Ożywienie polskiego czasopiśmiennictwa pedagogicznego nastąpiło jeszcze przed odzyskaniem niepodległości. Nawet w czasie I wojny światowej powstało trzynaście nowych czasopism poruszających problemy ówczesnej szkoły. Najważniejsze z nich to „Głos Nauczycielski” (1917), „Nauczyciel Ludowy” (1916–1925) i „Polska Macierz Szkolna” (1917–1939). Po 1918 roku powstały dalsze tytuły i w 1921 roku było ich już trzydzieści trzy, pod koniec 1928 roku około stu trzydziestu[1], zaś w roku 1938 około sto dziewięćdziesiąt. Wiele z tych czasopism – z przyczyn finansowych albo politycznych, co dotyczyło zwłaszcza czasopism radykalnych – istniało bardzo krótko; tylko około sześćdziesiąt tytułów wychodziło dłużej niż przez dziesięć lat, a w tej liczbie tylko piętnaście ukazywało się przez całe dwudziestolecie. Do takich należą najstarsze czasopisma lwowskie: „Szkoła” (1868), „Muzeum” (1885), „Miesięcznik Pedagogiczny” (1882), krakowskie periodyki – „Przewodnik Oświatowy” (1901), „Ruch Pedagogiczny” (1882), poznański „Przegląd Oświatowy” (1906), dwa powstałe w czasie pierwszej wojny światowej: – „Głos Nauczycielski” i „Polska Macierz Szkolna” (1917) oraz po wojnie „Nauczyciel Polski” (1919). Wiodącymi ośrodkami wydawniczymi była Warszawa, Kraków, Lwów, Poznań. Ogółem w całym omawianym okresie wychodziło osiemset polskich czasopism pedagogicz-nych[2]. W miarę rozwoju czasopiśmiennictwa polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym następowała coraz większa jego centralizacja. W roku 1931 52%, a w roku 1938/39 aż 61% ogółu periodyków pedagogicznych ukazywało się w stolicy[3].
Szeroką działalność wydawniczą rozwijał Związek Nauczycielstwa Polskiego. Wydawał on centralne czasopisma organizacyjne („Głos Nauczycielski”, „Praca Szkolna”, „Przedszkole”, „Szkoła Specjalna”, „Gimnazjum”, „Szkoła Dokształcająca Zawodowa”, „Szkolnictwo Zawodowe”, „Szkoła Rolnicza”, „Głos Młodych Nauczycieli”, „Dla Szkoły i Nauczyciela”), centralne czasopisma pedagogiczne („Ruch Pedagogiczny”, „Polskie Archiwum Psychologii”, „Poradnik Językowy”, „Przewodnik Pracy Społecznej”, „Rysunek i Zajęcia Praktyczne w Szkole”, „Śpiew w Szkole”, „Wychowanie Fizyczne w Szkole” i „Teatr w Szkole”), czasopisma dziecięce („Mały Płomyczek” tygodnik dla dzieci szkół wiejskich, „Mały Płomyczek” tygodnik dla dzieci szkół miejskich, „Płomyczek”, „Płomyk”, „Młody Zawodowiec”, „Szkolna Gazetka Ścienna”) i czasopisma okręgowe. Ogółem w 1935 roku ukazywały się nakładem Naszej Księgarni trzydzieści trzy tytuły czasopism o łącznym nakładzie 300 tys. egzemplarzy. W 1936 roku ogólna ilość wy-dawanych przez ZNP czasopism nauczycielskich wynosiła przeszło 460 tysięcy egzemplarzy, co stanowiło 53% wszystkich czasopism pedagogicznych wydawanych w ówczesnej Polsce[4]1618. W roku szkolnym 1938/39 ZNP wydawał już trzydzieści osiem tytułów, a nakład czasopism dziecięcych wynosił blisko 400 tysięcy egzemplarzy tygodniowo.
