Rys. Szefowie Senatu, interesy korporacyjne jak gigantyczne worki z pieniędzmi wiszące nad senatorami. By Joseph Keppler.
Ilustracja odnosi się do USA, ale problem oligarchii dotyczy wszystkich państw i struktur demokratycznych. Walka o równowagę między systemem demokratycznym i oligarchicznym trwa od pokoleń i przypuszczalnie trwać będzie zawsze. Ważne, by społeczeństwa nauczyły się kontrolować tę rywalizację, łagodzić konflikty oraz by znajdowano coraz skuteczniejsze mechanizmy umożliwiające kompromis. (Red.)
Abstrakt
W tym badaniu badamy reprezentację grup dochodowych w dwóch instytucjach na poziomie UE, Radzie i Parlamencie Europejskim. Uważamy, że stanowiska polityczne tych instytucji, a zwłaszcza Rady, są zawsze bardziej prawicowe w porównaniu z poglądami obywateli europejskich, chociaż bliższe ich bogatym mieszkańcom. Bardziej systematyczna analiza zgodności między różnymi grupami dochodowymi a Radą ujawnia, że podczas gdy ubodzy są systematycznie niedoreprezentowani, bogaci nie są systematycznie nadreprezentowani. Odnosi się to zarówno do badania biednych i bogatych w całej UE, jak i do grupowania ich według poszczególnych państw członkowskich.
Słowa kluczowe: kongruencja; Rada Unii Europejskiej; Parlament Europejski; Unia Europejska; nierówność; reprezentacja.
PaG 8(1) - Democracy or Oligarchy_ Unequal Representation of Income Groups in European InstitutionsTłumaczenie:
1. Wprowadzenie
U podstaw każdego reżimu politycznego leży relacja między władzą polityczną a ekonomiczną. W Polityce Arystotelesa, pionierskim studium porównawczym systemów politycznych, Arystoteles (384-322 p.n.e.) zauważył, że obywatel ateński w reżimie demokratycznym nie zostałby sklasyfikowany jako taki w reżimie oligarchicznym, a kluczową różnicą między demokracją a oligarchią było ubóstwo i bogactwo (Polityka Arystotelesa, 1280a, w tłumaczeniu Moschovisa, 1989). Arystoteles uważał zarówno demokrację, jak i oligarchię za „skorumpowane” reżimy, ponieważ żaden z nich nie służył preferencjom i interesom całego społeczeństwa: Podczas gdy w demokracji dominowali biedni, oligarchia służyła jedynie interesom bogatych. Z tego powodu, zdaniem Arystotelesa, władza powinna należeć do klasy średniej. We współczesnym rządzie przedstawicielskim poglądy i opinie obywateli są przekazywane za pośrednictwem profesjonalnych polityków partyjnych, od których oczekuje się, że będą ich reprezentować i wyrażać ich obawy w różnych instytucjach politycznych. Ten rodzaj reżimu nie pozwala na bezpośredni udział obywateli w podejmowaniu decyzji politycznych, a zatem niemożliwe jest, aby biedni dominowali. Co jednak z bogatymi?
W rządzie przedstawicielskim karta do głosowania dotyczy wyboru między wcześniej zdefiniowanymi kierunkami polityki, a teoretycznie głos każdego ma taką samą wagę, niezależnie od dochodów, a przedstawiciele powinni w równym stopniu uwzględniać preferencje wszystkich obywateli. Istnieją jednak powody, dla których przedstawiciele mogą zaniedbywać poglądy biednych i/lub zaspokajać potrzeby bogatych. Po pierwsze, deputowani z definicji nie należą do najniższych warstw społecznych; wręcz przeciwnie, bycie deputowanym wiąże się z szeregiem przywilejów ekonomicznych i politycznych. Ponieważ osoby ubogie zazwyczaj głosują w mniejszej liczbie (Gallego, 2007; Lijphart, 1997), co więcej, ich ograniczony udział może wpłynąć na wynik w sposób dla nich niekorzystny. Ponadto dochód może odgrywać rolę na różnych etapach procesu politycznego poprzedzających lub następujących po głosowaniu: Przykładowo, bogaci mogą wpływać na agendę polityczną i kierunek polityki poprzez legalne i/lub nielegalne środki, takie jak finansowanie kampanii partyjnych lub próby korumpowania polityków partyjnych (zob. np. Rosset, Giger, & Bernauer, 2013). Alternatywnie, bogaci mogą blokować kształtowanie polityki, która zagraża ich interesom; na przykład duże firmy stojące w obliczu podwyżek podatków lub płac mogą grozić przeniesieniem produkcji do krajów o tańszej sile roboczej i niższych podatkach.
Rodzi to pytanie, czy i w jakim stopniu ubodzy są dobrze reprezentowani przez współczesne demokratyczne instytucje polityczne, zwłaszcza w porównaniu z bogatymi. Rosnąca literatura na temat nierównej reprezentacji grup dochodowych w Stanach Zjednoczonych dokumentuje, że obywatele z biedniejszych warstw dochodowych są gorzej reprezentowani, a ich głos jest rzadziej słyszany przez amerykańskich polityków (Bartels, 2008; Gilens, 2005; Kelly & Enns, 2010; Soroka & Wlezien, 2008; Ura & Ellis, 2008). Najnowsze badania dotyczące nierównej reprezentacji w wielu krajach europejskich wskazują na podobne trendy (np. Donnelly i Lefkofridi, 2014; Giger, Rosset i Bernauer, 2012).
Znaczna większość tych krajów europejskich jest jednak członkami UE, a w tak wielopoziomowym systemie politycznym jak UE zamożni obywatele mogą mieć większy wpływ na politykę po prostu dlatego, że mają więcej zasobów do zainwestowania w lobbing podmiotów na różnych szczeblach zarządzania, w tym nie tylko krajowych organizacji partii politycznych i rządów krajowych, ale także instytucji UE. Zaskakujące jest jednak to, że bardzo niewiele wiadomo na temat nierównej reprezentacji na poziomie UE. Badania nad reprezentacją UE koncentrowały się dość wąsko na Parlamencie Europejskim (PE) i w dużej mierze pomijały Radę (choć patrz Hagemann, Hobolt i Wratil, 2017). Twierdzimy, że jest to niezadowalający stan wiedzy i że musimy porównać i zestawić potencjalnie nierówną reprezentację w PE z tym samym zjawiskiem w jego odpowiedniku, tj. w Radzie.
