Przymusowe małżeństwa afgańskich dziewcząt i zróżnicowane podejście do definiowania prześladowań / Cristina María Zamora Gómez

Photo by UN Women Asia and the Pacific on Flickr, licensed under CC BY-NC-ND 2.0.

Odkąd talibowie przejęli kontrolę nad Kabulem w sierpniu 2021 r., kobiety i dziewczęta zostały usunięte z życia publicznego, a ich prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe są lekceważone. W tym kontekście istnieje poważny problem z płynnością finansową i niedoborem waluty. Ze względu na tragiczną sytuację ekonomiczną rodzice postrzegają „sprzedaż” swoich córek do przymusowego małżeństwa jako jedyną opcję przetrwania.

Pojęcie prześladowania jest najczęściej dyskutowanym elementem klauzuli włączającej w międzynarodowym prawie uchodźczym. Refleksja nad doktryną nie przestaje narastać wokół pytania, czy brak ochrony ze strony państwa stanowi prześladowanie. Niniejszy artykuł proponuje feministyczną interpretację definicji pojęcia „prześladowania”, jaką oferuje doktryna większościowa, poprzez analizę bifurkacyjną: poważne naruszenie praw człowieka, któremu towarzyszy brak ochrony jednostki przez państwo. W tym celu przeanalizowany zostanie przypadek małżeństw afgańskich dziewczynek z dziećmi jako forma prześladowania ze względu na płeć i dziecko. Po pierwsze, przedstawione zostaną ramy bifurkacyjnego podejścia do definiowania prześladowań oraz wkład doktryny iusfeministycznej. Po drugie, zostanie wyjaśnione, dlaczego praktyka zawierania małżeństw przez dzieci spełnia kryteria określone w tym podejściu, aby powiązać wyjaśnienie sytuacji faktycznej z odpowiednimi prawami człowieka.

Przymusowe małżeństwa w Afganistanie

Pomimo dekretu z grudnia 2021 r. zakazującego przymusowych małżeństw, w Afganistanie odnotowuje się wzrost liczby małżeństw dzieci i brak ram prawnych, które by tego zakazywały, ponieważ w Afganistanie nie ma minimalnego wieku uprawniającego do zawarcia małżeństwa. W tym kontekście dziewczynka w wieku poniżej 15 lat może wyjść za mąż zgodnie z szyickim prawem o statusie osobistym, pod warunkiem, że jej opiekun udowodni jej kompetencje, dojrzałość i gotowość do zawarcia małżeństwa. Afganistan nie jest jedynym krajem, w którym występuje to zjawisko, zgodnie z najnowszymi globalnymi szacunkami dotyczącymi współczesnego niewolnictwa w dziedzinie pracy przymusowej i przymusowych małżeństw, przeprowadzonymi przez Międzynarodową Organizację ds: Indie, Bangladesz, Nepal, Nigeria, Etiopia, Demokratyczna Republika Konga i Mali zalegalizowały przymusowe małżeństwa.

Celem tej formy przemocy jest zapewnienie kobiecie zachowania dziewictwa przed ślubem i zapewnienie długiego okresu płodności w celu spłodzenia potomstwa. Prowadzi to do wymuszonych ciąż u dziewcząt, skracając w ten sposób ich oczekiwaną długość życia, a tym samym skutkuje naruszeniem prawa do życia. Światowa Organizacja Zdrowia wyraźnie wskazuje, że gdy nieletni, zwłaszcza dziewczęta, zawierają małżeństwo i mają potomstwo, ma to negatywny wpływ na ich zdrowie i utrudnia ich edukację. W rezultacie ich autonomia ekonomiczna jest również ograniczona. Komitet Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ powtarza od 1999 r., że istnieje bezpośredni związek między poziomem zapisów dziewcząt do szkół podstawowych a znacznym spadkiem liczby małżeństw dzieci. Rodziny zgadzają się z przyszłym „mężem” na umowę w zamian za raport ekonomiczny. A jeśli kobieta lub dziewczynka sprzeciwi się tej sytuacji, stanie się ofiarą przemocy fizycznej i psychicznej, według UNICEF.