Związek Nauczycielstwa Polskiego podejmował i prowadził różnorodne, rozległe akcje szkoleniowe i wydawnicze. Stworzył własną placówkę wydawniczą Nasza Księgarnia, która rozwinęła bardzo szeroką działalność w zakresie publikowania polskich i obcych dzieł pedagogicznych, a także zaopatrywała szkoły w książki i niektóre pomoce naukowe. Wydawane przez Związek czasopisma dla nauczycieli, jak również dla dzieci i młodzieży miały ogromne nakłady i były instrumentem wychowania. ZNP wydawał centralne czasopisma specjalistyczne, a także czasopisma tere-nowe, niekiedy o zasięgu powiatowym. Nastąpiło to zwłaszcza po 1934 roku, kiedy uchwałą Zjazdu Delegatów wszystkie okręgi zobowiązano do wydawania własnych pism organizacyjnych i regionalnych. Centralnym organem związku był „Głos Nauczycielski” (1917), który otrzymywali wszyscy członkowie bezpłatnie. Dodatkiem miesięcznym do poświęconego wychowaniu i nauczaniu w szkole powszechnej oraz sprawom zawodowym nauczycielstwa „Głosu Nauczycielskiego” było pismo „Praca Szkolna”. Podnosiło ono zagadnienia pedagogiczno-dydaktyczne w odniesieniu do praktyki szkolnej. Wychodziło w połowie każdego miesiąca oprócz lipca i sierpnia. Wydawcą tego pisma był Związek Polski Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (Warszawa-Kraków). Redaktorami byli między innymi Zygmunt Nowicki i Maria Librachowa.
Do okręgowych pism ZNP należały: katowicki „Ogniskowiec” (1925– 1939), poznański „Nasz Głos” (1925–1937), łódzka „Szkoła i Nauczyciel” (1924–1928), lubelskie „Ognisko Nauczycielskie” (1920–1922), tarnopolskie „Echo Nauczycielskie” (1931–1939), brzeski „Głos Polesia” (1932), a później „Ogniwo Brzeskie” (1933–1937), krakowski „ZNP” (1933–1939), stanisławowski „Przegląd Nauczycielski” (1929–1932), „Głos Warszawski” (1928 – 1939), „Głos Nauczycielstwa Mazowieckiego” (1935–1939), „Głos Nauczycielstwa Wołyńskiego” (1935–1939) i „Głos Kielecki” (1935–1939). W sumie ZNP wydawał, w różnych okresach, ponad osiemdziesiąt pism regionalnych.
Organy sekcji zawodowych ZNP wydawały: „Przedszkole” – miesięcznik poświęcony zagadnieniom wychowania przedszkolnego oraz sprawom zawodowym wychowawczyń przedszkoli; „Gimnazjum” – miesięcznik poświęcony wychowaniu i nauczaniu w szkole średniej ogólnokształcącej i sprawom zawodowym nauczycieli szkół dokształcających; „Szkolnictwo Zawodowe” – miesięcznik dotyczący spraw wychowania i nauczania w szkołach zawodowych i spraw zawodowych nauczycieli tych szkół; „Szkoła Rolnicza” – omawiała zagadnienia oświaty rolniczej. „Ruch Pedagogiczny” – podejmował ogólne zagadnienia pedagogiczne. Kwartalnik „Polskie Archiwum Psychologii” – omawiał zagadnienia psychologii teoretycznej i stosowanej. Miesięcznikiem poświęconym zagadnieniom wychowania i nauczania w szkołach powszechnych I i częściowo II stopnia była „Praca w Klasach Łączonych”. Inne miesięczniki to: „Rysunek i Zajęcia Praktyczne w Szkole” – periodyk obejmujący zagadnienia pracy w szkole powszechnej i średniej, „Śpiew w Szkole” – obejmujący zagadnienia śpiewu i muzyki w szkole powszechnej i średniej, „Wychowanie Fizyczne w Szkole” – poświęcone wychowaniu fizycznemu w szkole powszechnej i średniej, „Teatr w Szkole’” i „Przewodnik Pracy Społecznej”.
