„Gdybym został zapytany, która ze wszystkich chorób jest najbardziej wyniszczająca, odpowiedziałbym bez wahania, że jest to ta, która od kilku lat szaleje bezkarnie… Jaka zaraza w ten sposób atakuje cały organizm, tak bardzo opiera się sztuce medycznej, tak łatwo ulega zaszczepieniu i tak okrutnie torturuje pacjenta?” Dezyderiusz Erazm, 1520 . [1]
W 1495 roku wśród żołnierzy króla francuskiego Karola VIII, kiedy w pierwszej z wojen włoskich najechał Neapol, wybuchła epidemia nowej, strasznej choroby, a jej późniejsze skutki dla narodów Europy były druzgocące – była to kiła, czyli wielka verole, czyli „wielka ospa”. Choć nie charakteryzowała się tak straszliwą śmiertelnością jak dżuma dymienicza, jej objawy były bolesne i odpychające – pojawiały się owrzodzenia narządów płciowych, po których pojawiały się paskudne ropnie i owrzodzenia na całym ciele oraz silne bóle. Środki zaradcze były nieliczne i mało skuteczne, zastrzyki rtęcią i uduszenia, których doświadczali ludzie, były bolesne, a wielu pacjentów zmarło z powodu zatrucia rtęcią.
Choroby przenoszone drogą płciową (STD) od wieków stanowią zagrożenie dla członków służby wojskowej. [2, 3] W armii amerykańskiej podczas I wojny światowej były one drugą najczęstszą przyczyną niepełnosprawności i nieobecności w służbie, powodując prawie 7 milionów straconych osobodni i zwolnienie ponad 10 000 ludzi. Jedynie epidemia grypy hiszpanki w latach 1918-1919 spowodowała większą utratę obowiązków podczas tej wojny. Podczas II wojny światowej, pomiędzy 1941 a 1945 rokiem, roczna częstość występowania chorób przenoszonych drogą płciową w armii amerykańskiej wynosiła 43 na 1000 żołnierzy. Podczas wojny w Wietnamie w latach 1963–1970 ogólna średnia roczna zapadalność na choroby przenoszone drogą płciową wynosiła 262 na 1000 żołnierzy, w porównaniu z 30 na 1000 żołnierzy armii kontynentalnej Stanów Zjednoczonych. W Wietnamie 90% przypadków chorób przenoszonych drogą płciową było spowodowanych rzeżączką, a nieco ponad 1% – kiłą. [3] Wpływ rzeżączki i kiły na personel wojskowy pod względem zachorowalności i śmiertelności został znacznie złagodzony po 1943 r. dzięki wprowadzeniu penicyliny, a także innym czynnikom, takim jak edukacja, profilaktyka, szkolenie personelu medycznego oraz odpowiedni i szybki dostęp na leczenie.
Do początków XX w. wierzono, że kiła została przywieziona z Ameryki i Nowego Świata do Starego Świata przez Krzysztofa Kolumba w 1493 r. W 1934 r. wysunięto nową hipotezę, że kiła istniała już wcześniej w Starym Świecie przed Kolumbem. I W latach osiemdziesiątych badania paleopatologiczne wykazały możliwe dowody potwierdzające tę hipotezę i wskazujące, że kiła jest starą chorobą krętkową, która pod koniec XV wieku nagle przekształciła się w inną i bardziej zjadliwą. Niektóre niedawne badania wykazały jednak, że tak nie jest i nadal może to być nowa epidemia choroby wenerycznej sprowadzonej przez Kolumba z Ameryki.
Pierwsza epidemia „choroby neapolitańskiej” lub „choroby francuskiej” w Neapolu 1495 r.
W sierpniu 1494 roku król Francji Karol VIII poprowadził swoją armię składającą się z 50 000 żołnierzy i duży skład artyleryjski do północnych Włoch. Żołnierzami byli głównie najemnicy – Flamandowie, Gaskończycy, Szwajcarzy, Włosi i Hiszpanie – a towarzyszyło im 800 zwolenników obozu, w tym kucharze, sanitariusze i prostytutki. Celem Karola było przejęcie Królestwa Neapolu od Alfonsa II, aby mógł wykorzystać Neapol jako bazę wypadową do rozpoczęcia kampanii na rzecz wypraw krzyżowych. Żołnierzami Alfonsa II byli głównie hiszpańscy najemnicy. Armia Karola dowodzona przez generała Ludwika II de la Tremoille stłumiła wszelki opór interweniujących miast włoskich i w lutym 1495 roku zajęła Neapol. Podczas okupacji Neapolu żołnierze francuscy oddawali się długim napadom świętowania i rozpusty i w krótkim czasie stało się jasne, że dotknęła ich straszliwa choroba. [4, 5]
Choroba zaczynała się od owrzodzeń narządów płciowych, następnie przechodziła w gorączkę, ogólną wysypkę oraz bóle stawów i mięśni, a po tygodniach lub miesiącach pojawiały się duże, bolesne i cuchnące ropnie oraz owrzodzenia lub krosty na całym ciele. Mięśnie i kości zaczęły boleć, szczególnie w nocy. Rany zamieniły się w wrzody, które mogą wgryźć się w kości i zniszczyć nos, usta i oczy. Często sięgały do jamy ustnej i gardła, a czasami następowała przedwczesna śmierć. Z opisów uczonych i z ówczesnych drzeworytów wynika, że choroba ta miała znacznie cięższy przebieg niż dzisiejsza kiła, charakteryzowała się wyższą i szybszą śmiertelnością oraz łatwiej się rozprzestrzeniała, być może dlatego, że była to nowa choroba i populacja nie ma na to immunitetu. [5, 6, 7]
Podczas bitwy pod Forova pod Emilią we Włoszech, podczas odwrotu Karola do Francji, wielu żołnierzy było tak chorych, że nie byli w stanie walczyć. Po powrocie Karola do Francji armia została rozwiązana, a żołnierze i ich zwolennicy obozu zabrali ze sobą chorobę z powrotem do swoich ojczyzn. Wolter napisał:
„W czasie swojej nonszalanckiej podróży przez Włochy Francuzi beztrosko zabrali się za Genuę, Neapol i kiłę. Następnie zostali wyrzuceni i pozbawieni Neapolu i Genui. Ale nie stracili wszystkiego – kiła poszła z nimi.
