Kreskówka Thomasa Nasta z 1869 r. opowiadająca się za amerykańską wyjątkowością przedstawia Amerykanów o różnych przodkach i pochodzeniu etnicznym siedzą razem przy stole z Columbią, aby cieszyć się posiłkiem z okazji Święta Dziękczynienia jako równi obywatele amerykańscy, podczas gdy Wujek Sam przygotowuje i nakrywa do stołu, opowiadając się w ten sposób za inkluzywną formą amerykańskiego nacjonalizmu o charakterze obywatelskim, w którym przynależność do narodu nie jest uzależniona od pochodzenia etnicznego.
Przypomnijmy, że naród to grupa ludzi, którzy uważają się za zjednoczonych przez różne wspólne cechy kulturowe, w tym mity, wierzenia religijne, język, ideologie polityczne itp. Niektórzy uczeni uważają, że narody mają głębokie korzenie sięgające czasów starożytnych. Na przykład Smith (1986) twierdzi, że większość narodów jest zakorzeniona w społecznościach etnicznych i że istnieje poczucie, że narody istniały w różnych formach w całej zapisanej historii.
Z drugiej strony, Gellner (1983) i Anderson (1991) argumentują, że narody jedynie wyobrażają sobie, że są stare, podczas gdy w rzeczywistości są one naprawdę niedawnymi wydarzeniami historycznymi, które pojawiły się dopiero w XIX-wiecznej Europie wraz z rozwojem wyrafinowanych kultur wysokich i piśmiennych populacji. Gellner i Anderson są zaliczani do grupy naukowców często określanych mianem modernistów, którzy twierdzą, że chociaż w społeczeństwach przednowoczesnych mogły istnieć elity z wizjami narodowości, świadomość narodowa jest zjawiskiem masowym. Zgodnie z tym poglądem, narody, tak jak rozumiemy je dzisiaj, powstały dopiero wtedy, gdy społeczeństwa opracowały sposoby przekazywania masom poczucia jedności narodowej. Początkowo odbywało się to za pomocą środków takich jak druk i rozpowszechnianie powszechnego szkolnictwa, a później za pomocą radia, filmu i telewizji. W rzeczywistości Gellner sugeruje, że narody są produktem nacjonalizmu, który nie jest jedynie „przebudzeniem narodów do samoświadomości”, jak często głoszą nacjonaliści, ale zamiast tego „wymyśla narody tam, gdzie ich nie ma” (cytowane w Erikson, 2002: 96).
Dwa różne historyczne procesy nacjonalizmu
Być może warto również zauważyć, że nie wszystkie narody stały się narodami w ten sam sposób, ani też nie wszystkie narody ukonstytuowały się dokładnie w ten sam sposób. Na przykład, patrząc na narody w perspektywie historycznej, często dokonuje się rozróżnienia między narodami etnicznymi a narodami obywatelskimi. Różnica ta dotyczy tego, czy członkowie danej populacji rozwinęli poczucie tożsamości narodowej przed czy po powstaniu nowoczesnego państwa. Jako ilustrację, historycy często wskazują na Wielką Brytanię i Francję jako pierwsze europejskie państwa narodowe, które powstały w wyniku procesu często określanego jako nacjonalizm obywatelski. Innymi słowy, w Wielkiej Brytanii i Francji racjonalne, obywatelskie i polityczne jednostki nowoczesności pojawiły się jako pierwsze, a rozwój świadomości narodowej nastąpił później. Z drugiej strony, Niemcy i Rosja podążały ścieżką nacjonalizmu etnicznego, w którym najpierw pojawiła się świadomość narodowa, a następnie rozwinęło się w pełni nowoczesne państwo (Nikolas, 1999).
Gdzie w tym schemacie mieszczą się Stany Zjednoczone? Opinie na ten temat są różne. Jak zauważył Erikson (2002: 138), Stany Zjednoczone różnią się pod wieloma względami od Europy. Po pierwsze, nie ma mitów wskazujących na rzekome starożytne pochodzenie. W rzeczywistości zostały założone ledwie przed początkiem ery nowożytnej. Nie oznacza to jednak, że Stanom Zjednoczonym brakuje narodowego mitu; tyle tylko, że nie jest to mit zagubiony we mgle pamięci.
