Dlaczego pokładam nadzieję w Afganistanie / Ali M. Latifi

Większość ostatniego roku spędziłem w Afganistanie. W tym czasie odwiedziłem 6 z 34 prowincji tego kraju, zajmując się wszystkim, od wpływu powszechnych cięć pomocy na sektor opieki zdrowotnej, przez serię potężnych trzęsień ziemi, po wydalenie setek tysięcy Afgańczyków z sąsiedniego Pakistanu.

Dla wielu, szczególnie tych spoza Afganistanu, wszystko to wiązałoby się z ponurym obrazem przyszłości, ale pomimo wielu wyzwań, przed którymi nadal stoją Afgańczycy, moje interakcje z ludźmi w całym kraju pozostawiły we mnie promyk nadziei.

Po raz pierwszy w ciągu 10 lat, które spędziłem, mieszkając i pracując w kraju, w którym się urodziłem, widziałem, jak Afgańczycy znajdują sposoby, aby pomóc swoim obywatelom w czasach wielkiej potrzeby i niepewności. Zamiast czekać na pomoc ze strony zagranicznych organizacji pozarządowych i innych krajów, byłem świadkiem, jak Afgańczycy wyciągali do siebie rękę na wszelkie możliwe sposoby, pomimo utraty setek tysięcy miejsc pracy, rosnącego głodu i ogólnego pogorszenia koniunktury gospodarczej.

W październiku po raz pierwszy od dwóch lat wróciłem do wschodniej prowincji Nangarhar – skąd pochodzi większość mojej rodziny. Było to dzień po pierwszym z serii śmiertelnych trzęsień ziemi i wstrząsów wtórnych, które nawiedziły zachodnią prowincję Herat, ale byłem w Dżalalabadzie, aby zdać raport o zbliżającej się eksmisji z Pakistanu aż 1,7 miliona Afgańczyków.

Czekając na pozwolenie od prowincjonalnej Dyrekcji Informacji i Kultury, by udać się na przejście graniczne Torkham, znalazłem się w pokoju z pół tuzinem młodych mężczyzn z plemienia Nangarhari, którzy starali się o pozwolenie na rozstawienie namiotu, by zbierać datki dla ofiar trzęsienia ziemi.

Mężczyźni, którzy pomagali już ofiarom wcześniejszych trzęsień ziemi w Paktika i Khost, a także powodzianom w Logar w zeszłym roku, mówili z takim entuzjazmem i zapałem o swoim „obowiązku” pomagania Afgańczykom w potrzebie, gdziekolwiek się znajdują.

Ale ci młodzi mężczyźni nie byli jedyni. W kolejnych dniach wszyscy, od narodowej drużyny krykieta – świeżo po historycznym zwycięstwie nad Anglią w Pucharze Świata – przez zespół ministerstwa finansów, po grupę 22 pracownic służby zdrowia, pomagali 27 150 osobom, które według Światowej Organizacji Zdrowia ucierpiały w wyniku wielokrotnych trzęsień ziemi i wstrząsów wtórnych.

Gdy kilka dni później przygotowywałem się do wyjazdu do Heratu, widziałem zbiórki przed meczetem i w parku niedaleko mojego domu w centrum Kabulu. Przechodnie, z których wielu borykało się z wyzwaniami ekonomicznymi, wrzucali do puszek wszystko, co mogli.

Kiedy przybyłem na lotnisko Kabul International, przy wejściu do terminali również znajdowała się puszka na datki. Podczas końcowej kontroli bezpieczeństwa w terminalu krajowym, pracownica ochrony zatrzymała starszego mężczyznę, aby zapytać, dlaczego skaner pokazał, że jego torba jest pełna pieniędzy.

„Jestem lekarzem. Przyjechałem aż z Kanady, by pomóc ocalałym z trzęsienia ziemi” – powiedział, wyciągając zwitek kilkudziesięciu tysięcy afgańskich banknotów. „Niech Bóg przyjmie twoją dobroczynność” – powiedział inny ochroniarz, gdy kobieta powiedziała lekarzowi, że może przejść do poczekalni, gdzie większość pasażerów również była w drodze do Heratu.