Pod koniec 1495 r. epidemia rozprzestrzeniła się na całą Francję, Szwajcarię i Niemcy, a w 1497 r. dotarła do Anglii i Szkocji. W sierpniu 1495 r. święty cesarz rzymski Maksymilian I ogłosił, że nigdy wcześniej nie widziano takiej choroby i że jest to kara Boża za bluźnierstwo. Do roku 1500 kiła dotarła do krajów skandynawskich, Wielkiej Brytanii, Węgier, Grecji, Polski i Rosji. Był to czas eksploracji świata i Europejczycy przenieśli tę chorobę do Kalkuty w 1498 r., a do 1520 r. dotarła ona do Afryki, Bliskiego Wschodu, Chin, Japonii i Oceanii. [5]
Kiła miała różne nazwy, zwykle ludzie nazywali ją na cześć wroga lub kraju, który według nich był za nią odpowiedzialny. Francuzi nazywali ją „chorobą neapolitańską”, „chorobą neapolitańską” lub „chorobą hiszpańską”, a później grande verole lub Grosse Verole , „wielką ospą”, Anglicy i Włosi nazywali ją „chorobą francuską”, „choroba galijska”, „morbus gallicus” , czyli „ospa francuska”, Niemcy nazywali ją „złem francuskim”, Szkoci „ grangore ”, Rosjanie „chorobą polską”, polscy i Persowie nazywali ją „chorobą turecką”, Turcy nazywali ją „chorobą chrześcijańską”, Tahitańczycy nazywali ją „chorobą brytyjską”, w Indiach nazywano ją „chorobą portugalską”, w Japonii nazywano ją „ospą chińską” ’ i istnieją pewne wzmianki o tym, że nazywa się go „ogniem perskim”. [5, 8, 9]
Wczesne opisy choroby
W 1496 roku Sebastian Brandt, najbardziej znany ze swojego dzieła Der Narrenschiff „Statek głupców”, napisał wiersz zatytułowany De pestilentiali Scorra sive mala de Franzos , w którym opisał, jak choroba rozprzestrzeniła się po całej Europie i jak lekarze nie mieli na nią lekarstwa. [1]
Johannis (Giovanni) de Vigo, włoski chirurg, który został mianowany chirurgiem papieża Juliusza II, pisał o zaraźliwości tej choroby, jej pochodzeniu od stosunku płciowego z zakażoną osobą i jej szybkim rozprzestrzenianiu się po organizmie w De Morbo Gallicus , 1514 , piąta księga jego dzieła Practica in arte chirurgica copiosa . Dokładnie opisał pierwotną wrzód, wtórne wykwity wysypki, wrzody i krosty, straszliwe nocne bóle kości i późne „guzy o twardości scirrhus”. De Vigo wyraził pogląd, że jest to nowa choroba.[10]
„Zarażenie, które jest przyczyną tego zjawiska, ma swoje źródło w szczególności w wyniku stosunku płciowego, czyli handlu seksualnego zdrowego mężczyzny z chorą kobietą lub odwrotnie. […] Pierwsze objawy tej choroby pojawiają się niemal zawsze na narządach płciowych, czyli na penisie lub sromie. Składają się z małych owrzodzonych pryszczy o kolorze szczególnie brązowawym i sinym, czasem czarnym, czasem lekko bladym. Te pryszcze są otoczone grzbietem o zrogowaciałej twardości. … Następnie pojawia się szereg nowych owrzodzeń na narządach płciowych… Następnie skóra pokrywa się strupami lub wypukłymi grudkami przypominającymi brodawki. […] Mniej więcej po półtora miesiąca od pojawienia się pierwszych objawów pacjenci odczuwają bóle na tyle, że wywołują u nich krzyki udręki. […] Jeszcze znacznie później (rok lub nawet dłużej od powyższego powikłania) pojawiają się pewne guzy o twardości typu scirrhus, które powodują straszliwe cierpienie.” [10]
Ulrich von Hutton, niemiecki uczony, który cierpiał na „wielką ospę”, opisał jej skutki i leczenie gwajakum, czyli świętym drewnem , w swoim dziele De Morbo Gallico z 1519 r., sam umierając na tę chorobę cztery lata później na wyspie Ufenau nad Jeziorem Zuryskim. Von Hutten pisał o strasznych ropniach i ranach, nocnych bólach kości, dolores osteocopi nocturne i chorobach narządów wewnętrznych, wrzodach pęcherza i chorobach mięśni. [7]
W 1527 roku Jacques de Bethencourt w swoim dziele Nowa Litania pokutna wprowadził termin Morbus venerus , czyli „choroba weneryczna”. Bethencourt odrzucił termin morbus gallicus i zasugerował, że „skoro choroba wynika z nielegalnej miłości, należy ją nazwać chorobą Wenus lub chorobą weneryczną”. Uważał też, że jest to nowa choroba, nieznana starożytnym i pojawiająca się w Europie dopiero pod koniec XV wieku. [10]