Znacznie mniej wydawnictw posiadały organizacje prawicowe: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz Stowarzyszenie Chrześcijańsko-Narodowego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych. Do poważniejszych organów prasowych TNSŚiW należały „Muzeum” i „Przegląd Pedagogiczny” (od 1926). „Muzeum” wydawane było staraniem Okręgu Lwowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, zawierało obszerny dział ocen i sprawozdań z literatury naukowej w dziedzinie pedagogiki i szkolnictwa, sprawozdania z podręczników szkolnych, z literatury dla młodzieży oraz z tych dzieł naukowych, które miały dla nauki szkolnej wybitne znaczenie. Dział Z czasopism zawierał streszczenia ważniejszych publikacji z polskich i obcych czasopism. Redaktorami „Muzeum” byli m.in.: Ludwik Bykowski, Piotr Zygmunt Dąbrowski, Władysław Olszewski i Kazimierz Brończyk. Teksty dotyczące teatru szkolnego publikowano na łamach tego pisma sporadycznie, ale w artykułach poświęconych praktyce dydaktycznej pojawiały się czasami informacje dotyczące wykorzystania dramatyzacji w czasie lekcji lub inscenizacji.
Redaktorem naczelnym założonego w 1882 roku „Przeglądu Pedagogicznego” był w latach międzywojnia Maksymilian Tazbir. Pismo to podejmowało zagadnienia wychowawcze, zawodowe i organizacyjne dotyczące szkół średnich i wyższych. Posiadało też dział sprawozdawczy (kronika, przegląd czasopism i książek, podręczników, bibliografia pedagogiczna). Od 1926 roku z fuzji dwóch organów – kwartalnika pod tym samym tytułem i tygodnika „Sprawy Towarzystwa” – powstał „Przegląd Pedagogiczny” jako tygodnik. W celu informowania członków o problemach nauczycielstwa podejmowanych na forum publicznym, zamieszczał sprawozdania z Sejmu i Senatu dotyczące prac ustawodawczych z zakresu oświaty. Zagadnienie teatru szkolnego pojawiało się w tym piśmie sporadycznie, raczej w artykułach dotyczących innych problemów wychowawczych i dydaktycznych. W pierwszej dekadzie (1926) publikowano tu artykuł Stefana Cybulskiego na temat teatru antycznego, o scenach młodzieżowych w szkole średniej a zwłaszcza o repertuarze wypowiadał się na łamach tego pisma Kazimierz Zbierski (1926). W drugiej dekadzie pojawiają się tu artykuły Leona Płoszewskiego, w których propaguje on i omawia działalność scen szkolnych w teatrach zawodowych w pierwszej dekadzie dwudziestolecia[5].
Jako dodatki do „Przeglądu Pedagogicznego” ukazywały się: „Kultura i Wychowanie”, kwartalnik wydawany w latach 1933–1939 przez Zarząd Główny Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (TNSŚiW) pod redakcją Bogdana Suchodolskiego oraz „Sprawy Nauczycielstwa Szkół Średnich i Wyższych” – dodatek tygodniowy wydawany w latach 1921–1925, który był kontynuację dodatku do czasopisma „Muzeum” i ukazywał się pod tytułem „Sprawy Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych” (Lwów 1906–1912). Na łamach „Kultury i Wychowania” pojawiało się wiele prac teoretycznych dotyczących ówczesnych systemów i metod nauczania – w tym również związanych z problematyką teatru szkolnego.
Czasopismem specjalistycznym wydawanym przez TNSŚiW było „Pedagogium” – miesięcznik Sekcji Seminariów Nauczycielskich, ukazujący się od 1925 roku pod redakcją Antoniego Mikulskiego. Na jego łamach publikowano artykuły o organizacji nauczania w tych zakładach w kraju i zagranicą, informowano o problemach zawodowych nauczycieli i zamieszczano recenzje najnowszych wydawnictw pedagogicznych.
