[Polscy pedagodzy z czasów Dwudziestolecia Międzywojennego budując teatr szkolny sięgali do doświadczeń zagranicznych. Po kilkunastu latach, w trzeciej dekadzie XX wieku i nasz teatr szkolny osiągnął bardzo wysoki poziom i to z polskich doświadczeń często korzystali inni. Niestety, wojna i czasy komunistycznej dyktatury i w tej dziedzinie przyczyniły się do ogromnego regresu. Dziś ponownie musimy uczyć się od innych. Poniżej tekst z prasy niemieckiej. Porównanie dzisiejszego stanu teatru szkolnego w Polsce i w Niemczech pozostawiam naszym czytelnikom.]
Szkoła i teatr
Terminy określające „teatr” obszaru szkolnego są różne: teatr szkolny, teatr (w szkole), sztuki sceniczne, aktorstwo i projektowanie, przedstawienia szkolne itp. Równie różnorodne są formy organizacyjne tego obszaru szkolnego: teatr jest dostępny jako przedmiot fakultatywny: przedmiot fakultatywny w formie pracy grupowej, w formie projektów klasowych lub w formie projektów międzyklasowych. Na innym poziomie teatr wkracza także na lekcje szkolne w metodycznej formie nauki scenicznej. Jednak dokładny status teatru w szkołach różni się znacznie w zależności od typu szkoły i kraju związkowego.
Szkolne zajęcia teatralne odbywają się zarówno w regularnych strukturach lekcyjnych, jak i w intensywnych blokach pracy i prób poza normalnymi godzinami lekcyjnymi. W większości przypadków superwizorami są nauczyciele, którzy tradycyjnie noszą tytuł „reżysera”, ale ostatnio także „nauczyciela teatru” – termin, który podkreśla lub ma podkreślać równą przydatność zawodową teatru obok muzyki i sztuki w szkole. Ponadto rośnie znaczenie współpracy między szkołami a teatrami czy artystami, co oznacza, że coraz więcej pozaszkolnych profesjonalistów teatralnych, takich jak nauczyciele teatru i tańca, aktorzy czy reżyserzy, pracuje w kontekstach szkolnych.
W swej istocie teatr w szkole konstytuuje się we wszystkich tych kontekstach i przejawach jako obszar praktyki, który dydaktycznie i metodycznie skupia się na aktywnym aktorstwie teatralnym uczniów. Teoretyczne formy radzenia sobie z teatrem w szkole występują z reguły dopiero w szkole ponadgimnazjalnej.
Teatr w szkole można więc ogólnie rozumieć jako nieprofesjonalną formę teatru z lub przez dzieci lub młodzież w ich społecznej roli uczniów, która odbywa się w ramach zasad, zadań i celów szkoły jako instytucją (por. Klepacki 2006). Teatr w szkole ma zatem określony mandat wychowawczy.
Osobliwością statusu teatru w szkołach jest to, że obszar ten nadal w dużej mierze charakteryzuje się strukturalnie trudnym statusem „niepodmiotowego”, a z drugiej strony wysokim poziomem aprobaty pedagogicznej. Nawet jeśli brakuje obecnie badań empirycznych nad teatrem szkolnym pod wieloma względami, podstawy teatru szkolnego w zakresie teorii edukacji, uczenia się i kwalifikacji są wszechstronne i mają ogromne znaczenie dla rozwoju tej dziedziny (por. Klepacki/Zirfas 2009 ). Spektakl teatralny powinien oferować przestrzeń, w której uczniowie mogą edukować się estetycznie, a tym samym także zdobywać przydatne umiejętności, których nie posiadają lub nie posiadają w ten lub inny sposób w codziennym życiu szkolnym. nie mógł zdobyć w takim natężeniu. W tym kontekście jednak edukacja estetyczna w medium teatralnych i kwalifikacyjnych procesów uczenia się poprzez zabawę teatralną nie powinna być rozumiana jako przeciwstawne bieguny, ale jako równoważne potencjały pedagogiczne, które wynikają z praktycznego egzaminowania uczniów ze sztuki teatralnej (por. Liebau/Klepacki/Zirfas 2009).