W 1530 roku Girolamo Fracastoro w swoim wierszu Syphilis sive morbus gallicus szczegółowo opisał objawy kiły i jej leczenie gwajakum, świętym drewnem , ziołem wytwarzanym z kory drzew z rodziny gwajakowców, sprowadzonym z Karaibów i Południa. Ameryka w Nowym Świecie i leczenie rtęcią. Fracastoro ukuł termin „gumma” (L. „gumma” oznacza gumę lub żywicę) w odniesieniu do „ropy, która wydostaje się z organizmu i twardnieje, tworząc strupy przypominające żywicę”, czyli późne zmiany skórne o charakterze bliznowatym. [7]
Pochodzenie terminu „kiła”
Nazwa choroby „kiła” pochodzi od epickiego łacińskiego poematu Syphilis, sive morbus gallicus „Syfilis, czyli choroba francuska”, opublikowanego w 1530 r. przez Girolamo Fracastoro (L. Hieronymus Fracastorius). Fracastoro był poetą, matematykiem i lekarzem z Werony w Republice Weneckiej, który w swoim dziele De contagione et contagiosis morbis jako pierwszy opisał tyfus i pisał o zakażeniu , zakaźnych cząsteczkach, które mogą namnażać się w organizmie człowieka i być przenoszone z osoby na osobę lub za pośrednictwem fomów , a które były przyczyną wielu chorób epidemicznych. [4, 11, 12]
Fracastoro połączył pisma historyka Gonzalo Hernandeza de Oviedo y Valdeza z bajką Metamorfozy starożytnego rzymskiego poety Owidiusza. W swoim wierszu Syphilis, sive morbus gallicus Fracastoro opowiada o mitycznym pasterzu imieniem Syphilus, który pasł stada króla Alcithousa. Kiedy susza dotknęła lud Syfilusa, obraził Boga-Słońce bluźniąc przeciwko niemu i obwiniając boga za suszę, a za karę Bóg-Słońce dotknął Syfilusa i jego lud nową, obrzydliwą i cuchnącą chorobą. [5, 6, 14, 15]
Sir William Osler w swoim eseju biograficznym Fracastorius z pracy An Alabama Student and Other Biographical Essays z 1909 roku napisał o kile:
„Pasował stada króla Alkitousa i pewnego roku susza była tak wielka, że bydło zginęło z braku wody. Syfilus był tak wściekły, że bluźnił Bogu-Słońcu w odpowiednich słowach i postanowił odtąd nie składać mu żadnych ofiar, lecz czcić króla Alkitousa. Pasterz pozyskał na swoją drogę wszystkich ludzi, a król był uradowany i ogłosił, że „w niskiej sferze Ziemi jest jedynym i wystarczającym bóstwem”. Ale rozwścieczony Bóg Słońca rzucił infekcję w powietrze, ziemię i strumienie, a syfil stał się pierwszą ofiarą nowej choroby. [14]
Wersety z wiersza, w których Fracastoro nawiązuje do nazwania choroby imieniem Syphilus, to:
„Kiedyś pasterz (nie ufał starożytnej sławie)
Posiądź te upadki i Syfilus jego imię”.
„Najpierw nosił Buboes okropne na pierwszy rzut oka.
Najpierw poczułam dziwne bóle, a noc spędziłam bezsennie.
Od niego choroba otrzymała swoją nazwę.
Sąsiedzi pasterze złapali rozprzestrzeniający się Płomień” [14, 15]
Kiedy Desiderius Erazm (1466-1536) użył w swoich esejach terminu „kiła”, wielu innych uczonych poszło w jego ślady [6], zob. 193. Daniel Turner (1667-1741) był pierwszym angielskim autorem medycznym, który użył terminu kiła, a także napisał o stosowaniu „kondum” w celu zapobiegania jej przenoszeniu. [16] Jednakże nazwa kiła nie była w powszechnym użyciu na określenie tej choroby aż do początków XIX wieku. Do tego czasu choroba ta była zwykle nazywana chorobą francuską lub ospą francuską, ospą hiszpańską lub po prostu „ospą”. [6, 7]
Kiła w XVI wieku i jej konsekwencje społeczne
Pięćdziesiąt do stu lat po pojawieniu się w Neapolu choroba stała się mniej zjadliwa i mniej śmiertelna. Choroba miała kilka odrębnych faz. Pierwsza zaczęła się od owrzodzeń narządów płciowych, zwanych później wrzodami. Po ich zagojeniu i po kilku tygodniach pojawiła się uogólniona wysypka, której często towarzyszyły gorączki, bóle i nocne bóle kości, dolores osteocopi nocturne , opisane przez Von Huttona i De Vigo. [7, 8, 10] Często pojawiała się także wysypka brodawkowatych grudek w okolicy narządów płciowych. Kiedy objawy się zagoiły, nastąpił długi okres utajony, trwający początkowo kilka miesięcy, a w miarę upływu czasu kilka lat, podczas którego występowało niewiele objawów. Ostatnia faza polegała na pojawieniu się ropni i wrzodów oraz gummy, o której wspomina Girolamo Fracastoro, często kończącej się ciężkim osłabieniem, szaleństwem lub śmiercią. [7] To właśnie ta faza choroby budziła ogromny strach przed kiłą ze względu na powodowane przez nią zniekształcenia i wynikający z tego ostracyzm społeczny. Zwykli ludzie postrzegali to jako oznakę grzechu, za który byli odrzucani i karani. [9]