Ignorowanie kwestii nierównej reprezentacji na poziomie UE jest wysoce problematyczne z kilku powodów. Od samego początku UE promowała integrację gospodarczą między państwami europejskimi, w tym otwarcie granic, liberalizację rynku i konkurencję gospodarczą, co z kolei stworzyło nowe podziały na zwycięzców i przegranych w społeczeństwach europejskich, tj. między tymi, którzy byli w stanie zaangażować się w te procesy i czerpać z nich korzyści, a tymi, którzy nie mogli (Kriesi i in., 2006; zob. także Fligstein, 2008). Integracja gospodarcza dodatkowo pogłębiła nierówności dochodowe w państwach członkowskich, wpływając na ich państwa opiekuńcze i podważając pozycję siły roboczej poprzez presję międzynarodowej konkurencji płacowej i zatrudnienia (Beckfield, 2006). W szczytowym momencie Wielkiej Recesji w 2008 roku, kierunek polityki gospodarczej UE ustalony przez Radę (tj. oszczędności, w tym cięcia budżetowe i płacowe) raczej szkodził obywatelom o średnich i niskich dochodach niż bogatym w całej UE. Zatem nierówna reprezentacja może również dotyczyć określonych grup dochodowych w państwach członkowskich i/lub w całej UE.
Pojawia się zatem pytanie, czy instytucje UE reprezentują biednych Europejczyków gorzej niż reprezentują bogatych. W tym artykule zajmujemy się tą kwestią, analizując dwa główne kanały reprezentacji w kształtowaniu polityki na szczeblu UE, wykorzystując dowody empiryczne dotyczące nierównej reprezentacji grup dochodowych. Z jednej strony, PE jest jedynym organem na szczeblu UE, którego skład może być ustalany bezpośrednio przez obywateli europejskich i jedyną instytucją ponadnarodową z wyraźnym mandatem reprezentacji obywateli; jest to również jedyna instytucja ponadnarodowa, w której przedstawiciele obywateli zasiadają zgodnie z liniami partyjno-ideologicznymi, a nie krajowymi/terytorialnymi.
Z drugiej strony, Rada skupia „suwerenów”. W rzeczywistości istnieją dwa rodzaje Rady. Pierwszym z nich jest Rada Europejska, która jest polityczną konfiguracją najwyższego szczebla szefów państw i rządów państw członkowskich UE i która definiuje najważniejsze kwestie polityczne i określa kierunek polityczny całej Unii. Po drugie, istnieje Rada Ministrów, która spotyka się w celu stanowienia prawa w dziesięciu różnych konfiguracjach związanych z polityką 28 ministerstw państw członkowskich. Tutaj traktujemy oba te organy jako „zjednoczony” organ polityczny Unii, zwany dalej „Radą” lub „Radą UE”, ponieważ poszczególni członkowie Rady, niezależnie od tego, czy są prezydentami, premierami czy ministrami, cieszą się terytorialnie ograniczoną legitymacją demokratyczną dla swoich działań. Analiza Rady jest szczególnie ważna, biorąc pod uwagę, że przed Traktatem Lizbońskim z 2007 r. Rada była głównym prawodawcą o najwyższych kompetencjach decyzyjnych. Niniejsze badanie stanowi wkład w nieliczną literaturę analizującą Radę UE pod kątem reprezentacji politycznej (Hagemann i in., 2017) i jest pierwszym, które bada nierówną reprezentację grup dochodowych w instytucjach UE. Dążąc do osiągnięcia tych celów, badamy stopień zgodności ideologicznej, który jest bardzo przydatnym wskaźnikiem dostosowania opinii publicznej i decydentów politycznych. Zgodność stanowi ważny warunek wstępny dla „merytorycznej” reprezentacji obywateli w procesie kształtowania polityki (Mansbridge, 2009; Pitkin, 1967): Jeśli opinia publiczna i jej przedstawiciele znacznie się różnią, jest mało prawdopodobne, że ci ostatni włączą społeczeństwo w procesy kształtowania polityki. W niniejszym badaniu badamy ideologiczną zgodność między biednymi i bogatymi Europejczykami w odniesieniu do dwóch kluczowych instytucji UE na przestrzeni dziesięciu lat. W ten sposób jesteśmy w stanie odkryć ważne aspekty reprezentacji i po raz pierwszy udokumentować stopień nierówności w reprezentowaniu obywateli na szczeblu UE.
2. Reprezentacja obywateli na poziomie UE
Thomassen i Schmitt (1997; Schmitt & Thomassen, 1999) od dawna opowiadają się za rozróżnieniem dwóch różnych kanałów reprezentacji preferencji obywateli na poziomie UE. Istnieje jeden bezpośredni kanał wpływu za pośrednictwem PE, który działa poprzez wybór (krajowych) kandydatów partyjnych do reprezentowania obywateli w Parlamencie. Drugi kanał jest pośredni i działa poprzez udział rządów krajowych w Radzie UE. Chociaż rozróżnienie to jest powszechnie uznawane, badania empiryczne nie analizowały tych dwóch kanałów reprezentacji jednocześnie. W rzeczywistości badania empiryczne na ten temat koncentrowały się głównie na reprezentacji za pośrednictwem bezpośredniego kanału PE (zob. na przykład Lefkofridi, 2020; Costello, Thomassen i Rosema, 2012; Lefkofridi i Katsanidou, 2014; Mattila i Raunio, 2012). Badania te ogólnie sugerują, że reprezentacja PE działa dość dobrze w wymiarze lewica-prawica, ale słabiej w przypadku tematów związanych z integracją europejską (zob. na przykład Costello i in., 2012). Badania nad kanałem pośrednim są rzadkie, choć niedawnym wyjątkiem jest Hagemann et al. (2017), który pokazuje, że na podejmowanie decyzji w Radzie wpływają opinie obywateli: Na przykład, gdy krajowi wyborcy są sceptycznie nastawieni do UE, ich rządy częściej sprzeciwiają się ustawodawstwu mającemu na celu pogłębienie integracji europejskiej. Z drugiej strony, Alexandrova, Rasmussen i Toshkov (2016) wykazali, w jaki sposób priorytety obywateli odgrywają rolę w określaniu ilości uwagi, jaką Rada poświęca niektórym tematom.