Właśnie te dwa aspekty pedagogiczne oraz wspomniana już dwoistość struktury o niskim stopniu instytucjonalizacji i wysokim pedagogicznym „nacisku oczekiwań” znajdują odzwierciedlenie także w historycznym rozwoju teatru szkolnego.
Historyczny rozwój teatru szkolnego w Niemczech
Zarówno z pedagogicznego, jak i estetycznego punktu widzenia historia teatru szkolnego pokazuje z jednej strony, że specyficzne historycznie pedagogiczne uzasadnienia, oczekiwania, atrybucje szły w parze z pewnymi formami realizacji, a z drugiej strony, że zawsze istniały powtarzające się wzorce argumentacji dotyczące pedagogicznego przedstawienia sztuki teatralnej w szkołach.
Od końca XV wieku można było zaobserwować powstawanie humanistycznego teatru szkolnego, najpierw łacińskiego, później także niemieckiego. Opierając się na celach nauczania liceów humanistyczno-protestanckich, dramat powinien przede wszystkim ćwiczyć elokwencję i stać się moralnie skuteczny. Około połowy XVI wieku protestancka sztuka szkolna otrzymała swój katolicki kontrapunkt w postaci teatru jezuickiego, który w performatywnym i naładowanym efektami stylu inscenizacyjnym i aktorskim pragnął stać się emocjonalnie skuteczny znacznie bardziej niż skoncentrowany na słowie teatr humanistyczny .
W XVII i XVIII wieku, zwłaszcza wraz z rozwojem dramaturgii szkolnej i pojawieniem się oświeceniowych sztuk teatralnych dla dzieci i młodzieży, można dalej skoncentrować zamierzony efekt na nabywaniu umiejętności językowych oraz na nauczaniu rozumu i moralności. ustalona.
Teatr poszkolny najwyraźniej stracił na znaczeniu pod koniec XVIII wieku, od początku XX wieku nastąpił wyraźny rozkwit. W pierwszej połowie XX wieku to zasadniczo ruch młodzieżowy, tak zwany ruch zabawy amatorskiej i pedagogika reformatorska, stworzyły podstawy nowoczesnego podejścia do teatru szkolnego i pedagogiki teatru pozaszkolnego. Skupiono się na środkach stylistycznych, takich jak gra chóralna, nacisk na grupę wykonawców i proces gry, poszukiwanie własnych teatralnych środków wyrazu i otwarcie subiektywnych możliwości doświadczania gry teatralnej. Innego impulsu dla rozwoju teatru szkolnego nadała teoria zabawy dydaktycznej Bertolta Brechta, łącząca idee reformatorsko-pedagogiczne z zamiarem wywarcia efektu politycznego.
Po II wojnie światowej, w toku tzw. edukacji muzycznej, promowano w teatrze rozwój indywidualny i ogólny rozwój osobowości. Teatr szkolny w latach 70. wykazywał wyraźną tendencję polityczną, zainteresowanie problematyką socjalną i nastawienie na twórczość, procesy grupowe.
Od lat 80. obserwuje się tendencję do profesjonalizacji reżyserów, estetycznego i metodologicznego różnicowania form gry, a także ciągłego badania form współczesnego teatru. W szczególności podejście teatru postdramatycznego, które od przełomu tysiącleci, odrzucając tekstowo-logiczne ukierunkowanie teatru i skupiając się na fizyczno-performatywnych kreacjach wyłaniających się sytuacji estetycznych, wprowadziło teatr do szkół. z rozmaitymi impulsami (por. Klepacki 2005 ).