W samym Heracie natknąłem się na dwie młode kobiety w abajach, które nagrywały swoimi iPhone’ami prowizoryczny cmentarz w jednej z wiosek dotkniętych kataklizmem. Obie kobiety, które miały po dwadzieścia kilka lat, powiedziały, że były tam, aby relacjonować zniszczenia dla „mediów społecznościowych”.

Następnego dnia wróciłem do tych samych wiosek z grupą trzech influencerów mediów społecznościowych, którzy sami odbyli 19-godzinną podróż z Kabulu.

Młodzi mężczyźni, którzy nie byli wcześniej w Heracie, spędzili już tyle czasu na badaniu okolicy, że byli w stanie zręcznie poruszać się po polnych i piaszczystych drogach, aby udać się bezpośrednio do dotkniętych wiosek w swojej małej Toyocie Corolli.

W każdej wiosce, do której pojechaliśmy, opowiadali mi, jak rozwija się sytuacja. Dopiero po kilku dniach spędzonych na podróżach tam i z powrotem z miasta do wiosek, w końcu rozdysponowali datki, które zebrali online, gdy już wiedzieli, kto czego najbardziej potrzebuje.

Być może jeszcze bardziej zaskakujący był sposób, w jaki rząd Islamskiego Emiratu Talibów starał się pomagać ludziom w czasach kryzysu, mimo że był hamowany przez spadek gospodarczy, cięcia pomocy, sankcje nałożone na ich najwyższych przywódców i ciągłą konfiskatę miliardów dolarów w aktywach Banku Centralnego.

Ograniczenia, jakie talibowie nałożyli na Afgańczyków, a zwłaszcza na kobiety, nie mogą i nie powinny być w żaden sposób bagatelizowane, jednak z zadowoleniem przyjąłem fakt, że najwyżsi urzędnicy Państwa Islamskiego osobiście udali się do Heratu, by odwiedzić osoby, które przeżyły trzęsienia ziemi.

Powołali oni również specjalną komisję do spraw pomocy – coś, co zrobili również, aby pomóc wielu Afgańczykom, którzy powrócili w wyniku pakistańskich gróźb wydalenia: ponad 450 000 osób od września.

Kiedy rozmawiałem z lekarkami, które przybyły do Heratu bez męskich przyzwoitek – co jest technicznie zabronione przez ograniczenia Islamskiego Emiratu dotyczące podróży kobiet – byłem szczęśliwy widząc, że są one skłonne zrobić wyjątek od swojej surowej polityki.

Sonita Bahram, jedna z lekarek, powiedziała mi, że zamiast czuć się zganioną i odrzuconą, ona i jej koleżanki otrzymały od urzędników państwowych jedynie słowa zachęty: „Mówili nam: 'Dobrze dla was, niech Bóg was błogosławi, że dotarłyście aż tutaj w tak niebezpiecznym czasie do miejsca, gdzie wielu mężczyzn nie odważyłoby się przyjść'”.

To poczucie solidarności i odwagi, by stanąć w obronie innych Afgańczyków, wykraczało poza pomoc po katastrofie.

Kiedy pełniący obowiązki ministra obrony mułła Mohammad Yaqoob Mujahid udzielił bezprecedensowego wywiadu największemu prywatnemu nadawcy w kraju, męska publiczność skorzystała z okazji, by zapytać syna założyciela talibów o ciągłe zamykanie szkół średnich i uniwersytetów dla dziewcząt i kobiet.

Nie wiem, co przyniesie przyszłość mojemu krajowi, a wszystko to może wydawać się małymi wyjątkami pośród szeroko zakrojonych ograniczeń i łamania praw przez talibów, ale to wystarczy, by dać mi nadzieję, że moi ludzie znów chcą sobie nawzajem pomagać pomimo ogromnych niebezpieczeństw i przeszkód.