Do tej pory jednak w żadnym badaniu nie sprawdzono, czy reprezentacja jest równie dobra dla różnych grup społecznych, np. zróżnicowanych pod względem dochodów. Jest to dość niezwykłe, biorąc pod uwagę, że kilka nurtów badań sugeruje, że nierówności ekonomiczne i polityczne są ze sobą powiązane (np. Lefkofridi, Giger i Kissau, 2012). Po pierwsze, znaczący negatywny wpływ nierówności dochodowych na frekwencję wyborczą jest spójny zarówno pomiędzy krajami, jak i wewnątrz nich (Schäfer & Schwander, 2019). Co więcej, osoby ubogie rzadziej uczestniczą w demokratycznych wyborach zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim (Gallego, 2015; Mattila, 2003). Jednym z powodów, dla których ubodzy mają tendencję do mniejszego udziału w demokratycznych wyborach, jest dobrze ugruntowany związek między dochodem a wykształceniem, co z kolei wpływa na wiedzę polityczną. W tak złożonym, wielopoziomowym i ponadnarodowym systemie rządów, jakim jest UE, wykazano, że wiedza polityczna ma znaczenie w odniesieniu do udziału w wyborach europejskich (Braun & Tausendpfund, 2019).
Po drugie, badania nad reprezentacją pokazują, że ubodzy nie są dobrze reprezentowani ani w USA, ani w Europie. Badania, które analizowały responsywność w Stanach Zjednoczonych (tj. koncentrując się na pytaniu, w jaki sposób preferencje obywateli są odzwierciedlane w polityce publicznej) wykazały, że gdy preferencje bogatych i biednych są rozbieżne, poglądy zamożnych liczą się bardziej (np. Bartels, 2008; Gilens, 2012; Gilens & Page, 2014). Dotyczy to również szczebla niższego niż krajowy (zob. np. Flavin, 2012). Podobne ustalenia wynikają z badań koncentrujących się na różnych krajach europejskich, w tym stosunkowo rozwiniętych i bogatych państwach, takich jak Szwecja (Persson & Gilljam, 2019), Niemcy (Elsässer, Hense & Schäfer, 2017) i Holandia (Schakel, 2019). Oprócz tych studiów przypadku, badania porównawcze wykazały również, że zgodność między obywatelami a decydentami politycznymi jest często przechylona w kierunku bardziej zamożnych społeczeństw europejskich (np. Peters & Ensink, 2015; Rosset et al., 2013; Schakel & Hakhverdian, 2018). Na podstawie dowodów na poziomie krajowym po obu stronach Atlantyku wydaje się zatem, że nierówna reprezentacja jest zjawiskiem powszechnym.
Ustalenia te nasuwają pytanie, czy i w jakim stopniu podobne zjawisko występuje w przypadku reprezentacji mniej zamożnych obywateli na szczeblu UE. Mechanizmy, które napędzają nierówną reprezentację wymienione w aktualnej literaturze, np. uboższe warstwy głosujące w mniejszym odsetku lub bardziej zamożni wykorzystujący swoje środki finansowe do wpływania na politykę poprzez darowizny na kampanię lub lobbing, wydają się równie istotne na poziomie UE, jak na poziomie krajowym. W związku z tym naszym celem jest wypełnienie tej luki badawczej poprzez zbadanie, w jaki sposób nierówne grupy dochodowe są reprezentowane zarówno przez PE, jak i Radę UE.
3. Projekt badawczy
Aby zająć się ogólną kwestią potencjalnie nierównej reprezentacji preferencji obywateli przez instytucje UE, podejmujemy diałania w dwóch etapach. Naszym pierwszym celem jest prześledzenie ewolucji stanowisk grup dochodowych w czasie i zbadanie ich zgodności z dwiema kluczowymi instytucjami. W kontekście reprezentacji politycznej termin „zgodność” (który oznacza porozumienie, harmonię lub zgodność między dwoma podmiotami) jest kryterium oceny, czy reprezentacja działa (Lefkofridi, w prasie), ponieważ porównanie opinii obywateli z opiniami tych, którzy tworzą politykę w ich imieniu, pomaga ocenić „demokratyczny” charakter reprezentacji politycznej (Rohrschneider & Whitefield, 2012, s. 87). Na tym etapie analizy badamy reprezentację grup dochodowych na poziomie obywateli całej UE, których dotyczą decyzje podejmowane przez Radę i PE. Aby było jasne, jeśli preferencje biednych i bogatych nie różnią się, to nawet jeśli przedstawiciele nie biorą pod uwagę biednych, nie ma problemu z demokratyczną reprezentacją. Badania pokazują jednak, że w wielu kwestiach, a zwłaszcza w kwestii redystrybucji gospodarczej, preferencje biednych i bogatych systematycznie się różnią (np. Donnelly & Lefkofridi, 2014; Giger et al., 2012), przynajmniej na poziomie krajowym.
Naszym drugim celem jest bliższe przyjrzenie się Radzie, która reprezentuje obywateli skupionych w państwach członkowskich. Zasadniczo Rada jako całość może być postrzegana jako organ polityczny, w którym przedstawiciele wszystkich państw członkowskich spotykają się, aby decydować o wspólnej polityce dla UE jako całości, jednocześnie starając się zapewnić, że preferencje krajowe są promowane (lub przynajmniej nie zagrażają tym preferencjom). W ten sposób każdy członek Rady starałby się nie odbiegać od stanowiska swojego krajowego okręgu wyborczego. Jednak sposoby definiowania preferencji krajowych różnią się w zależności od ideologicznego składu rządu – niektóre rządy mogą być bliższe biednym/bogatym w swoich krajowych okręgach wyborczych. Uwzględnienie tego dodatkowego rodzaju zgodności nie tylko pomaga odpowiedzieć na pytania dotyczące reprezentacji narodowo-terytorialnej w Radzie, tj. każdego państwa członkowskiego z osobna, ale także pomaga nam ustalić, czy ogólnounijny wzorzec dotyczący reprezentacji biednych/bogatych utrzymuje się również, jeśli podzielimy UE na jej członków. Ten krok pomaga zbadać, czy ustalenia oparte na zagregowanym obrazie są powielane na poziomie państw członkowskich i zapewnia, że o ogólnounijny wzorzec nie maskuje skośnego rozkładu nierównej reprezentacji.
