są zatrudnieni przez Departament Obrony, nie wchodzą w zakres kompetencji MEJA, członek Kongresu zaciekle walczył o naprawienie tego błędu, proponując MEJA Clarification Act13 i Contract Accountability Act.
Obie ustawy mają na celu objęcie pracowników prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, usuwając ograniczenie, że muszą oni być zatrudnieni przez Departament Obrony. Zgodnie z proponowanymi ustawami, każdy prywatny personel wojskowy zatrudniony przez dowolną agencję podlegałby regulacjom MEJA, o ile jego rekrutacja wspierałaby misję Departamentu Obrony.
Żaden z projektów ustaw nie został jednak jeszcze przyjęty. Ponadto poprawka do ustawy Ronalda W. Reagana o autoryzacji obrony narodowej na rok podatkowy 2005. 14 rozszerza jurysdykcję nad personelem prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, niezależnie od agencji, która ich zatrudniła, ale ponownie stwierdza, że nie mogą oni być zatrudniani do wspierania misji Departamentu Obrony za granicą.
Wszystko to jest szeroko dyskutowane, ale żaden z proponowanych projektów ustaw nie odnosi się do sytuacji, w których Departament Obrony nie jest zaangażowany. Istnieją setki projektów wojskowych, w które Departament Obrony nie jest zaangażowany, ale w których Stany Zjednoczone powinny rozszerzyć swoją jurysdykcję i nadzór nad prywatnymi firmami wojskowymi i ochroniarskimi działającymi w tych strefach konfliktu.
W dniu 5 grudnia 2007 r. podpisano protokół ustaleń między Departamentem Obrony USA a Departamentem Stanu. Na mocy memorandum Departament Stanu i Pentagon koordynują operacje PMSC, ustanawiają podstawy do postawienia pracowników PMSC przed sądem zgodnie z prawem USA oraz koordynują dochodzenia przeciwko pracownikom tych firm, którzy są podejrzani o poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego.
Do prowadzenia dochodzeń w tej kategorii spraw oddelegowano oficera. W Memorandum strony-sygnatariusze odnoszą się do prywatnych firm i/lub ich pracowników, którzy świadczą usługi ochrony fizycznej osób, terytoriów, budynków, infrastruktury lub usług transportowych. Zgodnie z Memorandum, Sekretarz Obrony USA i Szef Dowództwa Obrony są odpowiedzialni za bezpieczeństwo pracowników Pentagonu i ich kontrahentów.15
Zgodnie z Podręcznikiem Departamentu Obrony nr 3-100.21, pracownicy PMSC nie są bojownikami, są cywilami, ponieważ podążają za armią USA.16 Instrukcja nr 3020.41 Departamentu Obrony USA ustanowiła mechanizm interakcji z nimi.17 Pracownicy PMSC nie są częścią dowództwa wojskowego, ale podlegają swoim pracodawcom. Instrukcja zawiera wytyczne dotyczące planowania, zarządzania i wykorzystywania PMSC w operacjach wojskowych. Zgodnie z klauzulą 1-39, prywatni dostawcy usług mogą być zatrudniani do wspierania amerykańskich sił zbrojnych, w tym za granicą. Lista usług i warunki świadczenia usług są określone w umowie.18 Były sekretarz obrony USA, Gates R., w Memorandum w sprawie zwalczania międzynarodowego terroryzmu w związku ze wzrostem liczby cywilnych wykonawców pracujących dla Departamentu Obrony, wspomniał, że osoby te powinny podlegać kontroli dowódcy wojskowego.19
Mimo zakazów pracownicy PMSC bronili instalacji wojskowych w Strefie Wojny. Kongres USA w swoich raportach wskazywał, że od 2005 roku pracownicy „Xe company” (Blackwater) brali udział w 200 incydentach eskalacyjnych z użyciem broni palnej. Zgodnie z kontraktem, pracownicy PMSC nie mogą używać broni palnej do celów ataku; tymczasem w 80% przypadków została ona użyta w takich okolicznościach.
Pracownicy PMSC otrzymują pozwolenie na noszenie broni zgodnie z częścią 5 Memorandum, po potwierdzeniu ich zdolności do jej użycia.20 Prawo do noszenia i używania broni jest zapisane w umowie federalnej między rządem a PMSC oraz w umowie między pracownikiem a firmą. W tym przypadku pracownikowi wydawane jest specjalne pozwolenie na transport i używanie broni.21
Przez ostatnie dwie dekady Stany Zjednoczone wydawały licencje eksportowe amerykańskim prywatnym firmom wojskowym i ochroniarskim, zgodnie z amerykańską ustawą o kontroli eksportu broni i międzynarodowymi przepisami dotyczącymi transferu broni.22 System został opisany jako nierówny, ponieważ wkład Departamentów Stanu i Obrony różni się w zależności od kontraktu.