W latach dwudziestych XVI wieku dla ówczesnych historyków i lekarzy stało się jasne, że choroba zaraża się i rozprzestrzenia w wyniku stosunku płciowego. Władze w Europie były tak zaniepokojone wzrostem liczby chorób wenerycznych, że próbowały kontrolować prostytucję i kontakty seksualne poza małżeństwem. Henryk VIII, król Anglii (panował w latach 1509–1547) próbował zamknąć „gulasze”, czyli burdele, i wspólne łaźnie w Londynie. W wielu innych miejscach wydano rygorystyczne przepisy dotyczące burdeli i łaźni, zmuszając do pracy prostytutki cierpiące na choroby lub infekcje, a także zabroniono kąpieli mieszanych. [7, 8]
Pisarze i lekarze XVI i XVII wieku byli podzieleni co do moralnych aspektów kiły. Niektórzy uważali, że jest to kara boska za grzech i jako taka może ją wyleczyć jedynie surowe leczenie lub że osoby chore na kiłę nie powinny być w ogóle leczone. W 1673 roku brytyjski lekarz Thomas Sydenham wyraził przeciwny pogląd, że moralny aspekt kiły nie leży w gestii lekarza, który powinien leczyć wszystkich ludzi bez osądu. [9]
Kiła i medycyna w XVIII i XIX wieku
W XVIII wieku myślenie medyczne na temat tej choroby zaczęło się rozwijać. W 1736 roku Jean Astruc, francuski lekarz królewski i profesor medycyny w Montpellier i Paryżu, napisał jedno z pierwszych wielkich dzieł medycznych na temat kiły i chorób wenerycznych, De Morbus Veneris . W 1761 roku włoski anatom i patolog Giovanni Battista Morgagni opublikował De Sedibus et Causis Morborum per Anatomen Indagatis, w którym napisał, że objawy kiły i rzeżączki wynikają z odrębnych schorzeń. [9]
Aż do XIX wieku nadal panowało duże zamieszanie co do tego, czy kiła i rzeżączka są objawami tej samej choroby. W 1838 roku Philippe Ricord, lekarz i chirurg pracujący pod kierunkiem Guillaume’a Dupuytrena, francuskiego anatoma i chirurga wojskowego, stanowczo ustalił, że kiła i rzeżączka są odrębnymi chorobami i różnicują trzy etapy kiły, a pierwotnej zmianie kiły nadano nazwę Kanclerz Ricorda. [4] W 1861 roku Jonathan Hutchinson, chirurg szpitala londyńskiego, opisał cechy kiły wrodzonej. [11] W 1893 roku Jean-Alfred Fournier, francuski dermatolog, który pracował jako dubler Ricorda, opublikował pracę na temat leczenia tej choroby, ale przestrzegł, że nie ma na nią lekarstwa. Opisał związek późnego stadium kiły z chorobą wyniszczającą i paraliżem znaną jako tabes dorsalis. [4] W 1913 roku Joseph Waldron Moore i Hideyo Noguchi wyizolowali krętka kiły Spirochaeta pallida , odkrytego wcześniej w 1905 roku przez Fritza Schaudinna, z mózgów ludzi, którzy zmarli na stan zwany „ogólnym paraliżem szaleńców”, ustanawiając kiła jako przyczyna tego stanu. [12]
Sir William Osler (1849-1919), założyciel John Hopkins School of Medicine i pionier nowoczesnej edukacji medycznej i klinicznej, a później Regius profesor medycyny w Oksfordzie, opisał historię nagłego pojawienia się tej nowej i strasznej choroby w XVI wieku stulecia Europy:
„Tajemnicza epidemia, nieznana dotychczas, która napełniła serca wszystkich strachem szybkością rozprzestrzeniania się, zniszczeniami, jakie spowodowała i widoczną bezradnością lekarzy w jej wyleczeniu”. [13]
Na początku XVIII wieku kiła przestała być zjadliwą chorobą epidemiczną i stała się chorobą epizodyczną, jaką jest obecnie. Od mniej więcej połowy XIX do połowy XX wieku w krajach rozwiniętych zapadalność na kiłę spadała, z wyjątkiem czasów wojen. Podczas każdej z wojen światowych, wojny koreańskiej i wojny w Wietnamie częstość występowania kiły i ogólnie chorób przenoszonych drogą płciową gwałtownie rosła, ale tylko na krótko. Po 1943 r., wraz z pojawieniem się penicyliny i wprowadzeniem środków w zakresie zdrowia publicznego, częstość występowania tej choroby ponownie spadła, chociaż w ostatnich dziesięcioleciach powoli rosła. [9]
Wczesne leczenie kiły
Na początku XVI wieku głównymi metodami leczenia kiły były gwajakum, czyli święte drewno , oraz zastrzyki lub maści na skórę z rtęcią, a leczeniem zajmował się głównie fryzjer i chirurg. Stosowano także kąpiele potowe, gdyż uważano, że wydzielanie śliny powoduje wydzielanie śliny, a pocenie eliminuje trucizny syfilityczne.