Aby odpowiedzieć na nasze pytanie badawcze, wykorzystujemy istniejące dane zebrane zarówno z poziomu masowego, jak i elitarnego. W przypadku stanowisk obywateli korzystamy głównie z Europejskiego Sondażu Społecznego obejmującego lata 2002-2012 (Europejski Sondaż Społeczny, 2002-2016). Więcej informacji na temat rozwoju masowych stanowisk politycznych w czasie w 26 państwach członkowskich objętych tym badaniem można znaleźć w pliku uzupełniającym A. Należy zauważyć, że brakuje danych z badań na Malcie i w Chorwacji. Wszystkie masowe sondaże zostały zważone zgodnie z ich populacją. W przypadku stanowisk elit korzystamy z ankiet eksperckich: The Chapel Hill Expert Survey (CHES; Bakker et al., 2015) oraz badanie ekspertów przeprowadzone przez Benoit i Laver (2006), co wyjaśnimy bardziej szczegółowo poniżej.
Korzystając z tych źródeł danych, skupiamy się na lewicowo-prawicowym wymiarze konfliktu politycznego. Heurystyka lewica-prawica jest zakorzeniona w rewolucji francuskiej i podsumowuje rozbieżne stanowiska polityczne, zapewniając zasadę organizującą konkurencję partyjną i zachowania wyborcze; choć surowy, wymiar lewica-prawica dostarcza cennych informacji na temat dopasowania między reprezentowanymi a ich przedstawicielami pod względem ogólnej orientacji ideologicznej, a zatem jest szczególnie przydatny w badaniach porównawczych (Lefkofridi, w prasie). Badając reprezentację w UE, należy jednak wziąć pod uwagę również drugi wymiar politycznej kontestacji, tj. wymiar pro-/contra integracji europejskiej (Mair & Thomassen, 2010). Przed kryzysem strefy euro to głównie partie na obrzeżach mobilizowały wyborców w wymiarze unijnym (de Vries, 2007); kwestie europejskie nie odgrywały istotnej roli nawet w wyborach do PE (Braun, Hutter, & Kerscher, 2016; Lefkofridi & Kritzinger, 2008). Znaczenie wymiaru UE dla rywalizacji partyjnej na szczeblu UE i reprezentacji obywateli wzrosło w 2014 r. (zob. Lefkofridi i Katsanidou, 2018). Dlatego też przez większość lat objętych naszym badaniem wymiar UE nie był tak ważny jak wymiar lewica-prawica w wyborach europejskich, a nawet mniej ważny w wyborach krajowych. Biorąc pod uwagę, że skład Rady jest wynikiem serii wyborów krajowych, niniejsze badanie nie analizuje tego wymiaru. Poza tym pytanie dotyczące UE nie zostało uwzględnione w Europejskim Sondażu Społecznym.
Nasza analiza wymaga podsumowującej miary pozycji Rady i w tym celu opieramy się na wcześniejszych pracach, które wykorzystują miarę zwaną „środkiem ciężkości” (Gross & Sigelman, 1984; Manow & Döring, 2008). Środek ciężkości to zagregowana pozycja gabinetów krajowych. Obliczamy CoG Rady, wykorzystując informacje z dwóch źródeł: składy rządów krajowych ze strony internetowej Parlgov oraz dane dotyczące pozycji partii z ankiet eksperckich. Wykorzystaliśmy przede wszystkim CHES z Bakker et al. (2015), którego zaletą jest zmienne w czasie stanowiska partii; jednak w przypadku Luksemburga, Malty, Cypru i Chorwacji, a także kilku pojedynczych partii w innych krajach nieobjętych CHES, wykorzystaliśmy zamiast tego ankietę ekspercką Benoit i Laver (2006). Podczas gdy stanowisko każdego rządu jest średnią ważoną wszystkich stanowisk zasiedziałych partii lub innymi słowy CoG gabinetów krajowych (więcej informacji można znaleźć w pliku uzupełniającym B), CoG Rady jest agregatem stanowisk rządów krajowych wszystkich państw członkowskich. W przypadku danych opisowych i późniejszych analiz regresji dane są prezentowane w formacie miesięcznym, ponieważ Rada podlega zmianom, gdy tworzone są nowe rządy krajowe. Pozycja PE została zmierzona za pomocą tego samego rodzaju danych i jest zdefiniowana jako średnia ważona (według miejsc) partii obecnych w PE (z pozycjami partii opartymi na danych z CHES oraz Benoit i Laver [2006]). Może się zatem zmieniać zarówno w zależności od okresów wyborczych, jak i rund rozszerzenia. Jest to istotne w przypadku przystąpienia Rumunii, Bułgarii i Cypru.
Zgodność ideologiczna jest obliczana jako odległość między lewicowo-prawicowym stanowiskiem obywateli UE należących do różnych grup dochodowych a CoG Rady. Ponieważ interesuje nas reprezentacja podkonstytucyjnych grup ludności (biednych i bogatych), musimy mierzyć zgodność na poziomie indywidualnym. Tylko w ten sposób możemy rozróżnić obywateli o wysokich lub niskich dochodach. Indywidualna kongruencja Cij jest definiowana jako bezwzględna odległość między pozycją obywatela P_citij a CoG rady CoG_council, pomnożona przez -1. Mnożenie przez -1 pozwala na łatwiejszą interpretację wyników, ponieważ wyższe wartości wskazują na większą zgodność.
Cij = −|CoG_council − P_citij|
Jeśli dystans między obywatelem a rządem/partią zmniejsza się, Cij wzrasta z wartości ujemnych do 0, a zgodność ideologiczna wzrasta. Używamy tej miary kongruencji na poziomie indywidualnym do analizy zarówno kongruencji w całej UE, jak i w skupiskach w odpowiednich krajowych okręgach wyborczych.