Ponadto, gdy firma otrzyma licencję, nie ma żadnych innych wymogów dotyczących kontroli lub sprawozdawczości. W rzeczywistości proponowana Zielona Księga w Wielkiej Brytanii uwzględnia amerykański typ systemu regulacyjnego, choć ma on swoje wady i zalety. Głównym czynnikiem we wdrażaniu systemu regulacyjnego jest wsparcie finansowe i stopień wydatków na jego funkcjonowanie23.
Inną wadą systemu licencjonowania jest to, że niektórzy mogą interpretować wydanie licencji jako dowód sankcji państwowej dla określonej działalności prywatnej firmy wojskowej. Wielu autorów odnosi się do krajowego algorytmu regulacyjnego, który obejmuje licencjonowanie, jako zapewniającego „bezpieczną przystań” dla prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, o ile licencje uzyskane przez firmy za pośrednictwem tych algorytmów mogą być przedstawiane jako dowód zatwierdzenia przez państwo.
Zgodnie z United Code of Military Justice (UCMJ), 24 rozporządzeniem nr 5525.11 Departamentu Obrony USA, jurysdykcja sądów amerykańskich do ścigania obejmuje wykonawców Departamentu Obrony USA i wykonawców innych agencji federalnych zaangażowanych w misje Departamentu Obrony USA25.
Jurysdykcja UCMJ została rozszerzona na osoby cywilne zatrudnione przez Departament Obrony USA do pracy za granicą. Oznacza to, że jeśli pracownik PMSC popełni przestępstwo, Departament Obrony USA musi powiadomić Departament Sprawiedliwości i dostarczyć wszelkich informacji niezbędnych do przeprowadzenia dokładnego dochodzenia.
Stosunek prawny amerykańskich agencji rządowych z prywatnymi firmami wojskowymi i ochroniarskimi jest sformalizowany przez kontrakt federalny, który jest zasadniczo umową między państwem a „prywatnym kapitałem, która ma na celu zaspokojenie wojskowych i cywilnych potrzeb rządu USA”. 26 Strony kontraktu federalnego nie mają prawa do modyfikowania lub unieważniania umów w taki sam sposób, jak strony transakcji handlowych.
Ostatni konflikt zbrojny w Gwinei Równikowej ilustruje, w jaki sposób Stany Zjednoczone wykorzystują system licencjonowania prywatnych firm wojskowych, aby wpływać na działalność prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich działających w Stanach Zjednoczonych. Stany Zjednoczone odmówiły wydania MPRI licencji na prowadzenie działalności w Gwinei Równikowej ze względu na jej słabe wyniki w zakresie przestrzegania praw człowieka.
Amerykańska odmowa wydania licencji trwała do momentu, gdy charakter zobowiązania obejmował szkolenie w zakresie praw człowieka. Po wydaniu znacznej ilości pieniędzy i czasu na uzyskanie licencji od rządu Stanów Zjednoczonych, MPRI mogło teraz twierdzić, z pewnym uzasadnieniem, że Stany Zjednoczone wspierały ich interwencję.
Goszcząc prywatne firmy wojskowe w swoich granicach, Stany Zjednoczone z powodzeniem wpłynęły na działalność prywatnych firm wojskowych przy zmniejszonych wydatkach dla podatników. Wadą tej umowy jest to, że proces ten pozostawia ślad zatwierdzenia przez państwo działalności prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich.
Zgodnie z ustawą o kontroli eksportu broni27 i przepisami o międzynarodowym handlu bronią28 Departament Stanu USA przyznaje licencje PMSC, które działają na podstawie umowy z obcymi państwami. Amerykańskie PMSC często rejestrują swoją działalność w innym kraju, unikając wysokich kosztów procedury licencyjnej.
Kongres Stanów Zjednoczonych wielokrotnie zwracał uwagę, że przepisy federalne wymagają od władzy wykonawczej raportowania do Kongresu jedynie kontraktów o łącznej wartości przekraczającej 50 milionów dolarów29 , co oznacza, że informacje o większości kontraktów pozostają utajnione.
Według najnowszych szacunków, 75% rynku prywatnych firm wojskowych znajduje się w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Roczny wzrost tego segmentu światowego rynku wynosi około 7,4%. Według różnych szacunków obroty tej branży wahały się w 2016 roku między 220 a 250 miliardami dolarów „30.