W swoim wierszu Syphilis, sive morbus gallicus z 1530 roku Fracastoro opisał zastosowanie gwajakum:
” ..do użytku zewnętrznego do opatrywania wrzodów, ropni i krost. Do użytku wewnętrznego pierwszy eliksir pić ze zlewki dwa razy dziennie: rano o wschodzie słońca i przy świetle gwiazdy wieczornej. Zabieg trwa do momentu, gdy Księżyc zakończy swoją orbitę i po upływie miesiąca ponownie połączy się ze Słońcem. Pacjent musi przebywać w pomieszczeniu chronionym przed wiatrem i zimnem, tak aby mróz i dym nie osłabiły działania leku.” [7]
Guaiacum nie był skuteczny jako lekarstwo, a alternatywą była rtęć. Rtęć stosowano w leczeniu chorób epidemicznych, odkąd Guy de Chauliac (osobisty lekarz papieża w Awinionie) zalecał jej stosowanie w swojej pracy La Grande Chirurgie w 1363 roku i stało się to akceptowaną metodą leczenia kiły. [7]
Paracelsus (1493-1541) wyśmiewał użycie gwajaku jako bezużytecznego i kosztownego i zamiast tego promował rtęć, metale będące jednym z ulubionych sposobów leczenia chorób przez Paracelsusa. Po pewnym czasie jednak rozpoznał jego toksyczność, gdy jest podawany w postaci eliksiru i zaczął używać go albo jako nalewki, maści wykonanej z rtęci metalicznej i wcieranej w skórę, albo jako uduszenie, wdychanie i kąpiel ciała w opary, a właściwie oba jednocześnie. Wielu lekarzy wątpiło w skuteczność rtęci, zwłaszcza że miała ona straszne skutki uboczne i wielu pacjentów zmarło z powodu zatrucia rtęcią. Beck (1997) opisuje typową obróbkę rtęcią:
„Pacjenta poddawanego zabiegowi umieszczano w odosobnieniu w gorącym, dusznym pomieszczeniu i kilka razy dziennie energicznie nacierano maścią rtęciową. Masaż wykonywano w pobliżu gorącego ognia, przy którym następnie pozostawiano osobę chorą, aby się pociła. Proces ten trwał od tygodnia do miesiąca lub dłużej i był później powtarzany, jeśli choroba nie ustąpiła. Stosowano także inne toksyczne substancje, takie jak witriol i arsen, ale ich działanie lecznicze było równie wątpliwe”. [9]
Rtęć miała straszne skutki uboczne, powodując neuropatie, niewydolność nerek, poważne owrzodzenia jamy ustnej i utratę zębów, a wielu pacjentów zmarło raczej z powodu zatrucia rtęcią niż z powodu samej choroby. Leczenie zazwyczaj trwało latami i dało podstawę do powiedzenia:
„Noc z Wenus i życie z rtęcią” [8]
Gerhard van Swieten (1700-1772), chirurg armii austriackiej, wprowadził do użytku wewnętrznego żrący sublimat, chlorek rtęci lub ług Swietenii , który przez wiele lat był stosowany w leczeniu kiły, a Guido Bacelli w 1894 roku opracował go jako zastrzyk. [11] Pod koniec XIX wieku kalomel, chlorek rtęci, środek przeczyszczający i przeczyszczający, był stosowany jako zastrzyk oraz w postaci tabletek, a później jako zastrzyk. Opracowano maści rtęciowe zawierające amoniak i salicylowany, a receptury farmaceutyczne amonianu unguentum hydrargyri i salicylanu unguentum hydrargyri nadal znajdowały się w Australijskim Recepturze Farmaceutycznym w 1955 r. Rtęć pozostawała popularna w leczeniu kiły aż do 1910 r., kiedy Ehrlich odkrył przeciwsyfilityczne działanie arsenu i arsenu opracował Salwarsan , popularnie nazywany „magiczną kulą” . [11, 12]
Nowe odkrycia dotyczące organizmu kiły i jego leczenia
Kiedy lekarze zdali sobie sprawę, że toksyczne działanie rtęci często przewyższa wszelkie korzyści, jakie mogła ona przynieść, zaczęli szukać alternatyw. Polski generał-chirurg Friedrich Zittman (1671-1757) zmieszał lek składający się z korzenia sarsaparilli ze śladami rtęci i nazwał swój eliksir Decoctum Zittmani . Angielski chirurg William Wallace (1791-1837) wprowadził terapię jodem, jodkiem potasu z małymi dawkami rtęci. Pod koniec XIX wieku próbowano stosować różne inne metale, takie jak tellur, wanad, platyna i złoto, ale nie były one skuteczne. [7]
W 1905 roku Fritz Richard Schaudinn, niemiecki zoolog, i Erich Hoffmann, dermatolog, odkryli Spirochaeta pallida (bakteria miała kształt spiralny i była biała w ciemnym świetle podłoża, obecnie nazywana Treponema pallidum ) jako organizm sprawczy kiły. W 1906 roku August Paul von Wassermann, niemiecki bakteriolog i asystent Roberta Kocha, opracował test na przeciwciała w surowicy wiązania dopełniacza na kiłę – „reakcję Wassermana”. [7, 11, 12]
W 1906 roku Paul Ehrlich, niemiecki chemik histologiczny z Instytutu Roberta Kocha, który później w swoim życiu założył nauki o chemioterapii i immunologii. przeczytał o odkryciu Fritza Schaudinna. Od kilku lat eksperymentował z zastosowaniem związków arsenu w leczeniu trypanosomatozy. Następnie Ehrlich rozpoczął eksperymenty ze związkami arsenu w leczeniu kiły u królików. Jego eksperymenty nie były zbyt udane, ponieważ większość wcześniejszych arsenów, z którymi eksperymentował, była zbyt toksyczna, ale w 1909 roku on i jego asystent Sahachiro Hata, japoński bakteriolog, w końcu odnieśli sukces, stosując związek dichlorowodorek dioksy-diamino-arsenobenzolu, który nazwali lekiem „606” . Doprowadziło to w 1910 r. do produkcji arsfenaminy, która później stała się znana jako Salwarsan , czyli „magiczna kula” , a później w 1912 r. neoarsfenamina, Neo-salwarsan lub lek „914” . W 1908 roku Ehrlich otrzymał za swoje odkrycie Nagrodę Nobla. [7, 11, 12]
Albert Ludwig Neisser, niemiecki lekarz specjalizujący się w dermatologii i wenerologii, który stosował niektóre wcześniejsze arszeniki Ehrlicha w leczeniu kiły, opisał nowy lek Ehrlicha:
„Arsenobenzol, oznaczony jako „606”,