Amerykański mit jest raczej historyczną narracją sięgającą zaledwie około 400 lat wstecz, kiedy angielscy osadnicy zaczęli przybywać na kontynent. Być może najważniejszy rozdział (z perspektywy amerykańskiej tożsamości narodowej) obraca się wokół trudnych i kontrowersyjnych negocjacji zestawu ideałów i zasad założycielskich, wyartykułowanych w dwóch raczej krótkich dokumentach: Deklaracji Niepodległości i Konstytucji. Następnie mit kontynuuje opis szybkiego zaludnienia kontynentu przez kolejne fale imigracji z czterech innych kontynentów: Europy, Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Jednak w naszej opowieści o micie narodowym często pomijamy haniebną historię niesprawiedliwości wobec rdzennych Pierwszych Narodów (jak nazywa się ich w Kanadzie) lub czynimy z tych szczegółów jedynie przypisy. Z drugiej strony, zwykle konfrontujemy się z historią niewolnictwa, która niemal rozerwała naród w wojnie domowej. Zwykle opowiadamy również historię ponad 100-letniej walki Afroamerykanów o pełne prawa obywatelskie, wraz z jej głównymi zwycięstwami w XX wieku, ponieważ wzmacniają one narrację o dążeniu Ameryki do spełnienia swoich ideałów.
Dziś Stany Zjednoczone są często opisywane jako wieloetniczne w tym sensie, że wielu ich mieszkańców może prześledzić swoje pochodzenie w jednym lub kilku regionach geograficznych na całym świecie. Podczas gdy większość Amerykanów mówi po angielsku, w amerykańskich domach używa się co najmniej 350 różnych języków, w tym języków z każdego (zamieszkałego) kontynentu, a także 150 języków rdzennych Amerykanów (U. S. Bureau, 2015).
Ale czy Stany Zjednoczone są narodem etnicznym czy obywatelskim? A mówiąc w kategoriach historycznych, czy Stany Zjednoczone są wytworem nacjonalizmu etnicznego czy obywatelskiego? Naukowcy społeczni często uważali Stany Zjednoczone za naród obywatelski, ale nie w taki sam sposób jak Wielką Brytanię czy Francję. Amerykańska tożsamość narodowa jest prawdopodobnie oparta na wspólnych cechach kulturowych, a nie na wspólnym dziedzictwie etnicznym. Amerykańska tożsamość jest jednak skomplikowana, a obecny dyskurs publiczny sugeruje ostry podział wśród Amerykanów.
Wśród wielu amerykańskich konserwatystów widać na przykład tendencję do podkreślania pochodzenia narodu z epoki kolonialnej. narodu w epoce kolonialnej (1629-1763) z jego protestanckimi (chrześcijańskimi) korzeniami i w epoce rewolucji (1764-1800), z udziałem Ojców Założycieli, którzy byli w większości biali (mężczyźni) i Anglicy. Theiss-Morse (2009: 15-16) postrzega to jako źródło etnokulturowego spojrzenia na amerykańską tożsamość. Podczas gdy wielu Amerykanów może postrzegać to tylko jako część historii, są też tacy, którzy uważają to za najważniejszą część. Niektórzy Amerykanie przyjęli tę konkretną narrację w różnych momentach historii Ameryki, aby promować natywistyczną retorykę i restrykcyjną politykę imigracyjną. Biali supremacjoniści często wykorzystują ją w swoich wysiłkach na rzecz marginalizacji nie tylko imigrantów, ale każdego, kto nie jest postrzegany jako etnicznie „biały”, chrześcijański i o europejskim pochodzeniu.