W związku z tym Stany Zjednoczone powinny wymagać, aby prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie działające na ich terytorium posiadały niezależną akredytację lub licencję. Prawdopodobnym źródłem takiej niezależnej akredytacji byłoby jedno z wielu stowarzyszeń zrzeszających istniejące prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie. W rzeczywistości niektóre z tych stowarzyszeń wprowadziły już ograniczone mechanizmy regulacyjne i akredytacyjne. Jak dotąd jednak Stany Zjednoczone nie wymagały od żadnego ze swoich prywatnych kontrahentów wojskowych w Iraku uzyskania takich akredytacji.
Licencjonowanie lub akredytacja pomogłyby zapewnić przejrzystość działań firmy i kontraktu. Chociaż Stany Zjednoczone próbowały udzielać licencji firmom z siedzibą w USA, nie udało im się odpowiednio monitorować tych firm po wydaniu licencji. Tylko międzynarodowy system akredytacji jest w stanie zapewnić wysoką jakość prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich, przeszkolonych do wykonywania misji bezpieczeństwa. Dlatego też Stany Zjednoczone powinny podjąć wspólny wysiłek, aby zachęcić do korzystania z tych niezależnych międzynarodowych systemów i wykorzystywać je jako część swoich umów
Nawet jeśli branża nie była wystarczająco dojrzała na początku inwazji na Irak, aby zapewnić taki system weryfikacji prywatnych firm wojskowych, nie może to już być wymówką. Ponadto, podczas gdy koszty sprawdzania i monitorowania irackich firm wojskowych i prywatnych firm ochroniarskich mogą być kosztowne, słabe monitorowanie i nadzór prowadzą do korupcji i marnotrawstwa, które same w sobie są dość kosztowne. Jest to właściwy czas dla branży, aby opracować program akredytacji prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich oraz zapewnić przynajmniej minimalne gwarancje, że spełniają one podstawowe standardy. Jako największy użytkownik tych sił, Stany Zjednoczone powinny zainicjować ten proces, żądając niezależnej międzynarodowej akredytacji kontraktów prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich.
Przypisy:
1 Jennings W.I., The Law and the Constitution, University of London Press, 1959, 5. wyd. 354 s.
2 Dwight D. Eisenhower, Przemówienie pożegnalne IV, 17 stycznia 1961. [on-line]. [dostęp 05.11.2021]. Dostępny w Internecie:
3 Jennings, K.M. Armed Services: Regulating the Private Military Industry, Raport Fafo nr: 532, Oslo: Fafo, 2006, s. 7 [on-line]. [dostęp 05.11.2021]. Dostępny w Internecie:
4 Волеводз А.Г. О международных инициативах в сфере правового регулирования деятельности частных военных и охранных компаний. В: Международное уголовное право и международная юстиция, 2009, №1, c. 12-17.
5 US Congressional Budget Office Report, Contractor`s Support of U.S. Operations in Iraq, sierpień 2008. [on-line]. [dostęp 05.11.2021]. Dostępny w Internecie:
6 Sing er P. Co rpоrate Warriors: The Rise of the Privatized Military Industry. Cornell University Press, wydanie 1, 2008, 360 s.
7 Office of Management and Budget Circular, Performance of Commercial Activities № А-76 (Revised 1999). [on-line]. [dostęp 10.10.2021]. Dostępny w Internecie: ; Logistic Civil Augmantation Program (LOGAP), Army Regulation (AR) 700-137) [on-line]. [dostęp 10.10.2021]. Dostępne w Internecie:
8 Public Law 105-270 Federal Activities Inventory Reform Act, 19.10.1998. [on-line]. [dostęp 08.09.2021]. Dostępny w Internecie:
9 Garmon T., Comment. Domesticating International Corporate Responsibility: Holding Private Military Firms Accountable Under the Alien Tort Claims Act, 2003, s. 339-343.
10 Ustawa o eksterytorialnej jurysdykcji wojskowej PUBLIC LAW 106-523-NOV. 22, 2000. [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie:
11 Sebok A. J., Assessing Possible Tort Claims by Iraqi Prisoners, 19 maja 2004 r., [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie:
12 Sąd Najwyższy USA, Sosa v. Alvarez-Machian, 542 U.S. 692 (2004) [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie: URL: https:// supreme.justia.com/cases/federal/us/542/692/>.