niezależnie od tego, co przyniesie przyszłość, aby uzasadnić obecny entuzjazm, stanowi obecnie mniej lub bardziej niesamowity postęp w leczeniu kiły i pod wieloma względami przewyższa starą rtęć – o ile będzie cenna, będzie kontynuowana być – ze względu na jego niezwykle silne i niezwykle szybkie właściwości krętkobójcze”. [17]
LW Harrison, oficer medyczny Korpusu Medycznego Królewskiej Armii podczas I wojny światowej, opisał skuteczność Salvarsanu i Neosalvarsanu u żołnierzy, którzy podczas wojny zachorowali na kiłę. [18] Arsen, choć był w stanie leczyć kiłę, w przeciwieństwie do rtęci, miał wiele wad – leczenie było skomplikowane i wymagało wielu zastrzyków przez długi okres czasu, a także powodowało toksyczne skutki uboczne. W 1916 r. A. Robert i Benjamin Sauton odkryli trypanobójcze właściwości bizmutu, a w 1921 r. Robert Sazerac, Constantin Levaditi i Louis Fournier skutecznie leczyli kiłę bizmutem. [19] Następnie stało się jasne, że aby arsen był skuteczny, należy go połączyć z małymi dawkami bizmutu lub rtęci. Arsen, głównie arsfenamina, neoarsfenamina, acetarson i maparsyd, w połączeniu z bizmutem lub rtęcią, stał się następnie podstawą leczenia kiły aż do wynalezienia penicyliny w 1943 roku. [20, 21]
W 1917 roku austriacki lekarz Julius Wagner-Jauregg wprowadził leczenie kiły układu nerwowego za pomocą terapii przeciwgorączkowej, zakażając pacjenta malarią, a następnie lecząc malarię chininą. Dokonano obserwacji, że po chorobie przebiegającej z gorączką objawy kiły układu nerwowego zmniejszają się, a uzasadnieniem było to, że malarię łatwiej było leczyć chininą niż kiłę rtęcią lub arsenem. Fred A. Kislig i Walter M. Simpson, dwaj amerykańscy lekarze, wprowadzili w 1936 roku leczenie elektropireksji za pomocą aparatu krótkofalowego do wywołania gorączki u pacjenta w leczeniu kiły i rzeżączki. [7, 20]
W 1943 roku John Mahoney, Richard Arnold i AD Harris wprowadzili penicylinę do leczenia kiły. [22] Mahoney i jego współpracownicy z US Marine Hospital na Staten Island leczyli czterech pacjentów z kiłą pierwotną za pomocą domięśniowych zastrzyków penicyliny co cztery godziny przez osiem dni, łącznie podając 1 200 000 jednostek, po czym kiła została wyleczona. Stało się to punktem zwrotnym w leczeniu kiły, ponieważ wykazano, że penicylina jest bardzo skuteczna, gdy jest podawana zarówno w jej pierwotnym, jak i wtórnym stadium, a także powoduje niewiele skutków ubocznych o jakimkolwiek znaczeniu w porównaniu z rtęcią lub arsenem. W 1986 roku Arnold napisał o swoich wczesnych pracach nad penicyliną i kiłą:
„Kała była niegdyś przerażającą i okropną chorobą, na którą cierpiały miliony obywateli USA. Przed wprowadzeniem penicyliny lekarstwo na metale ciężkie często powodowało tysiące zgonów każdego roku. Zachorowalność i śmiertelność z powodu samej choroby była straszna i dotyczyła wszystkich grup wiekowych, od płodu po osoby starsze”. [23]
Czy kiła została sprowadzona z Nowego Świata do Starego Świata przez Krzysztofa Kolumba w 1493 roku?
W ciągu ostatnich pięciu stuleci, a zwłaszcza w ostatnim stuleciu, pochodzenie kiły wywołało wielkie kontrowersje wśród historyków, lekarzy, antropologów i paleontologów. Aż do początków XX wieku najpopularniejszą teorią na temat pochodzenia kiły było to, że jest to nowa choroba, na którą nabawili się ludzie Kolumba w Nowym Świecie i wprowadzona do Starego Świata po ich powrocie do Hiszpanii 15 marca 1493 roku. W 1934 roku Richmond Cranston Holcomb wysunął alternatywną teorię, zgodnie z którą kiła istniała w Starym Świecie już przed czasami Kolumba, a pod koniec ubiegłego wieku paleopatolodzy znaleźli możliwe dowody na to, że mogło tak być. Jednak niedawna analiza dowodów przeprowadzona przez Kristin N. Harper, George’a J. Armelagosa i innych amerykańskich antropologów w 2011 roku powróciła do „hipotezy kolumbijskiej” na temat pochodzenia kiły. [24]
Istnieją trzy główne hipotezy na temat pochodzenia kiły – hipoteza kolumbijska, że Kolumb przywiózł kiłę z Nowego Świata, teoria prekolumbijska, że kiła istniała już w Starym Świecie i ewoluowała w bardziej zjadliwą formę mniej więcej w czasach Kolumba i unitarianizm, zgodnie z którym wszystkie treponematozy są jedną chorobą, a kiła jest odmianą zdeterminowaną przez środowisko, a warunki społeczne i środowiskowe panujące pod koniec XV wieku sprzyjały przenoszeniu choroby drogą płciową. [24]
Ponieważ epidemia kiły w Neapolu pojawiła się dwa lata po powrocie Kolumba z Hispanioli w 1493 r., już na początku XVI wieku w literaturze naukowej i medycznej pojawiło się przekonanie, że załoga Kolumba miała kontakt z tą chorobą w Nowym Świecie. [24] Kiedy Karol VIII najechał i zajął Neapol w 1495 r., Neapol był zamieszkany przez hiszpańskich imigrantów i był broniony głównie przez hiszpańskich najemników, którzy prawdopodobnie zarazili się już tą chorobą w Hiszpanii, a którzy następnie przekazali ją żołnierzom i zwolennikom Karola podczas inwazji Neapol. [7, 11, 15, 25] Schreiber i Mathys (1987) opisują, że choroba pojawiła się po raz pierwszy w Barcelonie w 1493 r. i tego samego roku rozprzestrzeniła się po całej Hiszpanii. [7]
Castiglioni (1946) [26], Wills (1996) [6] oraz Harper i in. (2011) [24] podają, że hipotezę kolumbijską potwierdzają opisy kilku uczonych z XV i XVI wieku, takich jak Fernandez de Oviedo y Valdes w 1526 r. , Bartolome de las Casas w 1530 r., Ruy Diaz de Isla w 1539 r., ten ostatni był lekarzem z Barcelony, który twierdził, że leczył ludzi Kolumba z powodu tej choroby, oraz Gabriele Fallopius (1523-1562), z których wszyscy stwierdzili, że załoga Kolumba nową chorobę i że podobna choroba występowała na wyspie Hispaniola przez wiele stuleci przed Kolumbem.