Z drugiej strony liberalna lewica jest bardziej skłonna do podkreślania poglądu, który Theiss-Morse nazwał „amerykańską tożsamością jako zbiorem zasad” (s. 18-20). Liberałowie mają tendencję do uznawania rewolucyjnych osiągnięć Ojców Założycieli w ustanawianiu szlachetnych ideałów i liberalnych zasad politycznych wolności, równości, demokracji i konstytucjonalizmu. Nie wahają się jednak przyznać, że Ojcowie Założyciele byli ludźmi pełnymi wad, z których niektórzy bronili nawet instytucji niewolnictwa, podczas gdy inni nadal posiadali niewolników, nawet po tym, jak zobaczyli, że jest to sprzeczne z ideałami założycielskimi. Co więcej, liberałowie przywiązują równą wagę do historii amerykańskiej imigracji, uznając, że zasady założycielskie narodu zrobiły miejsce dla przybyszów, którzy mogli przybyć z dowolnego miejsca i stać się Amerykanami po prostu przyjmując te zasady. Tożsamość jako zbiór zasad wydaje się bardziej dostosowana do wielokulturowego, a nie etnokulturowego spojrzenia na naród.
Podczas gdy powyższy kontrast nieco upraszcza złożoność amerykańskiej tożsamości narodowej, ilustruje on fakt, że kwestia amerykańskiej tożsamości jest wysoce kontrowersyjna. Kaufmann (2000) stwierdził, że pogląd na USA jako naród obywatelski jest wspierany tylko wtedy, gdy ograniczymy naszą uwagę do wydarzeń, które miały miejsce od lat 60-tych. Według Kaufmanna, przez prawie całą swoją historię elity polityczne i kulturowe definiowały Stany Zjednoczone w kategoriach etnicznych jako białe, anglosaskie i protestanckie. W okresach wysokiej imigracji elita ta wkładała wiele wysiłku w asymilację imigrantów do własnego ideału etnicznego, a gdy wzrost populacji imigrantów stanowił wyzwanie, pojawiały się reakcje obronne, w tym ograniczenia imigracji. W rzeczywistości w latach 1920-1960 ta reakcja obronna została zinstytucjonalizowana. Po tym długim okresie, w którym kwoty krajowe ściśle ograniczały imigrację, Stany Zjednoczone stały się bardziej otwarte na imigrację dopiero w 1965 r. wraz z przyjęciem ustawy o imigracji i obywatelstwie.
Tendencja do postrzegania Stanów Zjednoczonych jako obywatelskiego narodu imigrantów jest zatem najnowszą historyczną zmianą. Stany Zjednoczone nie są też pod tym względem wyjątkowe. Stany Zjednoczone są raczej częścią szerszej tendencji wśród „zachodnich” narodów do redefiniowania siebie w kategoriach obywatelskich. W rzeczywistości Kaufmann (2000: 31) przytacza badania pokazujące, że wbrew powszechnemu postrzeganiu Stanów Zjednoczonych jako kraju imigracji, „Europa Zachodnia (…) miała wyższą populację imigrantów niż Stany Zjednoczone od lat 70. i do 1990 r. miała proporcjonalnie dwa do trzech razy więcej urodzonych za granicą” niż Stany Zjednoczone.
To, czy trendy imigracyjne po 1960 roku będą kontynuowane, jest obecnie wątpliwe w dużej części Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, o czym świadczą takie wydarzenia, jak decyzja Wielkiej Brytanii o wystąpieniu z Unii Europejskiej w 2016 roku, wzrost skrajnie prawicowych wyzwań dla liberalnych demokracji europejskich, nie wspominając o wyborach w USA w 2016 roku, które przyniosły prezydenta, który najwyraźniej stara się odtworzyć politykę imigracyjną przypominającą wykluczającą erę sprzed 1965 roku.
Ta strona zatytułowana 7.7: Pochodzenie narodów jest udostępniana na licencji CC BY-NC 4.0 i została stworzona, zremiksowana i/lub opracowana przez Nolana Weila (Rebus Community) za pośrednictwem treści źródłowych, które zostały zredagowane zgodnie ze stylem i standardami platformy LibreTexts; szczegółowa historia edycji jest dostępna na żądanie.
Obraz wyróżniający: By Thomas Nast – https://deadconfederates.files.wordpress.com/2010/11/unclesamsthanksgiving.jpghttps://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/harp/1122_big.html, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=41568910