Sekcja Nauczycieli Szkół Zawodowych Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych wydawała „Szkolnictwo Zawodowe” (1927–1932) – miesięcznik przeznaczony dla nauczycieli szkół zawodowych. W latach 1935–1939 pismo pod tym tytułem było organem Sekcji Szkolnictwa Zawodowego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Dla nauczycieli przedmiotów humanistycznych Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych wydawało kwartalnik naukowy i pedagogiczny „Przegląd Humanistyczny”, który ukazywał się w latach 1922–1933 (początkowo w Warszawie, od 1930 we Lwowie). Redaktorem „Przeglądu Humanistycznego” był Wiktor Wąsik. Wydawnictwo to uzyskało znaczące wsparcie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
Organami Stowarzyszenia Chrześcijańsko-Narodowego Nauczycieli Szkół Powszechnych były: „Nauczyciel Polski” (1919–1939), „Nauczyciel Pomorski” (1928–1937), „Nauczyciel Warszawski” (1932–1939), „Siewca” (1937–1939) i wcześniejsza lwowska „Szkoła”, wydawana od 1868 roku. Organem radykalnego Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich było czasopismo „Nowe Tory” (1921), nawiązujące do periodyku pod tym samym tytułem, wydawanego w latach 1906–1914.
Kilka czasopism („Szkoła Powszechna”, „Oświata i Wychowanie”, „Poradnik w Sprawach Nauczania i Wychowania”) oraz dzienniki urzędowe MWRiOP i kuratoriów wydawały władze szkolne. „Oświatę i Wychowanie” – początkowo jako dwumiesięcznik z przerwą na okres wakacji – Ministerstwo WRiOP wydawało od 1929 roku. Było to czasopismo popularyzatorskie, którego głównym celem było informowanie społeczeństwa o pracach władz szkolnych. Ponadto zamieszczano w nim nadesłane materiały o charakterze naukowo-popularyzatorskim oraz przeglądy książek i czasopism pedagogicznych. Wśród materiałów nadesłanych publikowano tu m.in. artykuł Stefana Cybulskiego popularyzujący teatr antyczny na scenach szkolnych[6]1620. Artykuły poruszające temat teatrów szkolnych lub ludowych pojawiały się jednak na łamach tego pisma całkiem sporadycznie.
Nakładem Instytutu Pedagogicznego w Katowicach wychodziło pismo „Chowanna”[7] – wydawane od 1929 roku, początkowo jako kwartalnik, później miesięcznik. Pierwszym redaktorem naczelnym był profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Zygmunt Mysłakowski (do końca 1930 roku), później pracami zespołu redakcyjnego kierował Mieczysław Ziemnowicz, a od 1934 roku redaktorem naczelnym został Henryk Rowid. Pismo to poruszało kwestie współczesnych prądów w wychowaniu i nauczaniu, jego autorzy dążyli do tego, by nauczyciele do zagadnień pedagogicznych podchodzili w sposób naukowy, zachęcali nauczycieli do podejmowania prac badawczych, oraz informowali czytelników o współczesnych problemach pedagogicznych w kraju i świecie. Już w pierwszym roczniku ukazał się ważny dla teatru szkolnego artykuł Adama Polewki „Teatr szkolny samorodny i jego wartość wychowawcza”[8], w kolejnych rocznikach publikowano m.in. artykuł dotyczący zagadnienia inscenizacji w szkole powszechnej Jana Kulpy i recenzję książki Zdzisława Kwiecińskiego, „Samorodny teatr w szkole” autorstwa Stefana Papée`go. Temat teatru szkolnego pojawił się w „Chowannie” również jako jedno z zagadnień w artykułach dotyczących innych problemów dydaktycznych[9]. Pismo to zamieszczało wiele materiałów dotyczących systemów nauczania (np. planu daltońskiego, szkoły twórczej), a także psychologii ucznia czy zagadnień koedukacji.
Oprócz prasy pedagogicznej w języku polskim ukazywało się kilka tytułów mniejszości narodowych, np. w 1931 roku wychodziło dziesięć czasopism w językach obcych (ukraińskim – pięć, idisz – trzy, niemieckim – jedno, litewskim – jedno).
