Precz z głowami: Państwo Islamskie i ścięcia cywilów / Steven T. Zech i Zane M. Kelly

0
292

Członek ISIS z flagą.

Państwo Islamskie ( IS ), znane również jako Islamskie Państwo Iraku i Lewantu ( ISIL ; aɪ ɪ l / ), Islamskie Państwo Iraku i Syrii ( ISIS ) zostało założono przez Abu Musaba al-Zarkawiego w 1999 r. i zyskał globalne znaczenie w 2014 r., kiedy wyparł irackie siły bezpieczeństwa z kluczowych miast podczas kampanii Anbar  ,po której nastąpiło zajęcie Mosulu  i masakra w Sindżarach . Organizacja znacząco zmieniła przebieg wojny domowej w Syrii , kiedy ogłosiła ekspansję w Syrii w połowie 2013 roku i rozpoczęła przeprowadzanie ataków naziemnych zarówno na syryjskie siły rządowe , jak i syryjskie bojówki opozycji . Do końca 2015 r. Państwo Islamskie zajmowała obszar zamieszkiwany przez około ośmiu do dwunastu milionów ludzi, który rozciągał się od zachodniego Iraku po wschodnią Syrię, gdzie ISIS narzucała swoją interpretację prawa islamskiego . Szacuje się, że ISIL miał wówczas roczny budżet przekraczający 1 miliard USD  i ponad 30 000 bojowników. 

W połowie 2014 roku międzynarodowa koalicja wojskowa kierowana przez Stany Zjednoczone interweniowała przeciwko ISIL w Syrii i Iraku, przeprowadzając naloty, a także dostarczając doradców, broń, szkolenia i zaopatrzenie wrogom ISIL w irackich siłach zbrojnych i Syryjskie Siły Demokratyczne. Ta kampania ożywiła dwie ostatnie siły i zniszczyła ISIL, zabijając dziesiątki tysięcy jego bojowników  i zmniejszając jego infrastrukturę finansową i wojskową.  Po amerykańskiej interwencji w 2015 r. nastąpiła rosyjska interwencja wojskowa wyłącznie w Syrii, w którym ISIL stracił tysiące kolejnych bojowników w wyniku nalotów, ataków rakietowych i innych rosyjskich działań wojskowych, a jego baza finansowa uległa dalszej degradacji. W lipcu 2017 r. grupa straciła kontrolę nad swoim największym miastem, Mosulem, na rzecz irackiej armii, a następnie utraciła de facto polityczną stolicę Rakki na rzecz Syryjskich Sił Demokratycznych. [168] Do grudnia 2017 r. IS kontrolowało zaledwie 2% swojego maksymalnego terytorium (osiągniętego w maju 2015 r.). W grudniu 2017 r. siły irackie zepchnęły do ​​podziemia ostatnie resztki grupy w tym kraju, trzy lata po zajęciu około jednej trzeciej terytorium Iraku. Do marca 2019 r. IS straciło jedno ze swoich ostatnich znaczących terytoriów na Bliskim Wschodzie w kampanii Deir ez-Zor i skutecznie poddało swoje „miasto namiotowe” i kieszenie w Al-Baghuz Fawqani Syryjskim Siłom Demokratycznym po bitwie pod Baghuz Fawqani.

Grupa została uznana przez ONZ za organizację terrorystyczną . Jest dobrze znana ze swoich filmów przedstawiających obcinanie głów i inne rodzaje egzekucji zarówno żołnierzy, jak i cywilów, w tym dziennikarzy i pracowników organizacji humanitarnych, a także niszczenie miejsc dziedzictwa kulturowego. Społeczność międzynarodowa obarcza IS odpowiedzialnością za masowe łamanie praw człowieka, ludobójstwo, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości.

Wydaje się, że dziś możemy już mówić o Państwie Islamskim, ISIS i niedawnym jeszcze jego terroryzmie jako o zjawisku historycznym. Nie znaczy to jednak, że powinniśmy o nim zapomnieć. Krótka historia tego niedoszłego „państwa” pokazuje, że są wciąż ludzie próbujący wykorzystywać idee, o których sądziliśmy, że już zostały w pełni odrzucone. Pokazuje jednak i to, że społeczność międzynarodowa potrafi się przed tego typu działaniami bronić.

Przytoczony poniżej artykuł liczy już kilka lat, sadzimy jednak, że nie stracił na aktualności.

Redakcja

Informacje o Państwie Islamskim za anglojęzyczną Wikipedią.]

Abstrakt

Ten komentarz ocenia stosowanie ścinania głów przez Państwo Islamskie w Syrii i Iraku. Ścinanie głów umieszczamy w szerszym kontekście historycznym i czerpiemy z badań akademickich w dziedzinie badań nad terroryzmem i nauk społecznych, aby wyjaśnić, dlaczego Państwo Islamskie przyjęło tak brutalną taktykę. Zarysowujemy strategiczną logikę ścięcia głowy i oceniamy wyjaśnienia związane z symboliczną polityką, kulturą i dynamiką organizacyjną. Kończymy dyskusją o przyszłości przemocy Państwa Islamskiego.

Słowa kluczowe: Państwo Islamskie, ścięcie, terroryzm, przemoc, Irak, Syria

Zeck_2015_JTR_Beheadings

Tłumaczenie:

WSTĘP

Nienormatywna przemoc, zwłaszcza ścinanie głów, stała się kluczowym elementem strategii Państwa Islamskiego (IS) w Iraku i Syrii i posłużyła do odróżnienia jego „marki” przemocy od innych w globalnej walce dżihadu o serca i umysły. IS używa ekstremalnej przemocy jako swego rodzaju kozła ofiarnego przeciwko zachodnim mocarstwom, jako środka do osiągnięcia zdobyczy terytorialnych oraz jako metody wewnętrznego sankcjonowania i socjalizacji swoich członków. Po pokonaniu syryjskiej 17. dywizji pod Raqqą, IS pokazało zdekapitowane ciała żołnierzy i umieściło ponad pięćdziesiąt odciętych głów na słupkach ogrodzeniowych. Grupa podobno wystawiała ukrzyżowanych przestępców w przestrzeni publicznej („Państwo Islamskie” 2014). IS sprawuje kontrolę społeczną poprzez ścisły nadzór i wymierza surowe kary za wykroczenia uznane za sprzeczne z prawem szariatu, które reguluje życie w nowym kalifacie. Oprócz ściętych głów i ukrzyżowań, dokonywali aktów tortur, przemocy seksualnej, okaleczeń i masowych rzezi. W lutym 2015 roku IS wywołało kolejne globalne oburzenie, gdy zabiło jordańskiego pilota Muatha al-Kasasbeha, paląc go żywcem. Jeszcze w tym samym miesiącu Państwo Islamskie ścięło 21 egipskich chrześcijan koptyjskich na libijskiej plaży. Ten szczególnie paskudny repertuar nie jest jedynie dziełem kilku socjopatów, ale służy realizacji konkretnych celów taktycznych, strategicznych i organizacyjnych.