Kolumbijska hipoteza, że kiła została sprowadzona do Europy z Ameryki w 1492 r., została potwierdzona w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku przez wielu historyków i lekarzy, takich jak Harrison (1959), Dennie (1962), Goff (1967) i Crosby (1969). [27] Crosby (1969) i Harrison (1959) podają, że dwaj najważniejsi historycy tamtych czasów, Fernandez de Oviedo y Valdes i Bartolome de las Casas, byli naocznymi świadkami warunków panujących na Hispanioli, kiedy przebywał tam Kolumb, i obaj uważali, że Kolumb przywiózł choroba powróciła z Nowego Świata do Europy. [28, 29] Crosby stwierdza, że zarówno Ulrich von Hutton, jak i Ruy Diaz de Isla wskazali rok 1493 jako rok, w którym choroba po raz pierwszy pojawiła się w Europie. Crosby cytuje Ulricha von Huttona, który powiedział: „Już około roku 1493 Chrystusa zaczęła się wśród ludzi szerzyć ta najohydniejsza i najcięższa choroba”. Crosby uważał, że treponematoza była pierwotnie pojedynczą chorobą, która przekształciła się w kilka powiązanych, ale odrębnych chorób, oraz że kiła weneryczna jest odmianą, która rozwinęła się w Ameryce, skąd prawdopodobnie została sprowadzona do Europy wraz z powrotem Kolumba . [28]
Trzecim ważnym uczonym tamtych czasów, który wierzył w kolumbijskie pochodzenie kiły, był Ruiz Diaz de Isla, lekarz z Barcelony, który opublikował w książce w 1539 r., że ludzie Kolumba zarazili się tą chorobą w Hispanioli w 1492 r. i że zaobserwował jej szybki przebieg. rozprzestrzenił się po Barcelonie po powrocie Kolumba. De Isla napisał, że leczył mężczyzn z powodu tej choroby, ale nie zdawał sobie sprawy, że to ta sama choroba, która pustoszyła Europę dopiero wiele lat później. Nazwał ją Morbo serpentyną , „ohydną, niebezpieczną, straszną chorobą”. [28]
Teoria prekolumbijska powstała na początku XX wieku. Garrison [11] powołuje się na publikację Karla Sudhoffa, niemieckiego historyka medycyny z Uniwersytetu w Lipsku, z 1912 roku, który stwierdził, że epidemią w Neapolu był dur brzuszny lub dur brzuszny. O tym, że kiła występowała w Europie przed powrotem Kolumba z Hispanioli, świadczą fakty, że wiele dzieł literackich i edyktów religijnych wspominało o kile przed oblężeniem Neapolu w 1495 r., a także fakt, że leczenie rtęcią stosowano od XII wieku w celu leczenia różnorodnych chorób. chorób zakaźnych, którymi prawdopodobnie była kiła. Sam Garrison mówi: „To, że sporadyczna kiła występowała w starożytności, a nawet w czasach prehistorycznych, jest całkiem prawdopodobne”. [11]
Artykuł redakcyjny w JAMA z 1935 r. [25] zacytował Cappera (1926), który stwierdził, że wiele historycznych opisów trądu to w rzeczywistości kiła, a kiłę wśród Rzymian opisali Celsus, Aretaeus i Aetius. W artykule zacytowano także Butlera (1933), który stwierdził, że historyczne dowody leczenia tętniaka aorty przez Antyllusa, współczesnego Galenowi w czasach rzymskich, są dowodem na istnienie w tamtych czasach kiły oraz że Celsus dokładnie opisał wrzód syfilityczny narządów płciowych. Argument Richarda Holcomba z 1935 roku, że kiła ma pochodzenie prekolumbijskie, opierał się na opisie Michaela Angelusa Blondusa, XVI-wiecznego włoskiego chirurga, który zidentyfikował ją z chorobą opisaną przez Aureliusa Corneliusa Celsusa, greckiego filozofa z II wieku, i Pawła z Egina, grecka lekarka z VII w. [25] W 1974 roku dwóch antropologów, John Lobdell i Douglas Owsley, stwierdziło, że „kiły prawdopodobnie nie można „winić”, jak to często ma miejsce, żadnego obszaru geograficznego ani żadnej konkretnej rasy. Dowody sugerują, że choroba ta występowała na obu półkulach świata od czasów prehistorycznych. Prawdopodobnie jest to zbieg okoliczności z wyprawami Kolumba, kiedy pod koniec XV wieku kiła, którą wcześniej uważano za „trąd”, w Europie nabrała zjadliwości”. [30]
W ciągu ostatniego stulecia kilku historyków medycyny postulowało inne powody, dla których kiła była chorobą prekolumbijskiego Starego Świata – w ostatnich epokach rozwinęło się szersze uznanie kiły przez laików i lekarzy oraz fakt, że kiła ewoluowała z innych chorób krętkowych w bardziej zjadliwą postać z powodu na połączenie zmian społecznych, kulturowych i środowiskowych za czasów Kolumba. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat rozwój paleopatologii umożliwił dokładną ocenę szkieletów Starego Świata, a w wielu badaniach opublikowano wyniki dowodów na syfilityczną chorobę kości. [24, 27]
Hipoteza unitarian, zaproponowana przez EH Hudsona w 1928 r. [10], że treponematozy są zdeterminowanym środowiskowo przejawem tej samej choroby, której jednym z wariantów jest kiła, przy czym przenoszenie kiły ze skóry na skórę jest utrudnione ze względu na rozwój higieny i przekształcenie się w chorobę chorobą przenoszoną drogą płciową, zostało obalone w badaniach genetycznych, które wykazały, że różne podgatunki krętków są genetycznie odrębne i ewoluowały różnymi ścieżkami. [24]