Obok pism pedagogicznych o zasięgu ogólnokrajowym ukazywało się wiele czasopism lokalnych, okręgowych, miejskich czy wydawanych przez młodzież szkolną. Na przykład „Życie Szkolne” – miesięcznik pedagogiczno-społeczny Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Oddział Włocławek; „Życie Szkolne” – Wydawnictwo Związku Młodzieży przy Szkole im. K. Szlenkiera w Warszawie; „Życie Szkolne” – miesięcznik, organ młodzieży uczącej się w Gimnazjum Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich Szkół Średnich w Warszawie (pismo powielaczowe); „Życie Szkolne” – wcześniej „Wiadomości Szkolne”, czasopismo szkoły powszechnej w Warszawie; „Z Ławy Szkolnej” – miesięcznik młodzieży żydowskiej szkół średnich we Włocławku. Pisma te, relacjonując wydarzenia z życia szkoły, zamieszczały niekiedy informacje o działających na terenie szkół kołach dramatycznych i o konkretnych przedstawieniach.
Wiele czasopism pedagogicznych organizacyjnie i tematycznie związanych było z oświatą pozaszkolną. Do znanych wydawnictw tego działu należały: „Polska Macierz Szkolna” (1917–1937), „Przegląd Oświatowy” (1906–1939), „Przewodnik Oświatowy” (1901–1939), „Oświata Polska” (1924–1939), „Praca Oświatowa” (1935–1939), „Polska Oświata Pozaszkolna” (1923–1934).
Wśród czasopism pedagogicznych najwięcej tekstów do grania na lekcji lub w szkolnym zespole teatralnym drukowała wydawana od 1934 roku „Oświata Pozaszkolna”. Projekty inscenizacji zamieszczali na jej łamach m. in.: Teofil Matejko, Zofia Solarzowa, Franciszek Strojnowski i Jadwiga Turowiczówna. W piśmie tym znajdujemy też materiały popularyzujące teatr marionetek[10], a także w dziale „Teatry Ludowe” sporo informacji dotyczących działalności teatrów ludowych i ich związków z oświatą szkolną i pozaszkolną.
Artykuły dotyczące teatru ludowego pojawiały się też na łamach „Pracy Oświatowej”. Prezentując tę formę aktywności redaktorzy pisma wskazywali na możliwości jej wykorzystania w pracy oświaty pozaszkolnej. Stałymi pozycjami „Pracy Oświatowej” były artykuły Jana Sokali o młodzieżowej prasie wiejskiej[11], E. Jankowskiego o pismach młodzieży miejskiej[12], przegląd prasy oświatowej Franciszka Mleczki[13]. W dziale recenzji pojawiały się niekiedy omówienia książek, których tematem był teatr szkolny lub amatorski w Polsce[14] oraz zagranicą[15]. W 1939 roku redakcja tego pisma zamieściła informację Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego o konkursie na sztukę dramatyczna dla młodzieży[16].
„Przyjaciel Szkoły” (1922–1939) to dwutygodnik nauczycielstwa polskiego, jego wydawcą i redaktorem naczelnym był Leonard Borkowski[17]. Pismo było adresowane przede wszystkim do nauczycieli szkół podstawowych. Zamieszczano w nim głównie materiały podnoszące zagadnienia dotyczące metod dydaktycznych; wśród niech niekiedy pojawiały się głosy na temat wykorzystywania w czasie lekcji zabaw lub dramatyzacji. Materiały dotyczące bezpośrednio teatru szkolnego zaczęły się w nim pojawiać dopiero w drugiej dekadzie omawianego okresu i raczej sporadycznie. Jednym ze stałych współpracowników był Józef Witek, który zamieszczał w „Przyjacielu Szkoły” artykuły dotyczące m. in. teatralizacji w pracy z dziećmi w klasie pierwszej[18]. Temat inscenizacji i scen uczniowskich poruszał również Ludwik Bandura[19]. Pod koniec lat trzydziestych ukazały się tu trzy publikacje dotyczące teatru międzyszkolnego w szkołach powszechnych[20]. W 1938 redakcja publikuje tu jednoaktówkę Aureli Żółtowskiej „Wszyscy dadzą”, którą proponuje wystawiać w szkołach z okazji Tygodnia Szkoły Powszechnej[21]. Propozycje sztuk dla dzieci lub scenariuszy przedstawień pojawiały się w tym piśmie jednak bardzo rzadko.