W 2014 roku IS awansowało z pozycji jednej z wielu frakcji walczących o władzę w Syrii i Iraku na lidera brutalnej walki w regionie[1]. W tym roku ruch ten zerwał więzi z Al-Kaidą i zmiótł z powierzchni ziemi duże kontyngenty syryjskich i irackich sił bezpieczeństwa, po czym ogłosił utworzenie islamskiego kalifatu rozciągającego się od północnej Syrii w głąb Iraku. Podczas swojej ekspansji w Iraku IS zdobyło wysokiej klasy sprzęt wojskowy, zgromadziło znaczne środki finansowe i zwiększyło lokalne i międzynarodowe wsparcie, ponieważ IS zyskało wiarygodność dzięki zwycięstwom militarnym i większej kontroli terytorialnej. Państwo Islamskie stało się jeszcze bardziej znane, gdy opublikowało makabryczne wideo pokazujące ścięcie amerykańskiego dziennikarza Jamesa Foleya. Cztery kolejne ścięcia zaszokowały i oburzyły społeczeństwa na całym świecie, gdy IS zamordowało Stevena Sotloffa, Davida Hainesa, Alana Henninga i Abdula-Rahmana (Petera) Kassiga. Wszystkie pięć ofiar było przetrzymywanych w długotrwałej niewoli, a każdej śmierci towarzyszyło makabryczne, szeroko rozpowszechnione wideo. W każdym z filmów zakapturzona postać, a często także ofiara, jako motywację tych działań podaje obcą agresję. IS ostrzegało Zachód przed interwencją i domagało się zaprzestania zagranicznych kampanii bombowych, próbując jednocześnie nakłonić USA do postawienia „butów na ziemi” (interwencji).

W następstwie tych morderstw wiele uwagi poświęcono taktyce Państwa Islamskiego, a pobieżne przejrzenie ostatnich mediów ujawnia dowolną liczbę wyjaśnień, od geostrategicznych aspiracji po brutalne obyczaje kulturowe. Chociaż lokalne akty przemocy otrzymują mniej uwagi międzynarodowych mediów niż te skierowane przeciwko zagranicznym dziennikarzom i pracownikom organizacji pomocowych, IS stosuje ekstremalne akty tortur i egzekucji z większą częstotliwością przeciwko syryjskim i irackim państwowym siłom bezpieczeństwa, konkurencyjnym organizacjom powstańczym i grupom rebeliantów, a także ludności cywilnej.

Ekspansja IS spowodowała masowe przesiedlenia i kryzys humanitarny w Syrii i Iraku. Amnesty International donosi, że IS zabiło lub uprowadziło setki, być może tysiące, w niearabskich i nie-sunnickich społecznościach muzułmańskich. Ponad 800 000 cywilów uciekło z obszarów pod kontrolą IS od czerwca 2014 roku, a grupa jest oskarżana o czystki etniczne „na historyczną skalę”, ponieważ systematycznie eliminuje mniejszości etniczne i religijne (Amnesty International 2014). W świetle powszechnej uwagi mediów skupionej na stosowaniu przez Państwo Islamskie ściętych głów, pojawia się pytanie, jakie czynniki tłumaczą wybór przez ten ruch tak brutalnej taktyki? Co o tej formie przemocy mówią badania z zakresu studiów nad terroryzmem i nauk społecznych? Przedstawiamy krótki kontekst i wyjaśniamy, jak skrajnie nienormatywna przemoc służy celom Państwa Islamskiego.

Długa historia utraty głowy

Makabryczna natura ściętych głów, wraz z umiejętnym przyjęciem nowoczesnych technologii komunikacyjnych, przyniosła powszechną uwagę na barbarzyństwo IS i zapewniła bojownikom organizacji platformę do dzielenia się swoimi celami politycznymi z globalną publicznością (Farwell 2014/2015). Ścięcia głów nie są jednak niczym nowym. Jest to powszechna, trwała praktyka kulturowa, która przekracza czas i miejsce (Janes 2005, 10). Samurajscy wojownicy odcinali głowy swoim wrogom jako dowód militarnego sukcesu w XIV-wiecznej Japonii. Sześć wieków później, podczas II wojny światowej, dwaj japońscy oficerowie rywalizowali w zabijaniu lub ścinaniu mieczami głów wrogów (Yamamoto 2000). Słynne zdjęcie LIFE z lutego 1943 roku pokazuje głowę japońskiego żołnierza zamontowaną na amerykańskim czołgu na Guadalcanal. Podczas wojny wietnamskiej niektórzy amerykańscy żołnierze zabierali głowy i inne części ciała wroga jako pamiątki (Greiner 2009, 171). Aztekowie dekapitowali pokonanych wrogów, by oddać cześć swoim bóstwom i zapewnić sobie płodność w rolnictwie (Baquedano i Graulich 1993). Liczne kultury praktykowały polowanie na głowy w południowo-wschodniej Azji (De Raedt i Hoskins 1996). Od Greków, przez Rzymian, po rewolucyjną Francję, ludzie usuwali głowy z różnych powodów.

Chociaż IS obecnie wyróżnia się tym, że ścina głowy jako element definiujący ich markę, praktyka ta jest również rozpowszechniona w wojnie narkotykowej w Meksyku. Podczas gdy kartele walczą o miliardy dolarów nielegalnych pieniędzy z narkotyków, częstotliwość tortur, okaleczeń i ścięć wzrosła. Władze łączą organizacje zajmujące się handlem narkotykami z makabrycznymi czynami po obu stronach granicy. W 2008 roku w Meksyku doszło do co najmniej 186 ścięć głowy związanych z przemocą narkotykową. Kartele stosują ścięcia jako środek terroryzowania i kontroli. Na przykład na początku konfliktu kartele często celowały w policję, co doprowadziło do masowych rezygnacji w niektórych meksykańskich gminach (Bunker, Campbell i Bunker 2010).