W Afganistanie praktyka przymusowego małżeństwa obejmuje: zaręczyny dziewcząt, zwłaszcza w ramach Pasztunwali; poligamię; wymianę niezamężnych córek między rodzinami; baad, w którym dziewczęta z kilku rodzin są wymieniane w celu uregulowania długów lub sporów rodzinnych. Baad jest praktykowany zwłaszcza wśród społeczności Pasztunów i na obszarach wiejskich. W 2009 roku afgański rząd przyjął ustawę o eliminacji przemocy wobec kobiet (EVAW), która wymienia 22 przestępstwa, w tym przymusowe małżeństwa i gwałty. Ponadto, zgodnie z afgańskim prawem cywilnym, a także prawem islamskim, do zawarcia małżeństwa wymagana jest zgoda. Afgańskie prawo cywilne stanowi, że minimalny wiek do zawarcia małżeństwa to 16 lat. Zasada ta nie została jednak skutecznie wdrożona w praktyce.

W kontekście rządów talibów EVAW nie jest już egzekwowana. Pomimo dekretu z 3 grudnia 2021 r., który wprowadził zakaz przymusowych małżeństw, nie zniósł on minimalnego wieku uprawniającego do zawarcia małżeństwa. Oznacza to, jak potępiła Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu, że zdarzają się małżeństwa dzieci. Tak więc, w środku konfliktu zbrojnego w tym kraju, sprzedaż kobiet i dziewcząt do przymusowych małżeństw jest codziennością, pomimo dekretu z 2021 r. zakazującego przymusowych małżeństw, potępionego przez afgańskie działaczki feministyczne, a także przez UN Women.

Rozwidlone podejście do prześladowań i teoria feministyczna: uniwersalny zakres regulacji

Prześladowanie jest definiowane w doktrynie głównego nurtu jako kumulacja dwóch elementów: naruszenia praw człowieka – lub poważnej krzywdy – oraz braku ochrony państwa (podejście rozwidlone). W międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka (IHRL) istnieje swego rodzaju hierarchia praw. Hathaway i Foster u podstaw tej hierarchii znajduje się „Międzynarodowa Karta Praw Człowieka”, która skupia elementy niewiążące, ale powszechnie popierane.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (UDHR) oraz dwa traktaty wdrażające UDHR jako prawo wiążące, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (ICCPR) oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ICESCR).

Inne prawa człowieka przyjęte w latach 60. uzupełniają i wyjaśniają obowiązki państw w odniesieniu do praw człowieka, ale w określonych kontekstach: Konwencja w sprawie eliminacji dyskryminacji rasowej (ICERD), Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet ( CEDAW), Konwencja o prawach dziecka (UNCRC) i Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (CRPD). Doktryna większości, pomimo klasyfikacji dokonanej przez MPPOiP na prawa podlegające uchyleniu i prawa niepodlegające uchyleniu, uważa, że różne prawa należy rozpatrywać pod kątem ich odpowiedniego znaczenia dla indywidualnej osoby.

Doktryna iusfeministyczna broni tego, że prawo kobiet do życia wolnego od przemocy jest skonfigurowane jako podstawowe prawo do ludzkiej egzystencji. Prawo to jest powszechnie uznawane w prawie międzynarodowym i praktyce państw. Twierdzę, że sam fakt istnienia kompendium praw człowieka dla kobiet i dla kobiet, posiadającego własną tożsamość w ramach IHRL, wskazuje na postęp w systemie praw człowieka w zakresie ochrony kobiet i zapewnienia im godnego życia, godnego życia. Iusfeministyczna konceptualizacja praw człowieka była stopniowo rozwijana do tak zaawansowanego stopnia i konsensusu, że obecnie jest ona rozumiana jako „powszechnie akceptowana na arenie międzynarodowej” w tym sensie, że jej trwałe lub systematyczne naruszanie oznaczałoby prześladowanie w rozumieniu Międzynarodowego Prawa Uchodźczego .

Brak ochrony państwa zakłada, że państwo nie jest w stanie lub nie chce zapewnić ochrony. Jeżeli bezpośrednim podmiotem prześladowania nie jest państwo, UNHCR broni w swoim Podręczniku teorii ochrony wewnętrznej: „Jeśli takie zachowanie jest celowo tolerowane przez władze lub jeśli władze odmawiają lub nie są w stanie zapewnić skutecznej ochrony”. UNHCR w swoich Wytycznych w sprawie prześladowań ze względu na płeć z 2002 r. stanowi, że sprawcy prześladowań, w interpretacji art. 1A ust. 2 Konwencji Genewskiej, mogą być funkcjonariuszami państwowymi lub niepaństwowymi. Państwo naruszyłoby swoje pozytywne obowiązki w zakresie gwarantowania prawa do życia, jeśli nie zapewniłoby de facto odpowiedniej ochrony przed naruszaniem praw przez podmioty państwowe i niepaństwowe (Komentarz ogólny nr 31).