W ten sposób podążamy za najnowszymi osiągnięciami w badaniu kongruencji, zwłaszcza za przełomową pracą Goldera i Stramskiego (2010), którzy używają podobnej miary do badania kongruencji na poziomie krajowym. Jednak w zakresie, w jakim różnimy się metodologicznie od wcześniejszych prac nad reprezentacją w instytucjach UE, które wykorzystywały głównie tabele krzyżowe lub modele czynnikowe (np. Costello i in., 2012; Thomassen i Schmitt, 1997), nie możemy bezpośrednio porównać naszych wyników z tymi ustaleniami.
Populacja została podzielona na trzy grupy dochodowe, co jest standardową praktyką w tej dziedzinie badań. Dochód gospodarstwa domowego został dostosowany do jego wielkości (patrz Rosset & Pontusson, 2014; Rueda & Pontusson, 2010). Dwa najniższe decyle warstw dochodów są klasyfikowane jako „biedne”, podczas gdy dwa najwyższe decyle są klasyfikowane jako „bogate”.
W pierwszym kroku przedstawiamy zatem graficznie rozwój stanowisk ideologicznych naszych grup dochodowych i porównujemy je z ideologicznymi skłonnościami zarówno Rady Europejskiej, jak i PE. W drugim kroku dokonujemy regresji stanowisk grup dochodowych na CoG Rady w otoczeniu wielopoziomowym.
4. Wyniki
Zaczynamy od porównawczego obrazu reprezentacji grup dochodowych w PE i Radzie. Wykres 1 pokazuje zagregowany obraz tego, jak stanowiska Rady i PE ewoluowały w czasie w latach 2000-2012 w porównaniu ze stanowiskami mniej i bardziej zamożnych obywateli w całej UE (grupy dochodowe wszystkich państw członkowskich). Na wykresie 1 widzimy przede wszystkim, że zarówno obywatele (biedni i bogaci), jak i instytucje (PE i Rada) poruszają się po pozycjach centrowych (tj. nie skrajnych), co nie jest zaskakujące, biorąc pod uwagę, że są to wysoce zagregowane miary, które mają tendencję do bycia bardzo centrowymi. Widzimy również, że biedni są konsekwentnie pozycjonowani na lewo zarówno od bogatych, jak i instytucji UE (PE i Rady). Wskazuje to przede wszystkim, że istnieje potencjał nierównej reprezentacji, ponieważ biedni i bogaci obywatele nie mają identycznych preferencji w wymiarze lewica-prawica. Wyniki te odzwierciedlają również inne badania przeprowadzone na poziomie krajowym w różnych państwach europejskich (np. Giger i in., 2012). Trzecia obserwacja dotyczy pozycji bogatych, którzy znajdują się pomiędzy biednymi a instytucjami UE. Podczas gdy Rada systematycznie znajduje się bardziej na prawo od obywateli, PE ogólnie wydaje się być bardziej zgodny z obywatelami (biednymi i bogatymi). Rada przesunęła się w lewo około 2007 r., co poprawiło jej zgodność z obywatelami (biednymi, ale jeszcze bardziej bogatymi), ale później przesunęła się w prawo. Ogólny obraz pozostaje jednak taki, że bogaci są bliżej stanowisk obu instytucji niż biedni, co wskazuje, że reprezentacja biedniejszych obywateli jest gorsza niż tych o wyższych dochodach. Możemy jedynie spekulować, w jakim stopniu zmiany te są powiązane z Wielką Recesją, w odniesieniu do której niektórzy badacze (np. Lindvall, 2014) proponują, że najpierw nastąpiło przesunięcie w prawo, a następnie w lewo.
Wykres 2 skupia się wyłącznie na Radzie. Ponownie badamy reprezentację biednych i bogatych w Radzie, ale tym razem z grupami dochodów podzielonymi na odpowiednie krajowe okręgi wyborcze. Pochodzący z danych w tabeli 1, pod względem technicznym rysunek 2 przedstawia losowe nachylenia dwóch indywidualnych predyktorów (wysoki i niski dochód) według kraju. Pod względem merytorycznym pokazuje stopień nierównej reprezentacji biednych i bogatych warstw społeczeństwa w porównaniu z kategorią o średnich dochodach. Ujemne współczynniki oznaczają gorszą reprezentację, podczas gdy liczby dodatnie oznaczają ściślejsze dopasowanie preferencji grupy do Rady. Na tym wykresie widzimy, że ubodzy są częściej niedoreprezentowani w państwach członkowskich: W 18 krajach widzimy albo wyraźną niedoreprezentację ich preferencji ideologicznych (np. na Cyprze i w Rumunii), lub brak dużych różnic między reprezentacją ich preferencji ideologicznych a preferencjami kategorii o średnich dochodach (np. we Francji), podczas gdy tylko w siedmiu państwach członkowskich UE ubodzy wydają się reprezentowani w stopniu współmiernym do wyborców o średnich dochodach (np, w Danii) lub nawet, jak w przypadku Polski, szerzej reprezentowani. Z kolei w przypadku bogatych nie ma wyraźnego wzorca. Innymi słowy, podczas gdy pozycja Rady systematycznie różni się od pozycji biednych w większości państw członkowskich UE, CoG Rady nie prowadzi do systematycznej nadreprezentacji bogatych.
Rysunek 1. Zgodność między bogatymi i biednymi w PE i Radzie (w całej UE).
Rysunek 2. Nierówna reprezentacja: Zgodność grup dochodowych w państwach członkowskich z Grupą Roboczą Rady.
Obraz ten jest również widoczny w tabeli 1 (z której utworzono rysunek 2), która przedstawia wyniki analizy wielopoziomowej (podobne podejście można znaleźć w Giger i in., 2012). Staje się oczywiste, że chociaż istnieje statystycznie znacząca niedoreprezentacja osób ubogich w Radzie, nie ma znaczącej nadreprezentacji osób bogatych. W kategoriach merytorycznych oznacza to, że ideologiczna pozycja ubogich jest systematycznie pomijana w Radzie. Jednocześnie jednak nie ma dowodów na to, że ideologiczna pozycja bogatych jest nadreprezentowana w tej ważnej instytucji na szczeblu UE.