Aktualny rozwój techniczny i tendencje
W około 37 000 szkół ogólnokształcących w Republice Federalnej istnieją bardzo różne formy dramy lub teatru. Odkąd Stała Konferencja Ministrów Edukacji (KMK) uchwaliła w 2007 roku tzw. nauczyciele teatralni. W jedenastu krajach związkowych (od 2012 r.) uczeń może przystąpić do egzaminu maturalnego z tego przedmiotu, w pozostałych pięciu krajach związkowych będzie musiał zdać egzamin: Zgodnie z uchwałą KMK egzamin maturalny z sztuk scenicznych/teatralnych powinien zostać wprowadzony we wszystkich krajów związkowych do 2010 r.
Na poziomie szkoły średniej I stopnia obraz jest znacznie bardziej zróżnicowany. W niektórych krajach związkowych sztuka sceniczna/teatr jest przedmiotem, który albo jest zakotwiczony jako przedmiot obowiązkowy w planie lekcji w poszczególnych klasach, albo może być wybierany jako alternatywa dla sztuki lub muzyki. Jednak w większości krajów związkowych sztuki performatywne/teatr istnieją „tylko” w postaci swobodnie wybieranych grup roboczych, które często są zorganizowane na przestrzeni lat, czasem także w grupie tematycznej z innymi sztukami (por. Mönch 2008) .
To ostatnie dotyczy również szkoły podstawowej. Na tym poziomie wystawia się wiele teatrów szkolnych, ale w 15 krajach związkowych nie ma on jeszcze ugruntowanej pozycji jako przedmiot. Podobnie jak w gimnazjach, pojawia się tutaj przede wszystkim w formie kół naukowych lub bezpłatnych zajęć fakultatywnych jako dodatek do planu lekcji, choć czasami teatr jest również wystawiany w poszczególnych klasach na regularnych lekcjach (por. Assies 2008). Kraj związkowy Hamburg jest od 2011 r. wielkim wyjątkiem od tego wszystkiego: tutaj przedmiot sztuki sceniczne/teatr jest mocno zakorzeniony w planie nauczania we wszystkich typach szkół i we wszystkich klasach oraz zapewnia odpowiednie programy nauczania. Można przypuszczać, że inne kraje związkowe pójdą w ich ślady. W wielu krajach związkowych istnieją już projekty pilotażowe z tak zwanymi „klasami teatralnymi”. Kiedy rozpoczynają naukę w szkole, uczniowie, którzy chcą skupić się na teatrze, są grupowani w klasy, w których oprócz „normalnego” planu zajęć otrzymują dwie obowiązkowe lekcje teatralne.
Sytuacja w zakresie kształcenia nauczycieli (patrz Ulrike Hentschel „Teatr pedagogiczny” ) nauczycieli w poszczególnych krajach związkowych jest tak samo zróżnicowana i różna, jak sytuacja przedmiotowa w poszczególnych krajach związkowych . Regularne szkolenia dla nauczycieli są dostępne tylko w pięciu krajach związkowych lub sześciu uniwersytetach lub kolegiach. Należą do nich współpraca między HBK Braunschweig , TU Braunschweig , HMT Hannover , Uniwersytetem w Hanowerze i Uniwersytetem w Hildesheim , Uniwersytetem Friedrich- Alexander Erlangen-Norymberga , Uniwersytet w Bayreuth , Berliński Uniwersytet Artystyczny , Uniwersytet Muzyki i Teatru w Rostocku oraz Uniwersytet Pedagogiczny w Ludwigsburgu . Ponadto w 2012 r. ma powstać nowe szkolenie w Nadrenii-Palatynacie (szczegółowy opis zob. Linck 2008).
We wszystkich innych krajach związkowych nauczyciele przedmiotów artystycznych/teatralnych są uzależnieni od ofert dalszego kształcenia, które z kolei mają bardzo różne cechy. W niektórych krajach związkowych kilkuletnie kształcenie ustawiczne kończy się egzaminem państwowym w zakresie sztuk scenicznych/teatru. W innych krajach związkowych istnieje jedynie możliwość dokształcania się, częściowo oferowanego przez instytucje państwowe, a częściowo przez niezależne organizacje.