Bardzo wysoko oceniane[22] pod względem wartości dydaktycznej pismo „Polonista” wydawano od roku 1931 do 1939 (wznowione po II wojnie światowej w 1946 roku). Redakcja poświęcała teatrowi szkolnemu sporo miejsca. Prawie w każdym roczniku ukazywał się poważny artykuł poświęcony temu zagadnieniu, głównie w aspekcie wykorzystania teatru w czasie lekcji języka polskiego, ale i w pracy kółek literackich. Znajdujemy tu również recenzje książek poświęconych teatrowi szkolnemu.
Z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego wydawano w Warszawie w latach 1930–1939 kwartalnik „Neofilolog”. Redaktorami byli Wojciech Gottlieb, H. Winiewska i Jan Piątek. Twórcy pisma traktowali je jako rodzaj trybuny, z której pedagodzy – specjaliści w nauczaniu języków nowożytnych poruszać będą tematy dotyczące istotnych zjawisk w nauce tych języków, głównie w praktyce szkolnej. W piśmie zamieszczano artykuły, w których autorzy podnosili zagadnienie wykorzystywania teatru szkolnego w nauczaniu języków obcych, m. in. ważne artykuły Mariana Deszcza oraz Jana Jakóbca i Jana Pipreka.
„Szkoła Powszechna” to kwartalnik pedagogiczny poświęcony sprawom wychowania i nauczania szkolnego oraz kształcenia nauczycieli. Wydawany nakładem Ministerstwa WRiOP. „Miesięcznik Pedagogiczny” był organem Związku Nauczycieli Szkół Powszechnych w woj. Śląskim, „Ogniwo” organem Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich Szkół Średnich w Warszawie, „Oświatę i Wychowanie” wydawało Ministerstwa WRiOP.
W piśmie przeznaczonym dla szkół średnich „Gimnazjum” (od 1938 roku tytuł „Gimnazjum i Liceum”) wydawanym przez Organ Sekcji Szkolnictwa Średniego Związku Nauczycielstwa Polskiego materiały dotyczące teatru szkolnego pojawiały się sporadycznie. W 1935 roku znajdujemy tu raczej powierzchowny artykuł na temat zasad prowadzenia teatru szkolnego[23], rok wcześniej redakcja zamieściła apel Bujańskiego[24] wzywający do powołania w Ministerstwie WRiOP referatu teatru szkolnego i wymowy. Apel powierzchowny i bez głębszego uzasadnienia pozostał bez odzewu.
Wydawcą periodyków były też niektóre szkoły – np. we Włocławku ukazywały się „Roczniki Gimnazjum Humanistycznego im. ks. J. Długosza”. Wiele szkół wydawało „Sprawozdania dyrektorów szkół” za określone lata. W publikacjach tych w dziale Kroniki szkolne znajdujemy często informacje o przedstawieniach szkolnych w danym roku, podobne znajdują się czasami w omówieniach pracy poszczególnych organizacji szkolnych.
Piotr Kotlarz
Przypisy:
[1] Por.: S. Truchim, Polskie czasopisma pedagogiczne, „Oświata i Wychowanie” 1932, nr 8, s. 765. Według Stefana Truchima w 1932 roku wydawano w Polsce 73 tytuły czasopism pedagogicznych.
[2] Por.: S. I. Możdżeń, Historia wychowania 1918–1945, Kielce 2000, s. 182–186.
[3] Por.: W. Czerniewski, Czasopiśmiennictwo pedagogiczne w Polsce okresu międzywojen-nego, „Nowa Szkoła” 1968, nr 10/11, s. 104.
[4] Por.: Działalność wydawnicza, „Głos Nauczycielski” 1936, nr 36, s. 593–594.