Tabela 1. Wielopoziomowa regresja zgodności na poziomie indywidualnym z CoG Rady”.
5. Wnioski
Wiele wieków temu Arystoteles krytykował demokrację za ucieleśnianie rządów biednych, a oligarchię za służenie wyłącznie bogatym. Choć na temat deficytów demokracji w UE wylano już wiele atramentu, żadne badanie nie dotyczyło nierównej reprezentacji grup dochodowych w instytucjach na szczeblu UE. Złożony system wielopoziomowego ponadnarodowego zarządzania UE może być łatwiejszy w nawigacji dla tych, którzy mają do tego niezbędne zasoby, w tym na przykład wiedzę i pieniądze, niż dla tych, którzy ich nie mają. Nierówna reprezentacja osób ubogich na szczeblu UE może wynikać między innymi z ich ograniczonego udziału zarówno w wyborach europejskich, które wpływają na skład PE, jak i w wyborach na szczeblu krajowym, które wpływają na skład Rady. Skupiając się na konkretnych grupach dochodowych, nasze badanie stanowi pionierską empiryczną analizę zgodności ideologicznej (lewica-prawica) instytucji UE (tj. PE i Rady) z opinią publiczną, dla której tworzą politykę. Badając nierówną reprezentację w lewicowo-prawicowym wymiarze konfliktu politycznego (zarówno wśród obywateli całej UE, jak i w krajowych okręgach wyborczych), nasze badanie rozszerza również wcześniejsze badania reprezentacji integracji europejskiej w Radzie (Hagemann i in., 2017), a także prace nad politycznym CoG Rady (Manow i Döring, 2008).
Czy system UE jest bardziej zbliżony do demokracji czy oligarchii pod względem reprezentatywności obywateli? Podczas gdy nasze badania pokazują, że UE nie jest oligarchią, która systematycznie nadmiernie reprezentuje bogatych, nasze dane nie odzwierciedlają obaw Arystotelesa dotyczących dominacji biednych w demokracji. Wniosek ten opiera się na zbadaniu, czy Rada UE i PE, jako główne instytucje podejmujące decyzje polityczne w UE, wykazują jakiekolwiek uprzedzenia wobec określonej grupy dochodowej, tj. biednych lub bogatych. Stwierdziliśmy, że obie instytucje mają tendencję do zajmowania pozycji po prawej stronie zarówno bogatych, jak i biednych obywateli, choć bliżej im do bogatych. Następnie przyjrzeliśmy się bliżej Radzie, badając grupy dochodowe skupione w państwach członkowskich. Na podstawie przeanalizowanych tutaj danych stwierdziliśmy ponadto, że chociaż w tych instytucjach UE występuje systematyczna niedoreprezentacja osób ubogich, to nie występuje systematyczna nadreprezentacja osób bogatych. Ustalenia te uzupełniają badania porównawcze, które koncentrowały się na krajowym poziomie zarządzania i wykazały systematyczną niedoreprezentację obywateli o średnich i niskich dochodach zarówno w systemach partyjnych, jak i rządach w Europie (Giger i in., 2012; Rosset i in., 2013)
Ustalenia te mają istotne implikacje dla naszego rozumienia reprezentacji w wielopoziomowym systemie UE. Chociaż wydaje się, że nie można odpowiednio ocenić jakości demokratycznej reprezentacji w państwach członkowskich UE bez uwzględnienia stopnia, w jakim poglądy i preferencje obywateli są obecne na szczeblu UE, w literaturze nadal zaniedbywano kwestię tego, w jaki sposób określone grupy społeczne są reprezentowane przez instytucje UE (np. grupy takie jak kobiety, patrz Kantola i Agustín, 2019, oraz ubodzy). Ponieważ UE staje się coraz bardziej wpływowa w coraz większej liczbie obszarów polityki, w tym w polityce fiskalnej swoich państw członkowskich, kwestie dotyczące nierównej reprezentacji określonych grup społecznych nie mogą być dłużej pomijane przez badaczy polityki wielopoziomowej.
W tym kontekście pojawiają się następujące dwa powiązane ze sobą pytania. Po pierwsze, w jakim stopniu nasze ustalenia utrzymują się poza okresem naszego badania w latach 2000-2012? W ostatnich latach objętych naszym badaniem CoG Rady wydawał się oddalać od wszystkich grup dochodowych, choć jego odległość od osób ubogich była większa. Dopiero okaże się, czy obraz ten pogorszył się, czy poprawił w ostatnich latach, zwłaszcza biorąc pod uwagę politykę oszczędnościową prowadzoną w całej UE. Po drugie, w jakim stopniu obraz szerokich preferencji ideologicznych (lewica-prawica) nakreślony w tym badaniu byłby podobny, lepszy lub gorszy, gdybyśmy przyjrzeli się również konkretnym wymiarom kwestii? Pytanie to jest istotne, biorąc pod uwagę rosnące upolitycznienie unijnego wymiaru konfliktu politycznego, które nastąpiło w wyniku kryzysu strefy euro, który nastąpił po globalnym kryzysie finansowym w 2008 r., kryzysu migracyjnego latem 2015 r. oraz sagi Brexit, która rozpoczęła się w połowie 2016 r., oprócz szerszej kwestii imigracji. Wcześniejsze prace wykazały, że ogólnie rzecz biorąc, jakość reprezentacji jest lepsza pod względem lewicowych i prawicowych preferencji ideologicznych, tj. głównego wymiaru konfliktu w polityce europejskiej, ale gorsza pod względem wymiaru kulturowego i integracji europejskiej (Costello i in., 2012). Badania nad reprezentacją i zgodnością na poziomie krajowym zmierzają w kierunku badania wymiarów pojedynczych kwestii (zob. na przykład Rasmussen, Reher i Toshkov, 2019; Stecker i Tausendpfund, 2016) i podjęto pierwsze próby zbadania nierównej reprezentacji w różnych wymiarach kwestii (np. Rosset i Stecker, 2019). Przyszłe prace nad reprezentacją na poziomie UE powinny zatem wykraczać poza ogólny wymiar lewica-prawica, aby zbadać zgodność instytucji UE z grupami dochodowymi w kluczowych kwestiach politycznych, takich jak integracja europejska, imigracja i redystrybucja. Biorąc pod uwagę ostatnie prace sugerujące, że nierówności są również widoczne w odniesieniu do uwagi poświęcanej priorytetom mniej zamożnych obywateli (Traber, Hänni, Giger i Breunig, 2019), przyszłe prace powinny zbadać, w jakim stopniu podstawowe obawy ubogich obywateli UE są w równym lub nierównym stopniu uwzględniane i reprezentowane w instytucjach na szczeblu UE.