W przypadku przemocy ze względu na płeć, takiej jak przymusowe małżeństwa, istnieje tendencja do umieszczania tego rodzaju przemocy w sferze „prywatnej”, ponieważ podmiotem prześladowczym nie jest bezpośrednio państwo. To patriarchalne założenie utrudnia państwu żądanie, aby zrobiło wszystko, co konieczne, aby chronić życie kobiet i dziewcząt oraz zrozumienie, że jest to kwestia bezpieczeństwa publicznego. Doktryna iusfeministyczna stosuje doktrynę należytej staranności w celu uzupełnienia treścią wymogu braku ochrony państwa w definicji prześladowania (Rekomendacja Ogólna CEDAW nr 19). Dlatego państwo, stosując doktrynę należytej staranności, ma obowiązek zapewnić kobietom rozwój godnego życia: życia wolnego od przemocy ze względu na płeć.

Przymusowe małżeństwo jako forma prześladowania

Przymusowe małżeństwa stawiają dziewczęta na całym świecie w sytuacji zależności, ograniczając ich prawa człowieka. Praktyka ta narusza, między innymi, prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 3 PDPC); prawo do niepodlegania torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (art. 5 PDPC); zasadę równości wobec prawa i prawo do życia w związku małżeńskim. 5 UDHR); zasada równości wobec prawa i prawo do równej ochrony prawnej (art. 7 UDHR); prawo do odwołania się do bezstronnego sądu (art. 8 i 10 UDHR); prawo do swobody przemieszczania się (art. 13 UDHR), wolności zgromadzeń i stowarzyszania się (art. 20 UDHR). UNCRC wzywa Państwa-Strony do podjęcia wszelkich skutecznych i odpowiednich środków w celu zniesienia tradycyjnych praktyk szkodliwych dla zdrowia dzieci (art. 24.3). Ten sam zakaz wynika z art. 23 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz art. 10 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. Konwencja CEDAW wyraźnie zakazuje wczesnych małżeństw w art. 16.2. Ostrzega ona państwa do podjęcia wszelkich niezbędnych środków, w tym środków ustawodawczych, w celu ustalenia minimalnego wieku zawierania małżeństw i wprowadzenia obowiązku rejestracji małżeństw w oficjalnym rejestrze. Ponadto CEDAW odnosi się do Konwencji ONZ w sprawie zgody na zawarcie małżeństwa, minimalnego wieku uprawniającego do zawarcia małżeństwa i rejestracji małżeństw. W Zaleceniu Ogólnym 21 dotyczącym równości w małżeństwie i stosunkach rodzinnych, Komitet CEDAW uważa, że minimalny wiek zawarcia małżeństwa powinien wynosić 18 lat.

Wyzysk i przymusowa kontrola, które są charakterystyczne zarówno dla małżeństw dzieci, jak i współczesnego niewolnictwa, wykraczają poza religie, kultury, regiony i granice, zgodnie z Uzupełniającą konwencją w sprawie zniesienia niewolnictwa, handlu niewolnikami oraz instytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa. W związku z tym przymusowe małżeństwo jest naruszeniem praw człowieka dziewcząt, które jest tak poważne, że stanowi prześladowanie na mocy międzynarodowego prawa uchodźczego określonego w Konwencji Genewskiej z 1951 roku.

W przypadku przymusowych małżeństw, prześladowcami są osoby prywatne, ich własna rodzina. Doktryna iusfeministyczna rozszerza możliwość egzekwowania prawa przez państwo poprzez doktrynę należytej staranności, która odnosi się do analizy zapewnienia rzeczywistej i skutecznej ochrony przed naruszeniem praw człowieka. Afgańska rzeczywistość pokazuje, że pomimo ustawodawstwa, przymusowe małżeństwa dziewcząt nadal mają miejsce. Egzekwowalność ochrony państwa przed tym naruszeniem praw człowieka nie kończy się na opracowaniu ustawy, ale na stworzeniu systemu ochrony i karania, który wyeliminuje praktykę przymusowych małżeństw.

Afgańskie dziewczęta będące ofiarami przymusowych małżeństw są prześladowane na mocy międzynarodowego prawa uchodźczego. Obowiązkiem państw jest uznanie ich za uchodźców.

Cristina María Zamora Gómez

© 2023 Völkerrechtsblog | Wszystkie artykuły publikowane są na licencji Creative Commons BY SA 4.0.

Link do artykułu:

Forced Marriage of Afghan Girls and the Bifurcated Approach for Defining Persecution