Odkrycia kilkunastu lub więcej ofiar bez głów w jednym czasie nie są w Meksyku niczym niezwykłym. W maju 2014 roku urzędnicy odkryli co najmniej 49 bezgłowych ciał wyrzuconych na poboczu autostrady poza Monterrey. Zetas, kartel Sinaloa, templariusze i inni używali różnych narzędzi do dekapitacji, a w niektórych przypadkach publikują materiały filmowe w sieci. Liczba incydentów, słabe przypisanie w wielu przypadkach oraz liczba ofiar wskazują na kampanię mającą na celu terroryzowanie lokalnej ludności oraz zastraszanie rywali i państwowych sił bezpieczeństwa. Konkurencja między kartelami najwyraźniej stworzyła dynamikę licytacji i eskalacji brutalności.

Wzięcie zakładników i dekapitacja były również stosowane w pierwszych latach wojny w Iraku, gdzie w latach 2003-2005 uprowadzono ponad 200 obcokrajowców. Ponad 35 z tych incydentów zakończyło się egzekucją zakładnika (Shay 2007, 128). Jednak większość porwań w Iraku dotyczyła gangów przestępczych porywających i wykupujących innych Irakijczyków. Dla ludzi Zachodu najbardziej znane są wyczyny Abu Musaba alZarqawiego, starszego przywódcy Al-Kaidy w Iraku aż do jego śmierci w 2006 roku. Zarqawi zyskał międzynarodową sławę dzięki swoim brutalnym egzekucjom, a międzynarodowe kierownictwo Al-Kaidy starało się zdystansować od jego działań. Ofiarami Al-Kaidy w Iraku są m.in. freelancer Nicholas Berg w maju 2004 r. oraz wykonawcy budowlani Jack Hensley i Eugene Armstrong. Zarqawi osobiście ściął Berga i Armstronga. W następnej dekadzie bojownicy rzadziej stosowali tę taktykę, ale ścięte głowy ponownie przykuły uwagę opinii publicznej, ponieważ Państwo Islamskie wykorzystuje ją w szerszej kampanii przemocy.

Ostatnie filmy przedstawiają makabryczne, pełne tortur działania mające na celu terroryzowanie i zastraszanie poszczególnych odbiorców. Państwo Islamskie stosuje kontrnormatywną przemoc wobec symbolicznych ofiar, aby uzyskać posłuszeństwo od przeciwników. Jego ataki generują strach i wysyłają sygnały do międzynarodowej i lokalnej publiczności. Ścięte głowy są jednym z elementów taktycznego repertuaru IS, które dąży do ustanowienia proto-rządów w swoim młodym państwie. Zrozumienie pragnienia Państwa Islamskiego, by komunikować się poprzez ekstremalną przemoc, szczególnie wobec osób nie będących żołnierzami, jest kluczem do zrozumienia strategii IS.

Wyjaśnienie ścinania głów cywilom przez Państwo Islamskie

Terroryzm można najlepiej zrozumieć jako brutalną strategię komunikacyjną. Istnieje nadawca, terrorysta, generator wiadomości, ofiara, oraz odbiorca, wróg i/lub społeczeństwo. Charakter aktu terrorystycznego, jego okrucieństwo, lokalizacja i tożsamość ofiary służą jako generatory siły przekazu. Przemoc, aby stać się terrorystyczną, wymaga świadków. 'Zabij jednego, przestrasz dziesięć tysięcy’, mówi chińskie przysłowie. Jeśli zabicie jednego jest dokonywane przede wszystkim w celu przestraszenia tysięcy, mówimy o terroryzmie. (Schmid i de Graaf 1982, 15)

Strategiczna logika ścięć

Jednym ze sposobów na zrozumienie ścięć IS jest spojrzenie przez pryzmat racjonalnych kalkulacji. IS mogło przewidzieć, że przeciwnicy skapitulują wobec jego żądań, aby uniknąć dalszej wiktymizacji. W tym ujęciu bojownicy wierzą w skuteczność ekstremalnych form przemocy jako części racjonalnego repertuaru odstraszania, przymusu i komplikacji. Takie rozumowanie jest spójne z rzekomym celem powstrzymania ataków lotniczych, o którym mowa w kilku filmach o dekapitacji. Jednak, choć IS prawdopodobnie byłoby zadowolone z takiego wyniku, uważamy, że bardziej prawdopodobnym celem jest sprowokowanie zachodnich mocarstw i podniesienie rangi IS za granicą. W każdym razie, jeśli bojownicy IS nie są irracjonalnymi fanatykami, to ich działania powinny mieć jakąś strategiczną intencję. Podobnie nie powinniśmy odrzucać rozpowszechniania przez nich w mediach filmów o ściętych głowach jako propagandy. Jest to raczej dowód na to, że IS przywiązuje dużą wagę do wartości swoich przekazów i dostrzega szeroki zasięg mediów internetowych.

Ścięcia i groźby użycia przemocy służą również do wymuszania na lokalnych populacjach. Ścięcia i akty barbarzyństwa na dużą skalę są instrumentami, których IS używa, by osiągnąć zgodność w realizacji celów polityki regionalnej; wywołują strach u jego wrogów i osłabiają ich determinację (Jones 2005). Pod groźbą przemocy niektóre społeczności skapitulowały wobec IS. Brutalna i publiczna natura tych niezwykle brutalnych aktów komunikuje konsekwencje oporu. Na przykład, według raportu w Daily Mail, dwie nastolatki Yazidi były bite bezlitośnie i pokazywano im filmy z ściętymi głowami ich sąsiadów. Jedna z ofiar wspominała: „Na niektórych [filmach] wkładali głowy do garnków. Czasami stawali na nich. Było tak wiele głów. A oni pytali nas: 'Znasz tę?’ i śmiali się” (Thornhill 2014). Powszechny strach i znaczne zdobycze terytorialne ilustrują skuteczność tej strategii (McCoy 2014).

Ogólne warunki braku bezpieczeństwa podczas konfliktu zbrojnego również mogą pomóc w wyjaśnieniu ścięć; sytuacja zmusza do zachowania. Eskalacja i wybory taktyczne zależą od tego, czy organizacja czuje się zagrożona przez rywali, państwo, czy aktorów międzynarodowych. (Gupta 2014). Im bardziej bezpiecznie czuje się dana grupa, tym mniej prawdopodobne jest, że zastosuje ekstremalną taktykę. Potężny aktor (tj. USA) celujący w IS i wspierający jego przeciwników (np. bojowników Peszmergi w Kurdystanie lub rywalizujących z nimi sunnickich rebeliantów w Syrii) będzie popychał słabszą stronę do eskalacji brutalnych praktyk. Rywalizacja z Frontem al-Nusrah i innymi grupami Al-Kaidy w Syrii, wraz z opozycją ze strony państwowych sił bezpieczeństwa i aktorów międzynarodowych, doprowadziła Państwo Islamskie do odpowiedzi na to, co postrzega jako egzystencjalne zagrożenie dla swojego przetrwania.

Polityka symboliczna i dalsze aspekty komunikacyjne przemocy IS

Cele strategiczne i zagrożenia zewnętrzne nie wyjaśniają w pełni, dlaczego Państwo Islamskie zaczęło stosować ścinanie głów. Czas, w którym doszło do ścięcia głowy, sugeruje, że IS wykorzystało ścięcia jako strategię przeciwko zachodnim celom, gdy zyskiwało na sile, a także po tym, jak jego przeciwnicy zaczęli zadawać mu niszczące ciosy w Iraku i Syrii. Co więcej, wydaje się mało prawdopodobne, by IS wierzyło, że ścięcie głowy zmusi USA do wycofania się w tym samym czasie, gdy grupa zajmowała ogromne połacie Iraku. Polityka tożsamościowa oferuje przekonujące wyjaśnienie uzupełniające. Tożsamość bojowników obejmuje wyobrażenia o tym, jak członkowie grupy postrzegają siebie w stosunku do innych aktorów zbiorowych, a także o tym, jakie zachowania są właściwe w świetle tych przekonań.

Grupy bojowników przypisują znaczenie wydarzeniom politycznym podczas konfliktu i nieustannie renegocjują swoje relacje z innymi grupami. Badania nad wojną w Iraku wykazały, że sunnickie organizacje bojowników przyjęły różne cele polityczne i zmieniały strategie w czasie (Gabbay i Thirkill-Mackelprang 2011). Na przykład grupa Ansar al-Sunnah odmówiła współpracy z Zarqawim pomimo niemal identycznych celów i wcześniejszej współpracy z Al-Kaidą.

Sposób, w jaki IS rozumie konflikt i definiuje siebie w stosunku do innych aktorów, wyjaśnia jego brutalną taktykę. W 16-minutowym propagandowym wideo wydanym po ścięciu Abdula-Rahmana (Petera) Kassiga obok kilkunastu Syryjczyków, IS opisało swoich członków jako „synów islamu”. Organizacja identyfikuje każdego pokrzywdzonego przez zachodnią agresję lub sekciarską przemoc jako „brata”. Państwo Islamskie stoi u boku i broni wspólnoty przed „armiami krzyża”, „krzyżowcami” i „apostatycznymi władcami”. Bojownicy w ramach ruchu formułują narracje, aby usprawiedliwić działania takie jak ścięcie głowy przeciwko tym ciemiężcom.

Podobnie, ścięcia służą jako narzędzie rekrutacyjne, które wysyła jasny komunikat – nie ma miejsca na negocjacje czy pojednanie.[2] Zajmowanie najbardziej ekstremalnego stanowiska może zrazić umiarkowanych, ale przesłanie filmów o ścięciach przyciąga bardziej pobożny i podatny na wrażenia typ rekrutów. Rosnące dowody wskazują, że Państwo Islamskie znalazło większy sukces w przyciąganiu młodszych rekrutów, a nie doświadczonych bojowników islamskich, swoimi prowokacyjnymi aktami przemocy (Joscelyn 2014). Niektórzy postrzegają powstanie IS i jego defetyzm wobec Zachodu jako źródło dumy. Niektórych potencjalnych rekrutów przyciąga taktyka IS, ale wielu jest skłonnych nie wierzyć relacjom mediów informacyjnych, które pokazują masowe zabójstwa i ścięcia IS (Kirkpatrick 2014). Procesy psychologiczne prowadzą wielu z tych, którzy już sympatyzują z celami narodowościowymi IS, do odrzucenia dowodów okrucieństwa jako zachodniej kampanii szkalującej islam. Tak czy inaczej, strategia obejmująca ekstremalne formy przemocy przybliża organizację do jej celów.

Filmy o ściętych głowach definiują ofiary i przeciwników Państwa Islamskiego jako zawinionych, jako zasługujących na zbrodnie, czy to poprzez bezpośrednie działanie, czy współudział. W wielu filmikach widać, że ofiary „żałują i nawracają się”. Aspekt konfesyjny jest częścią próby IS kontrolowania narracji i legitymizowania morderstw w oczach widzów. Czy tylko winni czuliby się zmuszeni do wyznania swoich grzechów? Widzowie mają postrzegać incydenty jako egzekucje, a nie morderstwa, które sugerują bezprawny, przestępczy czyn. Egzekucje sugerują sądownie usankcjonowaną karę, choć wymierzoną w zbiorowego sprawcę – Zachód, szyicką opozycję czy apostatyczne reżimy (Jones 2005). Państwo Islamskie używa również przemocy jako wewnętrznej sankcji, do przekazywania odpowiednich zachowań oraz do karania i kontrolowania członków. Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka odnotowuje, że IS dokonało ostatnio egzekucji czterech bojowników; dwóch za szpiegostwo, a dwóch pozostałych za kradzież. Jednak ścięcia są najczęściej zarezerwowane dla wysłania silnego komunikatu do rywalizujących bojowników i sił bezpieczeństwa.

Jednym z kluczowych aspektów ścięć dokonywanych przez bojowników IS jest trzewiowa symbolika uchwycona na filmach wideo z dekapitacją i rytualnym umieszczaniem głowy z powrotem na ciele. Z politycznego punktu widzenia, ścięcie głowy może być traktowane jako specjalna kara dla zdrajców lub „wrogów państwa”, a także jako standardowa metoda wykonywania kary śmierci, jak w rewolucyjnej Francji. W przeciwieństwie do IS, Francja promowała gilotynę jako środek wyrównujący i standaryzujący karę oraz zmniejszający cierpienie ofiar w stosunku do innych dostępnych wówczas metod. Takie zbiurokratyzowane, sądowe ścięcie głowy kontrastuje z surową implementacją IS, której celem jest z jednej strony kultywowanie strachu i gniewu, a z drugiej strony galwanizacja potencjalnych rekrutów. Podczas gdy gilotyna symbolizowała nowoczesność i równość, ścięcia wykonywane przez IS skupiają uwagę na krwawych i trudnych do wykonania zabiegach ręcznej dekapitacji.

Słabość kulturowych wyjaśnień ściętych głów

Popularne komentarze i debaty na temat tego, czy islam akceptuje brutalne praktyki stosowane przez bojowników IS, zdają się sugerować, że kulturowe wyjaśnienie może tłumaczyć ścięcia IS.[3] Jednak, mówiąc wprost, nie ma jednej kultury islamskiej. Islam może być siłą jednoczącą, która łączy różne kultury na Bliskim Wschodzie, w Afryce, Azji, Europie i Ameryce Północnej, ale różnorodność praktyk i interpretacji w obrębie wiary sprawia, że kulturowe uogólnienia dotyczące islamu nie mają sensu. Chociaż można znaleźć uzasadnienie dla amputacji kończyn i dekapitacji jako formy kary w islamie, takie zachowanie nie jest normą. Publiczna debata w ramach Al-Kaidy podczas pierwszej fali ścięć w Iraku w latach 2003-2005 dostarcza dowodów na to, że ścięcie głowy jest strategią sporną nawet wśród muzułmańskich bojowników (Dreazen 2004). Ponadto w listopadzie 2004 roku w Bejrucie spotkała się Rada Powiernicza Międzynarodowej Federacji Ulamów Muzułmańskich (grupa uczonych religijnych). Wydali oni oświadczenie określające odpowiednie zachowania na wojnie. W proklamacji podkreślono konieczność ochrony ludności cywilnej i nieszkodzenia osobom niezaangażowanym w działania wojenne, nawet tym działającym w imieniu „agresywnych” państw (Shay 2007, 136).

W odpowiedzi na nowsze akty brutalizmu i ścięcia, ponad 120 uczonych muzułmańskich wydało list otwarty, który potępia działania Państwa Islamskiego i wskazuje na wyraźny rozdźwięk między taktyką IS a naukami islamskimi (Markoe 2014). Państwo Islamskie wykorzystuje teksty religijne w sposób wybiórczy, aby posunąć naprzód szerszy projekt polityczny. Bojownicy ponownie wyobrazili sobie istniejący wcześniej konflikt polityczny i sekciarski jako walkę o większym podtekście religijnym. Argument kulturowy, który sugeruje, że te akty barbarzyńskiej przemocy są po prostu związane z islamem, jest zbyt uproszczony. Ocena związku przyczynowego wymaga, aby satysfakcjonujące wyjaśnienie było w stanie wyjaśnić zróżnicowanie między przypadkami, jak również w obrębie tego samego przypadku w czasie, czego sam argument kulturowy nie może uczynić. Obserwujemy ścięcia w różnych kulturach i widzimy zmieniające się strategie nawet w stosunkowo stabilnych warunkach kulturowych. Podobnie, ścinanie głów wydaje się być elementem organizacyjnego ruchu mającego na celu ugruntowanie marki IS i zdobycie poparcia innych grup dżihadystycznych.

Perspektywy organizacyjne

Ścinanie głów odróżnia markę przemocy Państwa Islamskiego od jej rywali z Al-Kaidy w Syrii, Frontu al-Nusrah. Inne oddziały Al-Kaidy mają podobne cele, zwłaszcza chęć obalenia reżimu Assada i ustanowienia kalifatu. Front al-Nusrah pozornie stara się unikać pozorów ekstremizmu. Choć przeprowadzili liczne ataki samobójcze, egzekucje i porwania, nie zyskali tej samej reputacji ekstremalnej brutalności, która towarzyszyła ściętym głowom IS. Pomimo podjętych w 2013 roku prób połączenia niektórych frakcji działających w regionie, współpraca okazała się trudna i pod koniec 2013 roku IS (wówczas ISIS) ruszyło przeciwko innym grupom oporu w Syrii (Joscelyn 2013). Wysyp mordów na tle sekciarskim w 2013 i 2014 roku pogłębił podziały frakcyjne, popychając niektóre grupy w stronę IS, a inne w stronę Frontu al-Nusrah.

Ścięte głowy sygnalizują innym frakcjom, że Państwo Islamskie rości sobie prawo do bycia prawowitym spadkobiercą szerszego ruchu regionalnego. Ponowne pojawienie się ściętych głów nastąpiło w momencie zwiększonego napięcia między różnymi frakcjami sunnickich islamistów sympatyzujących z Al-Kaidą i było prawdopodobnie celową próbą zidentyfikowania IS jako następcy Al-Kaidy w Iraku Abu Musaba al-Zarqawiego. Skrzydło propagandowe IS dostarczyło dowodów na to skojarzenie z Zarqawim w filmie o ścięciu Petera Kassiga i syryjskiego żołnierza. Zarqawi, którego ścięcia rozpalały przemoc na tle sekciarskim, jest integralną częścią szerszej narracji opisującej genezę Państwa Islamskiego. Filmy tworzą instrumentalne powiązanie z Zarqawim i doprecyzowują polityczne granice grupy. Przyjmując taktykę Zarqawiego, IS demonstruje zaangażowanie w tę samą polityczną i społeczną wizję, która przemawia do sympatycznych bojowników.

Organizacje militarne realizują strategie mające na celu zdobycie ograniczonych zasobów. Potencjalny bojownik nie może wyjechać do Syrii i dołączyć do wielu grup. Im bardziej wyspecjalizowana nisza, tym lepiej organizacja może ograniczyć konkurencję. Ścinanie głów jest również rozumiane jako taktyka mająca na celu sprowokowanie represji ze strony mocarstw zachodnich. Z kolei ataki lotnicze wzmacniają narrację IS przedstawiającą ich jako władców kalifatu prześladowanych przez zachodnich „krzyżowców”. Dzięki dużej obecności w Internecie, IS ma silniejszą kontrolę nad narracją syryjsko-iracką niż jego rywale. Wiąże się to z ideą, że ścięcia są dla Państwa Islamskiego sposobem na zaznaczenie swojej tożsamości jako: 1) odrębną od Al-Kaidy, oraz 2) historycznie ciągłą w stosunku do walki prowadzonej wcześniej przez Zarqawiego. Co bardziej niepokojące, ścięcia i dyskurs IS oznaczają zmianę w globalnej narracji dżihadu, w której Al-Kaida jest postrzegana jako umiarkowana lub nieskuteczna.

Działania Jund al Khilafa (Żołnierzy Kalifatu) w Algierii sugerują również, że ścięcie głowy jest postrzegane jako silne działanie budujące markę, które inne grupy mogą wykorzystać do ugruntowania swojej pozycji po stronie Państwa Islamskiego. Ta niejasna algierska grupa ścięła Francuza Herve Gourdela po tym, jak IS wezwało do ogólnoświatowych ataków na ludzi Zachodu (Callimachi 2014). Jak dotąd wygląda na to, że strategia medialna IS działa, a kilka prominentnych grup deklaruje poparcie dla kalifa, Abu Bakr al-Baghdadiego. W październiku 2014 roku kilku wysokich rangą pakistańskich talibów zadeklarowało wierność al-Baghdadiemu i IS, dystansując się od bardziej proksymalnego Tehrik-i-Talibanu (TTP) („Six Pakistan Taliban Leaders” 2014). Ich działania świadczą o lokalnych rozdźwiękach w samym TTP, jak również o szerszej walce ideologicznej między ponadnarodowymi grupami terrorystycznymi. W listopadzie 2014 roku egipska grupa Ansar Bait al-Maqdis również oficjalnie zadeklarowała wierność kalifatowi IS (Al-Anani 2014; „Egyptian Jihadis” 2014). Długoterminowa lojalność tych niedawnych konwertytów pozostaje do przewidzenia.

Przyszłość przemocy Państwa Islamskiego

Aby zrozumieć motywacje i cele Państwa Islamskiego, musimy zrozumieć jego repertuar przemocy. We wrześniu 2014 roku prezydent Obama przemawiał do Zgromadzenia Ogólnego ONZ ubolewając: „Brutalność terrorystów w Syrii i Iraku zmusza nas do spojrzenia w serce ciemności”. Rzeczywiście, taktyka stosowana przez Państwo Islamskie stanowi jedne z najbardziej przerażających działań popełnionych przez organizację bojowników we współczesnej historii. Teraz, gdy IS zyskało reputację ekstremalnej przemocy, trudno będzie grupie, w jej obecnej formie, wycofać się z tych działań. Ścięte głowy będą prawdopodobnie nadal stosowane jako kara kryminalna na terytorium kontrolowanym przez IS. Porwania okazały się lukratywnym źródłem dochodów, a ofiary ścięć pochodzą głównie z krajów, o których wiadomo, że nie płacą. Zachodni cywile są celem okazji, ale ścięcia przeciwko rywalizującym siłom będą kontynuowane.

Prowadzone przez USA koalicje w Syrii i Iraku nie mogą ignorować IS, ale niestety naloty i wsparcie dla grup opozycyjnych przyczyniają się do narracji o wiktymizacji i opresji. Pomimo szerokiego przekazu medialnego i świadomości społecznej na temat brutalnych działań Państwa Islamskiego, wciąż znamy niewiele szczegółów na temat tego, jak IS formułuje i wdraża swoje strategiczne perspektywy. Państwo Islamskie z pewnością działa w oparciu o ramy decyzyjne z długim horyzontem czasowym, ponieważ dąży do konsolidacji terytorium. Jednak przekonania wewnątrz grupy mogą odgrywać pewną rolę w wyjaśnianiu wątpliwych decyzji taktycznych. Ostatnie zainteresowanie starożytnym islamskim proroctwem o wielkiej bitwie między muzułmanami a niewiernymi poprzedzającej Dzień Sądu Ostatecznego może tłumaczyć zaciekłe walki o zdobycie wioski Dabiq, miejsca o minimalnym znaczeniu strategicznym (McCant 2014). Dabiq to także nazwa anglojęzycznego magazynu Państwa Islamskiego, który zaczęło wydawać w lipcu 2014 roku. Analitycy mogą zbadać wzorce kontrnormatywnej przemocy IS i praktyk celowania, aby lepiej zrozumieć jego zachowanie i podejmowanie decyzji.

Pod pewnymi względami IS zaczęło zachowywać się jak konwencjonalne państwo. Po pierwsze, IS przestrzegało zasad wojny, choć instrumentalnie, gdy uczestniczyło w wymianie więźniów, wymieniając 46 tureckich zakładników na aż 180 bojowników IS („UK jihadist prisoner swap” 2014). Po drugie, Państwo Islamskie poszło w kierunku usystematyzowania biurokratycznych rządów w swojej stolicy Raqqa i na okolicznych terenach. IS zrestrukturyzowało regionalną biurokrację w celu zwiększenia zdolności administracyjnych w zakresie lokalnego zarządzania, edukacji, poradnictwa islamskiego oraz zapewnienia usług komunalnych, takich jak woda, elektryczność i usługi telefoniczne. Grupa niedawno ogłosiła, że będzie bić własną walutę (Al-Bahri 2014). Choć daleko nam do optymizmu w kwestii rządów IS, te ruchy w kierunku sformalizowania instytucji mogą ograniczyć brutalne akty popełniane przez bojowników IS, jeśli będą im towarzyszyć mechanizmy wewnętrznej odpowiedzialności lub wywołają wewnętrzne rozdźwięki między etniczno-religijnymi nacjonalistami a frakcjami globalnego dżihadu. Konsolidacja państwowości i bicie waluty stoją w sprzeczności z misją brutalnego globalnego dżihadu i traktujemy te rozbieżne posunięcia jako wskazujące na możliwe linie rozłamu wewnątrz organizacji. Nie powinniśmy też zakładać jednolitego poparcia wewnątrz organizacji dla ekstremalnych aktów przemocy; już teraz pojawiają się doniesienia o niezadowolonych młodych rekrutach, którzy wymykają się, by wrócić do domu.

Strategiczne kampanie bombowe i inne naciski ze strony podmiotów zagranicznych, wraz ze zwiększonym wsparciem dla sił opozycyjnych, zadały IS znaczące ciosy. Stany Zjednoczone nadal uzbrajają i szkolą umiarkowanych rebeliantów w Syrii, ale wojna na dwa fronty, w której Wolna Armia Syryjska jednocześnie walczy z siłami Assada i grupami islamistów, okazała się wyzwaniem. Politycy zaczęli szukać alternatywnych strategii, które obejmują wymierzenie w zasoby finansowe Państwa Islamskiego, a także rozpoczęły się dyskusje na temat wprowadzenia do kampanii sił lądowych (Francis 2014). W Iraku centralnym elementem strategii administracji Obamy była mobilizacja sunnickich milicji plemiennych, kluczowych aktorów udanej kampanii „Przebudzenie” przeciwko Al-Kaidzie w Iraku w 2007 i 2008 roku. Jednak planiści odkrywają, że IS mogło prewencyjnie zamordować setki kluczowych aktorów od 2009 roku, co stwarza istotne przeszkody dla tej strategii (Ignatius 2014). Milicje szyickie również będą odgrywały znaczącą rolę w zwalczaniu IS.

Istnieją pewne wątpliwości co do tego, czy IS zataiło nagrania wideo z kamienowaniami na swoim terytorium, obawiając się backlashu ze strony społeczności muzułmańskiej (Al-’Ubaydi et al. 2014). Błędem byłoby odbieranie tego jako znaku, że Państwo Islamskie odwraca się od swojej ekstremalnej przemocy. Jak na razie ścięte głowy przyniosły IS pożądaną uwagę: Zachodnie ataki lotnicze, zainteresowanie mediów i rekrutów. Jest mało prawdopodobne, że przestaną, nie tylko dlatego, że działają, ale dlatego, że spełniają szereg celów organizacyjnych. Bojownicy Państwa Islamskiego będą nadal „klepać po karku” niewiernych, choć wybiórczo, aby podsycać terror, przyciągać nowych sojuszników i rozszerzać zasięg nowego kalifatu.

O autorach

Steven T. Zech jest Post-Doctorate Research Fellow w Sié Chéou-Kang Center for International Security and Diplomacy w Josef Korbel School of International Studies, University of Denver. Jest doktorantem na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Waszyngtońskiego w Seattle, gdzie prowadzi zajęcia na temat przemocy politycznej i terrorism.szech@uw.edu.

Zane M. Kelly jest badaczem post-doktorskim w Applied Physics Lab, University of Washington. Był stypendystą w Miller Center of Public Affairs (2009-10), pracował jako analityk polityczny w Departamencie Obrony, a wcześniej prowadził kursy z zakresu polityki zagranicznej, rozwoju i interakcji strategicznych zane@uw.edu

Bibliografia:

Al-Anani, Kalil. “ISIS Enters Egypt: How Washington Must Respond.” Foreign Affairs (December 4, 2014), http://www.foreignaffairs.com/articles/142423/khalil-al-anani/isis-enters-egypt.
Al-Bahri, Ahmad. “ISIS Restructures Raqqa Under its New Ruling System.” Syria Deeply (November 17, 2014). http://www.syriadeeply.org/articles/2014/11/6388/isis-restructures-raqqa-ruling-system/?utm_ source=Sailthru&utm_medium=email&utm_term=*Democracy%20Lab&utm_campaign=DemLab%20Weekly%20Brief%2011%2F17
Al-‘Ubaydi, Muhammad, Nelly Lahoud, Daniel Milton, and Bryan Price. 2014. The Group that Calls Itself a State. The Combating Terrorism Center at West Point. https://www.ctc.usma.edu/v2/wp-content/ uploads/2014/12/CTC-The-Group-That-Calls-Itself-A-State-December20141.pdf
Amnesty International. 2014. “Ethnic Cleansing on a Historic Scale: The Islamic State’s systematic targeting of Minorities in Northern Iraq.” https://www.es.amnesty.org/uploads/media/Iraq_ethnic_cleansing_final_
formatted.pdf
Baquedano, Elizabeth and Michel Graulich. 1993. “Decapitation among the Aztecs: Mythology, Agriculture and Politics, and Hunting.” Estudios De Cultura Nahuatl 23, 163-178.
Bunker, Pamela L., Lisa J. Campbell, and Robert J. Bunker. 2010. “Torture, beheadings, and narcocultos,” Small Wars & Insurgencies 21/1, 145-178.
Callimachi, Rukmini. “French Hostage in Algeria Is Beheaded in Video Released by Militants.” The New York Times (September 24, 2014). http://www.nytimes.com/2014/09/25/world/africa/herve-gourdel-frenchhostage-beheaded-algeria.html.
De Raedt, Jules and Janet Hoskins. 1996. Headhunting and the social imagination in Southeast Asia (Stanford, CA: Stanford University Press. Dreazen, Yochi J. “Beheadings Become Tactic of Choice.” The Wall Street Journal (September 3, 2004).
“Egyptian Jihadis Pledge Allegiance to ISIS.” The Guardian (November 10, 2014). http://www.theguardian. com/world/2014/nov/10/egyptian-jihadists-pledge-allegiance-isis
Farwell, James P. 2014/2015. “The Media Strategy of ISIS.” Survival 56/6 (December/January), 49–55.
Francis, David. “FP’s Situation Report: Obama wants a new strategy to fight the Islamic State.” Foreign Policy (November 13, 2014). http://www.foreignpolicy.com/articles/2014/11/13/obama_wants_a_new_strategy_to_
fight_the_islamic_state_russia_and_ukraine_move_cl.
Gabbay, Michael and Ashley Thirkill-Mackelprang. 2011. “A Quantitative Analysis of Insurgent Frames, Claims, and Networks in Iraq.” Paper presented at the annual meeting of the American Political Science Association, Seattle.
Greiner, Bernd. 2009. War without fronts: the USA in Vietnam. New Haven, CT: Yale University Press.
Gupta, Devashree. 2014. “The Limits of Radicalization: Escalation and Restraint in the South African Liberation Movement.” In Dynamics of Political Violence: A Process-Oriented Perspective on Radicalization and the Escalation of Political Conflict, eds. Lorenzo Bosi, Chares Demetriou and Stefan Malthaner. Surrey: Ashgate, 137-164.
Hasan, Mehdi. 2015. “How Islamic is Islamic State?” New Statesman (10 March 2015). http://www. newstatesman.com/world-affairs/2015/03/mehdi-hasan-how-islamic-islamic-state Holland, Tom. “We must not deny the religious roots of Islamic State.” New Statesman (March 17, 2015). http://www.newstatesman.com/politics/2015/03/tom-holland-we-must-not-deny-relgious-roots-islamic-state
Ignatius, David. “The Islamic State’s Terrifying Strategy.” Real Clear Politics (November 21, 2014). http://www. realclearpolitics.com/articles/2014/11/21/the_islamic_states_terrifying_strategy_124720.html. “The Islamic State.” Vice News documentary (2014). https://www.youtube.com/watch?v=AUjHb4C7b94.
Janes, Regina. 2005. Losing Our Heads: Beheadings in Literature and Culture. New York: NYU Press.
Jones, Ronald H. 2005. Terrorist beheadings cultural and strategic implications. Carlisle, PA: Strategic Studies Institute, U.S. Army War College.
Joscelyn, Thomas. “Al Nusrah Front leader renews allegiance to al Qaeda, rejects new name.” The Long War Journal (April 10, 2013). http://www.longwarjournal.org/archives/2013/04/al_nusrah_front_lead.php
Joscelyn, Thomas. “Analysis: Islamic State snuff videos help to attract more followers.” The Long War Journal (November 17, 2014). http://www.longwarjournal.org/archives/2014/11/analysis_islamic_sta_1.php?utm_
source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+LongWarJournalSiteWide+%28The+L ong+War+Journal+%28Site-Wide%29%29
Kirkpatrick, David D. “New Freedoms in Tunisia Drive Support for ISIS.” The New York Times (October 21, 2014). http://www.nytimes.com/2014/10/22/world/africa/new-freedoms-in-tunisia-drive-support-for-isis.html.
Markoe, Lauren. “Muslim Scholars Release Open Letter To Islamic State Meticulously Blasting Its Ideology.” The Huffington Post (September 24, 2014). http://www.huffingtonpost.com/2014/09/24/muslim-scholarsislamic state_n_5878038.html
McCant, William. “ISIS Is Making Strategic Decisions In Syria Based On Ancient Islamic Prophecy Of The End Time.” Business Insider (October 3, 2014). http://www.businessinsider.com/isis-is-making-strategicdecisions-in-syria-based-on ancient-islamic-prophecy-of-the-end-time-2014-10
McCoy, Terrence. “ISIS, beheadings and the success of horrifying violence,” The Washington Post (June 13, 2014). http://www.washingtonpost.com/news/morning mix/wp/2014/06/13/isisbeheadings-and-the-success-of-horrifying-violence/
Obama, Barack. “Full text of President Obama’s 2014 address to the United Nations General Assembly.” The Washington Post (September 24, 2014). http://www.washingtonpost.com/politics/full-text-of-presidentobamas-2014-address-to-the-united-nations-general-assembly/2014/09/24/88889e46-43f4-11e4-b437- 1a7368204804_story.html
Schmid, Alex Peter and Janny de Graaf. 1982. Violence as Communication: Insurgent Terrorism and the Western News Media. London: Sage Publications.
Shay, Shaul. 2007. Islamic terror abductions in the Middle East. Brighton: Sussex Academic Press.
“Six Pakistan Taliban Leaders Swear Allegiance to ISIS: Spokesman.” NBC News(October 14, 2014). http://www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/six-pakistan-taliban-leaders-swear-allegiance-isisspokesman-n225386
Thornhill, Ted. “Raped, tortured, forced to watch beheadings, then beaten when they tried to kill themselves: Yazidi girls reveal the hell they endured during ISIS captivity.” The Daily Mail. (October 1, 2014). http://www. dailymail.co.uk/news/article-2776268/Raped-tortured-forced-watch-beheadings-beaten-tried-kill-Yazidigirls-reveal-hell-endured-witnessed-ISIS-captivity.html
“UK jihadist prisoner swap reports ‘credible’.” BBC News (October 6, 2014). http://www.bbc.com/news/uk29504924.
Wood, Graeme. 2015. “What ISIS Really Wants.” The Atlantic (March). http://www.theatlantic.com/features/ archive/2015/02/what-isis-really-wants/384980/
Yamamoto, Masahiro. 2000. Nanking: Anatomy of an Atrocity. Westport, CT: Praeger.
York, Bryan. “After ISIS execution, angry King Abdullah quotes Clint Eastwood to U.S. lawmakers.”
Washington Examiner (February 4, 2014). http://www.washingtonexaminer.com/after-isis-execution-angryking-abdullah-quotes-clint-eastwood-to-u.s.-lawmakers/article/2559770

Przypisy

[1] Państwo Islamskie (IS) wyewoluowało z innych sunnickich organizacji powstańczych działających po amerykańskiej inwazji i późniejszej okupacji Iraku. Obecny ruch wyłonił się z wcześniejszych grup, takich jak Al-Kaida w Iraku (AQI), które później połączyły się z innymi i skonsolidowały w Islamskie Państwo w Iraku (ISI). W 2013 roku grupa zmieniła nazwę na Islamskie Państwo Iraku i Lewantu (ISIL) lub Islamskie Państwo Iraku i Syrii (ISIS) i coraz bardziej angażował się w syryjską wojnę domową.

[2] Oczywiście, Państwo Islamskie jednocześnie zajmowało się bardzo lukratywną i znacznie spokojniejszą opcją uboczną w wykupie zakładników z państw, które są skłonne zapłacić.

[3] Aby zapoznać się z nowszymi debatami związanymi z argumentami kulturowymi, zob. Hasan (2015), Holland (2015) i Wood (2015)

 

Centrum Badań nad Terroryzmem i Przemocą Polityczną, University of St Andrews

To jest artykuł o otwartym dostępie opublikowany w Journal of Terrorism Research. Ta praca jest objęta licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/)

Link do artykułu: https://research-repository.st-andrews.ac.uk/handle/10023/7165?show=full

Obraz wyróżniający: Członek ISIS z flagą.  By VOA – http://www.amerikaninsesi.com/content/suudi-arabistanda-93-isid-militani-tutuklandi/2739372.html, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39846340