Podziękowania
Kolejność autorów jest zgodna z odwróconym porządkiem alfabetycznym, obaj autorzy wnieśli równy wkład. Za wnikliwe komentarze i krytykę autorzy pragną podziękować dwóm anonimowym recenzentom, gościnnym redaktorom tego numeru tematycznego, Danieli Braun, Martinowi Grossowi i Bertholdowi Rittbergerowi, oraz uczestnikom warsztatów „Beyond the Democratic Deficit: Policy Representation and Differential Responsiveness in the EU” (maj 2015 r.), zorganizowanych przez Robert Schuman Centre for Advanced Studies/RSCAS, European University Institute we Florencji i koordynowanych przez Brigid Laffan z RSCAS wraz z Christopherem Williamsem z Uniwersytetu Arkansas w Little Rock i Zoe Lefkofridi z Uniwersytetu w Salzburgu (oboje byli wówczas stypendystami Jeana Monneta w RSCAS).
Odniesienia
Alexandrova, P., Rasmussen, A., & Toshkov, D. (2016). Agenda responsiveness in the European Council: Public priorities, policy problems and political attention. West European Politics, 39(4), 605–627.
Bakker, R., de Vries, C., Edwards, E., Hooghe, L., Jolly, S., Marks, G., . . . Vachudova, M. A. (2015). Measuring party positions in Europe: The Chapel Hill Expert Survey trend file, 1999–2010. Party Politics, 21(1), 143–152. Bartels, L. M. (2008). Unequal democracy: The political economy of the new gilded age. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Beckfield, J. (2006). European integration and income inequality. American Sociological Review, 71(6), 964–985.
Benoit, K., & Laver, M. (2006). Party policy in modern democracies. London: Routledge.
Braun, D., Hutter, S., & Kerscher, A. (2016). What type of Europe? The salience of polity and policy issues in European Parliament elections. European Union Politics, 17(4), 570–592.
Braun, D., & Tausendpfund, M. (2019). Politisches Wissen und Europawahlen [Political knowledge and European elections]. In B. Westle & M. Tausendpfund (Eds.), Politisches Wissen [Political knowledge] (pp. 207–236). Wiesbaden: Springer VS.
Costello, R., Thomassen, J., & Rosema, M. (2012). European Parliament elections and political representation: Policy congruence between voters and parties. West European Politics, 35(6), 1226–1248.
de Vries, C. E. (2007). Sleeping giant: Fact or fairytale? How European integration affects national elections. European Union Politics, 8(3), 363–385.
Donnelly, M., & Lefkofridi, Z. (2014). Economic and political inequality in modern democracies: Differential responsiveness to the policy preferences of economic classes (MWP Red Number Series 2014/13). Fiesole: European University Institute.
Elsässer, L., Hense, S., & Schäfer, A. (2017). ‘Dem Deutschen Volke’? Die Ungleiche Responsivität Des Bundestags [In the name of the German people? The unequal responsiveness of the German parliament]. Zeitschrift für Politikwissenschaft, 27(2), 161–180.
European Social Survey. (2002–2016). European Social Survey rounds 1–8. Retrieved from https:// www.europeansocialsurvey.org/data/conditions_of _use.html
Flavin, P. (2012). Income inequality and policy representation in the American states. American Politics Research, 40(1), 29–59.
Fligstein, N. (2008). Euroclash: The EU, European identity, and the future of Europe. Oxford: Oxford University Press.
Gallego, A. (2007). Unequal political participation in Europe. International Journal of Sociology, 37(4), 10–25.
Gallego, A. (2015). Unequal political participation worldwide. New York, NY: Cambridge University Press. Giger, N., Rosset, J., & Bernauer, J. (2012). The poor political representation of the poor in a comparative perspective. Representation, 48(1), 47–61.
Gilens, M. (2005). Inequality and democratic responsiveness. Public Opinion Quarterly, 69(5), 778–796.
Gilens, M. (2012). Affluence and influence: Economic inequality and political power in America. Princeton, NJ: Princeton University Press. Gilens, M., & Page, B. I. (2014). Testing theories of American politics: Elites, interest groups, and average citizens. Perspectives on Politics, 12(3), 564–581. Golder, M., & Stramski, J. (2010). Ideological congruence and electoral institutions: Conceptualization and measurement. American Journal of Political Science, 54(1), 90–106.
Gross, D. A., & Sigelman, L. (1984). Comparing party systems: A multidimensional approach. Comparative Politics, 16(4), 463–79. Hagemann, S., Hobolt, S. B., & Wratil, C. (2017). Government responsiveness in the European Union: Evidence from Council voting. Comparative Political Studies, 50(6), 850–876.
Kantola, J., & Agustín, L. R. (2019). Gendering the representative work of the European Parliament: A political analysis of women MEP’s perceptions of gender equality in party groups. JCMS: Journal of Common Market Studies, 57(4), 768–786.
Kelly, N. J., & Enns, P. K. (2010). Inequality and the dynamics of public opinion: The self-reinforcing link between economic inequality and mass preferences. American Journal of Political Science, 54(4), 855–870.
Kriesi, H., Grande, E., Lachat, R., Dolezal, M., Bornschier, S., & Frey, T. (2006). Globalization and the transformation of the national political space: Six European countries compared. European Journal of Political Research, 45(6), 921–956.
Lefkofridi, Z. (in press). Opinion-policy congruence. In R. Rohrschneider & J. Thomassen (Eds.), Oxford handbook of political representation in liberal democracies. Oxford: Oxford University Press.