Nauczyciele teatralni są zorganizowani w poszczególnych krajach związkowych w stowarzyszenia krajowe, które w zależności od kraju związkowego mają bardzo różną liczbę członków. Z kolei stowarzyszenia stanowe połączyły się, tworząc federalne stowarzyszenie, które od 2009 roku nosi nazwę Federalne Stowarzyszenie Teatru w Szkole (BV TS) .wskazówki. Zrzeszająca około 3000 członków organizacja ta jest uważana za stosunkowo silne stowarzyszenie. Związek Federalny domaga się i popiera ogólnokrajowe ustanowienie teatru jako przedmiotu szkolnego i zapewnienie oferty teatralnej dla wszystkich uczniów, tak aby wszystkie dzieci i młodzież miały dostęp do szerokiego repertuaru projektów estetycznych w sztukach scenicznych, takich jak teatr, taniec, performansu i filmu, a także mogą rozwijać zrozumienie siebie oraz odkrywać, interpretować i zastanawiać się nad światem poprzez aktorstwo. Uczniom wszystkich typów szkół i wszystkich klas należy umożliwić aktywny i twórczy udział w życiu społecznym i kulturalnym. Do zapotrzebowania na profesjonalnie zinstytucjonalizowane zakotwiczenie oferowanych kursów z zakresu sztuk performatywnych/teatru, Za tym idzie zapotrzebowanie na podstawowe szkolenie teatralne we wszystkich krajach związkowych. Zdaniem Związku Federalnego obowiązkowe lekcje teatru powinny być prowadzone wyłącznie przez przeszkolonych nauczycieli – tak jak we wszystkich innych przedmiotach szkolnych. To z kolei stwarza podstawy do wszelkiego rodzaju współpracy z pozaszkolnymi partnerami czy instytucjami.
Stowarzyszenie federalne za swoje podstawowe zadanie uważa również coroczną organizację ogólnokrajowego festiwalu „School Theatre of the States ” . Odbywa się co roku o określonej tematyce w innym kraju związkowym. Swoje spektakle prezentuje tu 16 zespołów wybranych przez jury oraz gościnna grupa z innych krajów europejskich. Festiwal poszerzają specjalistyczna konferencja, warsztaty, specjalistyczne fora oraz przeglądy i analizy performatywne. Magazyn „Fokus Schultheater” każdego roku dokumentuje techniczne i praktyczne wyniki festiwalu.
Podsumowując, teatr w szkole jest dziedziną bardzo dynamiczną, która od pewnego czasu doświadcza nowatorskich i strukturotwórczych przemian zarówno w zakresie polityki oświatowej, jak i metody, dydaktyki i estetyki. Charakterystyczne dla prezentowanych tu tradycji, perspektyw i tendencji są przede wszystkim nieustające badania naukowe w sensie pozytywnym oraz refleksja zawodowo-polityczna i komunikacja o teatrze w szkołach oraz o tym, czym jest, czym może być i czym będzie w przyszły cel.
Leopold Klepacki, Dieter Linck
Wykorzystana literatura
Leopold Klepacki, Dieter Linck (2013/2012): Szkoła i teatr. W: CULTURAL EDUCATION ONLINE:
https://www.kubi-online.de/artikel/schule-theater
(ostatni dostęp: 14 września 2021 r.).
Wszystkie teksty na tej stronie – z wyłączeniem obrazów i grafik – są (o ile nie wskazano inaczej) publikowane na licencji Creative Commons cc -by- nc -nd ( przypisywanie autorstwa, niekomercyjne, zakaz edytowania).
Tekst ten został po raz pierwszy opublikowany w Handbook for Cultural Education (red. Bockhorst/ Reinwand/ Zacharias, 2012, Monachium: kopaed).
Obraz wyróżniający: Drakula w Scheinfeld High School. https://gymnasium-scheinfeld.de/CMS/aktivitaeten/schultheater.html