Krytycy najnowszych badań paleopatologicznych zwracają uwagę na trudności w odróżnieniu kiły od innych chorób, które mają podobne objawy i pozostawiają podobne blizny na kościach, takie jak trąd, zapalenie kości i szpiku, osteoartropatia przerostowa i histiocytoza [31, 32]. W 2005 roku Bruce M. Rothschild opublikował recenzję historycznego i paleopatologicznego zapisu kiły. Rothschild odkrył, że patologiczne cechy osteotypu kiły nie występowały w okazach ludzkich z rekolumbijskiej Europy, Afryki i Azji. Jednakże okazy wykazujące objawy choroby krętkowej znaleziono w Ameryce Północnej sprzed około 8 000 lat. Bruce Rothschild, współautor wraz z Christine Rothschild, w swoim badaniu przeglądowym przeprowadzonym w 2000 r. odkrył, że gdzieś pomiędzy 2000 a 1800 lat temu pierwszy zidentyfikowany osteotypowy dowód kiły pojawił się w Ameryce Północnej i wyglądało na to, że kiła przekształciła się z odchyleń. [33] Rothschild (2005) stwierdza, że jest oczywiste, że w czasie przybycia Kolumba w Nowym Świecie występowała kiła, być może w łagodniejszej lub nie wenerycznej formie, i istnieją dowody na to, że występowała ona na tym samym obszarze Ameryki Południowej. Dominikana, na której wylądował. Rothschild stwierdza również, że wszystkie dowody na chorobę krętkową istniejące w Europie rekolumbijskiej reprezentują pojedyncze przypadki, w przypadku których bardziej prawdopodobne jest alternatywne rozpoznanie. [32]
Przegląd badań paleopatogicznych nad chorobą krętkową w Nowym i Starym Świecie przeprowadzony przez Bakera i Armelagosa w 1988 roku udokumentował obfitość znalezisk prekolumbijskiego Nowego Świata, ale brak znalezisk Starego Świata, co zostało potwierdzone przez Powella i Cooka oraz przez Rothschild w 2005 r. [24, 27, 32] Baker i Armelagos (1988) doszli do wniosku, że analizy szkieletu w Ameryce przedkolumbijskiej odzwierciedlają treponematozę, która rozprzestrzeniła się do Starego Świata poprzez kontakt nieweneryczny oraz że ówczesne europejskie warunki społeczne i środowiskowe sprzyjało rozwojowi transmisji wenerycznej. Stwierdzili również, że szybkie rozprzestrzenianie się kiły w całej Europie około roku 1500 odzwierciedlało wprowadzenie zjadliwej choroby do populacji, która nie była wcześniej narażona i nie miała na nią odporności. [27] W 2008 roku Harper i wsp. opublikowali kompleksową analizę filogenetyczną 26 geograficznie odmiennych szczepów patogennych Treponema, z której wynika, że szczepy kiły wenerycznej powstały niedawno i były bliżej spokrewnione ze szczepami Yaws z Ameryki Południowej niż z innymi szczepami nieweneralnymi. co dodatkowo potwierdza hipotezę, że kiła, czyli przodek bakterii, pochodzi z Nowego Świata. [34]
W 2011 roku Harper i wsp. ocenili wszystkie opublikowane raporty dotyczące prekolumbijskiej choroby krętkowej Starego Świata, stosując systematyczne podejście obejmujące kryteria diagnostyczne, pewność diagnozy oraz dokładność i wiarygodność datowania paleopatologicznego i datowania radiowęglowego. Autorzy doszli do wniosku, że wśród 54 raportów, które ocenili według swoich kryteriów, nie znaleźli ani jednego przypadku choroby krętkowej Starego Świata, dla której istniałaby zarówno pewna diagnoza, jak i pewna data prekolumbijska. Doszli do ogólnego wniosku, że brakuje dowodów na pochodzenie kiły w Starym Świecie, co dodatkowo potwierdza hipotezę, że kiła lub jej przodek pochodzi z Nowego Świata. [24]
Kiła była straszną chorobą ze względu na skłonność do naśladowania wielu schorzeń, a jej znaczenie dla medycyny podkreślił Sir William Osler, który w przemówieniu wygłoszonym w nowojorskiej Akademii Medycznej w 1897 r. zatytułowanym Medycyna wewnętrzna jako powołanie powiedział :
„Często powtarzam moim studentom, że to jedyna choroba, którą muszą dokładnie poznać. Poznaj kiłę we wszystkich jej przejawach i powiązaniach, a wszystkie inne objawy kliniczne będą ci dodane”. [35]
Od samego początku kiła budziła w społeczeństwie ogromny strach – ze względu na odrażający charakter jej objawów, ból i zniekształcenia, których doświadczał, poważne następstwa leczenia rtęcią, ale przede wszystkim dlatego, że była przenoszona i rozprzestrzeniana przez nieuniknioną drogę wirusa. aspekt ludzkiego zachowania, stosunek seksualny. Pochodzenie kiły jest nadal przedmiotem debat i badań. Lekarze i uczeni aż do początków ubiegłego wieku wierzyli, że do Starego Świata przywiózł ją z Ameryki Krzysztof Kolumb. W ostatnim czasie archeolodzy i paleontolodzy znaleźli możliwe dowody na jego istnienie w Starym Świecie przed Kolumbem. Zostało to jednak zakwestionowane przez innych badaczy i wydaje się, że nadal jest możliwe, że Kolumb rzeczywiście sprowadził kiłę, czyli jej przodka, do Nowego Świata.
John Frith
Ta praca jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe .
Obraz wyróżniający: Syfilityk; drzeworyt przypisywany Durerowi. Z Wikimedia Commons, bezpłatnego repozytorium multimediów. CC-BY-4.0, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35968951