Lefkofridi, Z. (2020). Competition in the European arena: How the rules of the game help nationalists gain. Politics and Governance, 8(1), 41–49.
Lefkofridi, Z., Giger, N., & Kissau, K. (2012). Inequality and representation in Europe. Representation, 48(1), 1–148.
Lefkofridi, Z., & Katsanidou, A. (2014). Multilevel representation in the European Parliament. European Union Politics, 15(1), 108–131.
Lefkofridi, Z., & Katsanidou, A. (2018). A step closer to a transnational party system? Competition and coherence in the 2009 and 2014 European Parliament. JCMS: Journal of Common Market Studies, 56(6), 1462–1482.
Lefkofridi, Z., & Kritzinger, S. (2008). Battles fought in the EP arena: Developments in national parties’ euromanifestos. Österreichische Zeitschrift für Politikwissenschaft, 37(3), 273–296. Lijphart, A. (1997). Unequal participation: Democracy’s unresolved dilemma. American Political Science Review, 91(1), 1–14.
Lindvall, J. (2014). The electoral consequences of two great crises. European Journal of Political Research, 53(4), 747–765.
Mair, P., & Thomassen, J. (2010). Political representation and government in the European Union. Journal of European Public Policy, 17(1), 20–35.
Manow, P., & Döring, H. (2008). Electoral and mechanical causes of divided government in the European Union. Comparative Political Studies, 41(10), 1349–1370.
Mansbridge, J. (2009). A ‘selection model’ of political representation. Journal of Political Philosophy, 17(4), 369–398.
Mattila, M. (2003). Why bother? Determinants of turnout in the European elections. Electoral Studies, 22(3), 449–468.
Mattila, M., & Raunio, T. (2012). Drifting further apart: National parties and their electorates on the EU Dimension. West European Politics, 35(3), 589–606.
Moschovis, B. (1989). Aristotelous Politika (Ι–ΙΙ) [Aristotle’s Politics (Vols. I–II)]. Athens: Nomiki Bibliothiki.
Persson, M., & Gilljam, M. (2019). Who got what they wanted? The opinion-policy link in Sweden 1956–2014. Unpublished manuscript.
Peters, Y., & Ensink, S. J. (2015). Differential responsiveness in Europe: The effects of preference difference and electoral participation. West European Politics, 38(3), 577–600.
Pitkin, H. F. (1967). The concept of representation. Berkeley, CA: University of California Press. Rasmussen, A., Reher, S., & Toshkov, D. (2019). The opinion-policy nexus in Europe and the role of political institutions. European Journal of Political Research, 58(2), 412–434.
Rohrschneider, R., & Whitefield, S. (2012). The strain of representation: How parties represent diverse voters in Western and Eastern Europe. Oxford: Oxford University Press.
Rosset, J., Giger, N., & Bernauer, J. (2013). More money, fewer problems? Cross-level effects of economic deprivation on political representation. West European Politics, 36(4), 817–835.
Rosset, J., & Pontusson, J. (2014). The impact of the great recession on public preferences for redistribution in Western Europe. Paper presented at the Annual Meeting of the American Political Science Association, Washington, DC, USA.
Rosset, J., & Stecker, C. (2019). How well are citizens represented by their governments? Issue congruence and inequality in Europe. European Political Science Review, 11(2), 1–16.
Rueda, D., & Pontusson, J. (2010). Individual preferences for redistribution in Western Europe: Selfinterest, political articulation, altruism and identity. Unpublished manuscript. Retrieved from https:// leitner.yale.edu/sites/default/files/files/resources/ papers/RuedaYale2010.pdf Schäfer, A., & Schwander, H. (2019). ‘Don’t play if you can’t win’: Does economic inequality undermine political equality? European Political Science Review, 11(3), 395–413.
Schakel, W. (2019). Unequal policy responsiveness in the Netherlands. Socio-Economic Review, 1–21. https:// doi.org/10.1093/ser/mwz018 Schakel, W., & Hakhverdian, A. (2018). Ideological congruence and socio-economic inequality. European Political Science Review, 10(3), 441–465. Schmitt, H., & Thomassen, J. (1999). Political representation and legitimacy in the European Union. Oxford: Oxford University Press.
Soroka, S. N., & Wlezien, C. (2008). On the limits to inequality in representation. PS: Political Science & Politics, 41(2), 319–327.
Stecker, C., & Tausendpfund, M. (2016). Multidimensional government-citizen congruence and satisfaction with democracy. European Journal of Political Research, 55(3), 492–511.
Thomassen, J., & Schmitt, H. (1997). Policy representation. European Journal of Political Research, 32(2), 165–184.
Traber, D., Hänni, M., Giger, N., & Breunig, C. (2019). What poor and rich consider as important and how this matters for representation (Unequal Democracies Working Paper No. 9). Geneva: University of Geneva. Retrieved from https://unequal democracies.unige.ch/files/9715/6257/0921/ wp9.pdf Ura, J. D., & Ellis, C. R. (2008). Income, preferences, and the dynamics of policy responsiveness. PS: Political Science & Politics, 41(2), 785–794.
Conflict of Interests
The authors declare they have no conflict of interests.
Supplementary Material
Supplementary material for this article is available online in a format provided by the authors (unedited).
About the Authors
Zoe Lefkofridi is Associate Professor of Comparative Politics at the Department of Political Science and Sociology, and fellow at the Salzburg Center of European Studies (SCEUS), at the University of Salzburg. Zoe works on democracy, European integration, and inequality in political representation, in particular gender and its interplay with other forms of inequality. Her academic work appears in leading international peer reviewed outlets, such as West European Politics, European Union Politics, and Politics & Gender.
Nathalie Giger works as Associate Professor of Comparative Political Behaviour at the University of Geneva. Her research focuses on the linkages between citizens and political elites with a special focus on question of question of inequality. Her work has appeared in the American Journal of Political Science, Comparative Political Studies, and the European Journal of Political Research, among others
Demokracja czy oligarchia? Nierówna reprezentacja grup dochodowych w instytucjach europejskich
| Wyświetlenia: | 2907 | | | Pliki do pobrania: | 1595 |