13 MEJA Clarification Act, H.R. 4390, 108th Congress (2003). [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie:
14 Ronald W. Reagan National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2005, Oct. 28, 2004 [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie: Elsea J. K., Congressional Research Service, U.S. Treatment of Prisoners in Iraq: Selected Legal Issues, 19 maja 2005 r.). Biblioteka Kongresu. Congressional Research Service. [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępny w Internecie:
15 Wytyczne terenowe Departamentu Obrony USA dotyczące działań wykonawców w strefie działań wojennych, przyjęte 03 stycznia 2003 r., nr 3-100.21.
16 Instrukcja Departamentu Obrony USA dotycząca personelu PMSC zaangażowanego w operacje kryzysowe, przyjęta 22 lipca 2009 r., nr 3020.50.
17 Instrukcja Departamentu Obrony USA dla Kontrahentów Śladem Sił Zbrojnych USA przyjęta w dniu 03.10.2005 r. Nr 3020.41
18 Memorandum Sekretarza Obrony USA w sprawie rozszerzenia jurysdykcji Jednolitego Kodeksu Sprawiedliwości Wojskowej na wykonawców zatrudnionych przez Departament Obrony USA, przyjęte 03.10.2008. [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
19 Instrukcja Departamentu Obrony USA dotycząca personelu PMSC biorącego udział w operacjach ratowniczych, przyjęta 22 lipca 2009 r., nr 3020.50.
20 Memorandum Kongresu Stanów Zjednoczonych Dodatkowe informacje o Blackwater USA z dnia 1 października. 2007 [w Internecie]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie: URL: http://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/nation al/20071001121609.pdf>
21 Rozporządzenie armii AR 715-9 Planowanie i zarządzanie wsparciem kontraktów operacyjnych, ust. 3-3 (d). [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie: URL: https://armypubs. army.mil/epubs/dr_pubs/dr_a/pdf/web/arn2772_ar715-9_web_final.pdf>
22 Ustawa o kontroli eksportu broni, 22 USC 2751-99 (2000) [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie: ; Przepisy dotyczące handlu bronią, 22 C.F.R. 120-30 (2005). [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
23 Zielona Księga, Prywatne firmy wojskowe: opcje regulacji, 12 lutego 2002 r. [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
24 Zjednoczony Kodeks Sprawiedliwości Wojskowej, [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
25 Instrukcja Departamentu Obrony USA w sprawie jurysdykcji karnej osób cywilnych zatrudnionych lub służących w siłach zbrojnych poza Stanami Zjednoczonymi z dnia 03.03.2005 r. Nr. 5525
26 Fedorowicz В. А. Бочкарев О. И., Муравник В. Б. США: Военная экономика (организация и управление) Москва, Международные отношения, 2013, ok. 30.
27 Ustawa o kontroli eksportu broni, 22 USC 2751-99 (2000) [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
28 Przepisy dotyczące międzynarodowego handlu bronią, 22 C.F.R. 120-30 (2005). [online]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
29 Ustawa o kontroli eksportu broni, 22 USC, §2776 (2000) [on-line]. [dostęp 10.09.2021]. Dostępne w Internecie:
30 Небольсина М.А., Никитин А.А. Перспективы международного регулирования деятельности частных военных компаний. W: Вестник Университета, МГИМО. 2016. № 2(47), ok. 146.
Bibliografia:
1. Army Regulation AR 715-9 Operational Contract Support Planning and Management, [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet: URL: https://armypubs.army.mil/ epubs/dr_pubs/dr_a/pdf/web/arn2772_ar715- 9_web_fnal.pdf>
2. Arms Export Control Act, 22 U.S.C. 2751-99 (2000) [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet: ;
3. Dwight D. Eisenhower, Farewell Address IV, Jan. 17, 1961. [on-line]. [accessed 05.11.2021]. Available on Internet:
4. Elsea J. K., Congressional Research Service, U.S. Treatment of Prisoners in Iraq: Selected Legal Issues, May 19, 2005). Library of Congress. Congressional Research Service. [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
5. Green Paper, Private Military Companies: Options for Regulation, 12th February 2002 [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet: URL: https://www.globalsecurity. org/military/library/report/2002/mercenaries. pdf
6. Garmon T., Comment. Domesticating International Corporate Responsibility: Holding Private Military Firms Accountable Under the Alien Tort Claims Act, 2003, p, 339-343.