[5] Por.: L. Płoszewski, Co teatry polskie robią dla młodzieży?, „Przegląd Pedagogiczny” 1930, nr 20, s. 456–460.
[6] Por.: S. Cybulski, Przedstawienia dramatów klasycznych na scenach…, s. 535–543.
[7] Od 1934 roku miesięcznik ukazujący się do 1939 roku, wznowiony po II wojnie światowej w 1957 roku.
[8] Por.: A. Polewka, Teatr szkolny samorodny i jego wartość wychowawcza, „Chowanna” 1929, z. 4, s. 219–231.
[9] Por. np.: Z. Jabłońska, Problem szkoły twórczej. Doświadczenia i poczynania w praktyce szkolnej, „Chowanna” 1938, z. 1, s. 12–22, z. 2, s. 49–65.
[10] Por. np.: J. Sztaudynger, Od czego zacząć?, „Oświata Pozaszkolna” 1937, nr 6, s. 343–350; (J. Szt.), Repertuar dla teatrów marionetkowych, „Oświata Pozaszkolna” 1937, nr 5, s. 324, i nr 6, s. 384.
[11] Por. np.: J. Sokali, Przegląd pism młodzieży wiejskiej, „Praca Oświatowa” 1937, nr 9, s. 556–559, nr 10, s. 625–627; 1939, nr 1, s. 44–46, nr 2, s. 112–114.
[12] Por. np.: E. Jankowski, Przegląd pism młodzieży miejskiej, „Praca Oświatowa” 1939, nr 1, s. 46–48, nr 2, s. 115–116.
[13] Por. np.: F. Mleczko, Z polskiej prasy oświatowej, „Praca Oświatowa” 1939, nr 1, s. 41–44.
[14] Por.: Z. Kwieciński, Dr Jan Sztaudynger – Marionetki, „Praca Oświatowa” 1939, nr 5, s. 314–316.
[15] Por.: J. Z., Teatr dla wszystkich, „Praca Oświatowa” 1935, nr 5, s. 316–319.
[16] Por.: Komunikat. Konkurs na sztukę dla zespołów teatralnych, „Praca Oświatowa” 1939, nr 2, s. 127.
[17] Wydawca poznański, prowadził mi. in. wysyłkową księgarnię „Przyjaciel Szkoły”.
[18] Por.: J. Witek, Z pierwszych dni pracy w klasie I (przykłady teatralizacji i wskazówki metodyczne), „Przyjaciel Szkoły” 1934, nr 13, s. 605–612.
[19] Por.: L. Bandura, Praca grupowa w szkole…, „Przyjaciel Szkoły” 1935, nr 20, s. 961–965; tenże, Czynniki wychowania estetycznego, „Przyjaciel Szkoły” 1935, nr 15, s. 695–710.
[20] Por.: Z. Kwieciński, Teatr międzyszkolny, „Przyjaciel Szkoły” 1937, nr 17, s. 641–643; B. Sobacki, Teatr międzyszkolny (Nr 17/1937), „Przyjaciel Szkoły” 1938, nr 18, s. 717–712; F. Strojnowski, Jeszcze o teatrze szkolnym, „Przyjaciel Szkoły” 1938, nr 3, s. 85–88.
[21] Por.: A. Żółtowska, Wszyscy dadzą. Jednoaktówka w dwóch scenach, „Przyjaciel Szkoły” 1938, nr 14, s. 546–550.
[22] Między innymi z tego powodu władze Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego polecały je do prenumeraty w szkołach. Por.: Kurator Okręgu Szkolnego M. B. Godecki, Okólnik nr 0. 8670/34, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego” 1934, nr 5, s. 120.
[23] Por.: Z. Niemojewska-Gruszczyńska, Zasady prowadzenia teatru szkolnego, „Gimnazjum” 1935, nr 6, s. 166–170.
[24] Por.: J. R. Bujański, Teatr szkolny i kult żywego słowa, „Gimnazjum” 1934, nr 4–5, s. 143–147.
Obraz wyróżniający: Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa
