Fot., źródło: https://www.youtube.com/watch?v=xJfBNJgWV2o.
Pojawiły się krótkie wzmianki, a niektóre fragmenty zostały odczytane w BBC Radio 4, ale nie pojawiły się żadne przychylne komentarze ze strony ministrów rządu, w tym brytyjskiego ministra kultury, mediów i sportu. To tyle, jeśli chodzi o ważny wczesny utwór jednego z najbardziej szanowanych brytyjskich poetów.
Dziełem, o którym mowa, był pamflet Shelleya zatytułowany „Poetycki esej o istniejącym stanie rzeczy”, napisany anonimowo w 1811 roku w celu wsparcia irlandzkiego dziennikarza Petera Finnerty’ ego, który został uwięziony za zniesławienie po skrytykowaniu brytyjskiego dowództwa wojskowego podczas wojen napoleońskich. Chociaż wydrukowano tysiąc egzemplarzy broszury, nie wiadomo, jak skuteczny okazał się wiersz pod względem zbierania pieniędzy; jasne jest, że dzieło zniknęło z pola widzenia.
W latach siedemdziesiątych XIX wieku eksperci detektywistyczni pozytywnie zidentyfikowali zachowany egzemplarz wiersza jako dzieło Shelleya. Znacznie później, w 2006 roku, pojedynczy egzemplarz został ponownie odkryty przez uczonego H.R. Woudhuysena, ale został on złożony w prywatnej kolekcji, więc dzieło pozostało ukryte przed opinią publiczną.
Taki stan rzeczy utrzymywał się do 2015 roku, kiedy to prywatny egzemplarz został nabyty przez Bodleian Library w Oksfordzie. Kopię można teraz przeczytać (a nawet pobrać) ze strony internetowej Bodleian Library. Poeta i były laureat nagród dla dzieci Michael Rosen już od jakiegoś czasu prowadził kampanię na rzecz wydania tego dzieła. W swoim wpisie na blogu przedstawił swoje przemyślenia na temat tego, dlaczego, jego zdaniem, wiersz został „stłumiony” i dlaczego prowadził kampanię na rzecz jego publicznego udostępnienia.
Rosen argumentuje, że mylenie artystycznej treści broszury z własnością fizycznego artefaktu oznaczało, że tylko kilka uprzywilejowanych osób mogło uzyskać dostęp do pełnej treści – jego zdaniem jest to sytuacja skandaliczna.
A co z samą ulotką? Esej poetycki składa się z prozatorskiego wstępu oraz 172-wierszowego poematu, któremu towarzyszą notatki. Charakter dzieła jest jasny: jest to uzasadniona i pełna pasji odpowiedź 18-letniego radykała na postrzegane bolączki i niesprawiedliwości świata.
Przede wszystkim młody Shelley ostro potępia militarystyczną postawę brytyjskiego establishmentu, wraz ze strofami, które są zdecydowanie antymonarchistyczne i nieubłaganie sprzeciwiają się nadużyciom bogactwa, które były powszechne w tamtym czasie:
„Człowiek musi dochodzić swoich rodzimych praw, musi powiedzieć;
Odbieramy monarchom ich władzę”.
Zakres i zasięg jego krytyki jest imponujący, w tym ostra krytyka roli mediów. Wykraczając daleko poza zwykły antymonarchizm, wstęp do wiersza ujawnia subtelne zrozumienie rodzaju świeckiego społeczeństwa republikańskiego, którego pragnie Shelley. Stwierdza on na przykład, że:
„Ta reforma nie może być dziełem niedojrzałych twierdzeń o tej wolności, do której, w obecnym stanie rzeczy, nikt nie może rościć sobie pretensji bez osiągnięcia nienależnej, krzywdzącej wyższości nad innymi, przynosząc w konsekwencji korzyści sobie zamiast społeczeństwu”.
W tym fragmencie trafnie identyfikuje problem utożsamiania wolności z nieograniczoną wolnością osobistą – co filozof Isaiah Berlin określił w latach 50. mianem „wolności pozytywnej”. Pozostaje to głównym problemem dzisiejszego republikanizmu. Podobnie wyraźnie ostrzega przed niebezpieczeństwem gwałtownej rewolucji w dążeniu do egalitaryzmu:
„…nie może to być częściowa walka sił fizycznych, która wywołałaby to samo zło, które tendencja poniższego eseju ma wykorzenić; ale stopniowe, ale zdecydowane wysiłki intelektualne muszą rozpraszać światło, w miarę jak ludzkie oczy będą zdolne je znieść.
Co ciekawe, Shelley używa słów „patriota” i „patriotyzm” trzy razy w treści wiersza. Za każdym razem wyjaśnia, że obowiązkiem patrioty jest próba rzucenia światła na korupcję i tajemnicę otaczającą autokratyczny rząd. Na przykład:
„I żaden patriota nie zedrze zasłony
Która ukrywa te wady przed obliczem dnia?”.
Ale ten zakres krytyki jest, jak na ironię, również źródłem słabości dzieła. Jak zauważył John Mullen w The Guardian, cele Shelley są ukryte za abstrakcjami. Wiersz nie jest tak mocny, jak niektóre z jego późniejszych dzieł, takich jak sonet „Anglia w 1819 roku” i wiersz „Maska anarchii”, w których uwaga skupia się na pojedynczym wydarzeniu – oburzeniu masakry w Peterloo w 1819 roku. Co ciekawe, obie te prace zostały również ukryte do lat trzydziestych XIX wieku.
Czy 200 lat oczekiwania na poemat było warte zachodu? Dla mnie odpowiedź brzmi „tak”, gdy już przyzwyczaiłem się do języka i sformułowań używanych przez Shelleya. Jak mówi Rosen w artykule Alison Flood:
„…wiersz był pełen „przenośnych wyzwalaczy, wersów politycznego oburzenia, które ludzie mogą złapać i trzymać”. Dodał: „Pisanie polityczne często takie jest, ale w czasach ucisku i walki nie jest to niczym złym: pomocny może być przenośny frazes, który możemy zabrać ze sobą”.
Ostatecznie zatajenie Eseju poetyckiego Shelleya podkreśla szereg ważnych współczesnych kwestii dotyczących wartości naszego społeczeństwa, w tym prawa do posiadania i dostępu do ważnych artefaktów kulturowych.
Niewątpliwie broszura zawiera wybuchowe idee, które brytyjski establishment może nadal uważać za niebezpieczne. Byłoby głupotą i powierzchownością nie przyznać, że sytuacja, w której Shelley znalazł się w 1811 roku, bardzo różni się od tej, w której żyjemy w drugiej dekadzie XXI wieku. Jednak pod pewnymi względami poeta byłby przygnębiony, widząc, jak niektóre aspekty życia społecznego i politycznego prawie się nie zmieniły.
Po pierwsze, wiersz został napisany, aby pomóc w zbiórce pieniędzy dla dziennikarza – Finnerty’ego – który był krytyczny wobec brytyjskich dowódców wojskowych i w rezultacie został uwięziony za zniesławienie. Czy przy rosnącym zainteresowaniu kwestiami wojskowymi w Iraku, Afganistanie, Syrii i innych krajach możemy być pewni, że ważna krytyka wojska nie jest dziś podobnie kneblowana? Zwróćmy uwagę, jak tłumione są na przykład niepowodzenia brytyjskiej armii w prowincji Helmand w Afganistanie, w tym te podkreślane przez bezpośrednio zaangażowanych żołnierzy. Wiadomości są nadal zarządzane, a opinie pacyfistycznych byłych żołnierzy są nadal marginalizowane.
Po drugie, główną troską Shelleya i innych krytyków w 1811 roku był sposób, w jaki biedni byli zmuszani do ponoszenia kosztów działalności wojskowej, podczas gdy chwała i łupy wojenne były gromadzone przez establishment. Co powiedziałby jego wiersz, gdyby został napisany dzisiaj o zobowiązaniu rządu Wielkiej Brytanii do wydania dwóch procent PKB na wojsko lub do zapewnienia obniżek podatków bogatym lub do ochrony trustów i rajów podatkowych przy jednoczesnym obniżeniu świadczeń dla osób niepełnosprawnych, z których część dotyczy byłych żołnierzy?
Wreszcie, obawy Shelley dotyczące metod, za pomocą których społeczeństwo może zostać przeniesione z pozycji, w której uprzywilejowane elity sprawują władzę, do takiej, w której władza jest rozdzielana w całym społeczeństwie i pociągana do odpowiedzialności, są dziś równie realne. Ale tutaj napotyka te same problemy, co wszyscy inni, którzy pragną radykalnych zmian.
Shelley twierdził, że działania, które proponował w swojej broszurze, nie naruszają interesów rządu, ale było to z pewnością naiwne. Odebranie władzy tym, którzy ją posiadają, samo w sobie jest aktem rewolucyjnym. Aby potwierdzić ten fakt, nie musiał szukać dalej niż najnowsza historia (dla niego) w postaci rewolucji amerykańskiej.
Jak ujął to Shelley w swoim wierszu:
„Wtedy ujawni się żelazny wpływ ucisku; Pocieszenie wielkiego człowieka jako nieszczęście biednego.”
Pytanie, jak osiągnąć pokojowe i trwałe zmiany we współczesnych społeczeństwach, pozostaje pytaniem bez odpowiedzi, gotowym na nowe działania i inspiracje. Niebezpieczne pomysły poetów są właśnie tym, co prawdziwie otwarte społeczeństwo powinno być w stanie objąć i omówić, a nie ukrywać, ignorować lub tłumić.
Link do artykułu: https://www.opendemocracy.net/en/transformation/political-fury-of-percy-bysshe-shelley/
Ten artykuł został opublikowany na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe . Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące ponownej publikacji, skontaktuj się z nami . Aby uzyskać szczegółowe informacje na temat licencji, sprawdź poszczególne obrazy.