7. International Traffic in Arms Regulations, 22 C.F.R. 120-30 (2005). [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
8. Jennings W.I., The Law and the Constitution, University of London Press, 1959, 5th ed. 354 p.
9. Jennings, K.M. Armed Services: Regulating the Private Military Industry, Fafo report nr.: 532, Oslo: Fafo, 2006, 62 p. [on-line]. [accessed 05.11.2021]. Available on Internet:
10. Logistic Civil Augmantation Program (LOGAP), Army Regulation (AR) 700-137) on-line]. [accessed 10.10.2021]. Available on Internet:
11. MEJA Clarification Act, H.R. 4390, 108th Congress (2003). [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
12. Memorandum of the Congress of the United States Additional information about Blackwater USA, dated 1 October. 2007 [online]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet: URL: http://graphics8.ny times.com/ packages/pdf/national/20071001121609.pdf>
13. Military Extraterritorial Jurisdiction Act PUBLIC LAW 106–523—NOV. 22, 2000. [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
14. Office of Management and Budget Circular, Performance of Commercial Activities № А76 (Revised 1999). [on-line]. [accessed 10.10.2021]. Available on Internet:
15. Public Law 105-270 Federal Activities Inventory Reform Act, 19.10.1998. [on-line]. [accessed 08.09.2021]. Available on Internet:
16. Ronald W. Reagan National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2005, Oct. 28, 2004 [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
17. Sebok A. J., Assessing Possible Tort Claims by Iraqi Prisoners, May 19, 2004, [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
18. Singer P. Corpоrate Warriors: The Rise of the Privatized Military Industry. Cornell University Press, 1st edition, 2008, 360 p.
19. United Code of Military Justice, [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
20. US Congressional Budget Office Report, Contractor`s Support of U.S. Operations in Iraq, August 2008. [on-line]. [accessed 05.11.2021]. Available on Internet:
21. US Department of Defense Field Guidelines on Contractor Activities in the War Zone, adopted on January 03, 2003, No. 3-100.21.
22. US Department of Defense Instruction on Contractors Following the US Armed Forces adopted on 03.10.2005, No. 3020.41
23. US Department of Defense Instruction concerning PMSC personnel involved in emergency operations, adopted on July 22, 2009, No. 3020.50.
24. US Department of Defense Instruction on Criminal Jurisdiction of Civilians Employed or Following the Armed Forces Outside the United States, dated 03.03.2005 Nr. 5525
25. US Secretary of Defense Memorandum on Extending the Unified Code of Military Justice jurisdiction to contractors hired by the US Department of Defense, adopted 03/10/2008. [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet:
26. US Supreme Court Sosa v. Alvarez-Machian, 542 U.S. 692 (2004) [on-line]. [accessed 10.09.2021]. Available on Internet: URL: https://supreme.justia.com/cases/federal/us/ 542/692/
27. Волеводз А.Г. О международных инициативах в сфере правового регулирования деятельности частных военных и охранных компаний. В: Международное уголовное право и международная юстиция, 2009, №1, c. 12-17.
28. Небольсина М.А., Никитин А.А. Перспективы международного регулирования деятельности частных военных компаний. В: Вестник Университета, МГИМО. 2016. № 2(47), c. 145–160.
29. Федорович В. А. Бочкарев О. И., Муравник В. Б. США: Военная экономика (организация и управление) Москва, Международные отношения, 2013, 618 c.
Private Military and Security Companies in the United States – Evolution, Legal Regulation and Perspectives By Cauia Alexandr & Zacon Corina
The Free International University of Moldova
Private Military and Security Companiesin theUnited States Evolution Legal Regulationand Perspectives Global Journal of HUMAN-SOCIAL SCIENCE: A Arts & Humanities – Psychology Volume 21 Issue 15 Version 1.0 Year 2021
Type: Double Blind Peer Reviewed International Research Journal Publisher:
Global Journals Online ISSN: 2249-460x & Print ISSN: 0975-587X
Strictly as per the compliance and regulations of:
Autor α: doktor prawa, profesor nadzwyczajny, The Free International
Uniwersytet Mołdawii (ULIM) (Kiszyniów, Republika Mołdawii).
e-mail: acauia@ulim.md
© 2021. Cauia Alexandr & Zacon Corina. Ten artykuł badawczy/przeglądowy jest rozpowszechniany na warunkach Uznanie autorstwa niekomercyjne- Bez utworów zależnych 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0). Musisz przyznać autorom odpowiednie uznanie i odnieść się do tego artykułu, jeśli części artykułu są powielane w jakikolwiek sposób. Obowiązujące warunki licencji znajdują się na stronie https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/.
Obraz wyróżniający: Wykonawcy Triple Canopy podczas szkoleń w Iraku, 2011. Z Wikimedia Commons, repozytorium wolnych multimediów
