5 kroków, które UE musi podjąć, aby chronić społeczeństwo obywatelskie / Kersty McCourt i Natacha Kazatchkine

„Wyobraź sobie, jak wyglądałby świat bez społeczeństwa obywatelskiego”. Takie wyzwanie postawiono w raporcie końcowym Maina Kiai, byłego specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. wolności zrzeszania się i zgromadzeń, w czerwcu 2017 r. Przekonywał on, że chociaż może wydawać się, że uciszanie krytyków może przynosić krótkoterminowe korzyści wyborcze, ograniczając przestrzeń dla praw obywatelskich, jest jednak społeczne szkodliwe dla dalszego istnienia pluralistycznych demokracji.

W publicznych oświadczeniach instytucji Unii Europejskiej UE niezłomnie broni konsensusu, że społeczeństwo obywatelskie jest podstawowym filarem otwartych i demokratycznych społeczeństw. Jednak w ciągu ostatnich kilku lat, a zwłaszcza w 2017 r., niektóre rządy krajów zrzeszonych w UE podjęły zdecydowane działania w celu zamknięcia przestrzeni publicznej dla debaty i wolności wypowiedzi. Na przykład Węgry, Polska i Rumunia wprowadziły prawa mające na celu ograniczenie i osłabienie społeczeństwa obywatelskiego, czemu towarzyszy publiczne szkalowanie osób i organizacji:

• Na Węgrzech prawo stygmatyzuje organizacje pozarządowe otrzymujące fundusze zagraniczne.

• W Polsce utworzono nowy organ rządowy do zarządzania dystrybucją środków publicznych dla organizacji pozarządowych, zwiększając prawdopodobieństwo, że ingerencja polityczna wpłynie negatywnie na przydziały dla organizacji pozarządowych krytycznych wobec polityki rządu.

• W Rumunii rząd przedstawił projekt ustawy nakładający na organizacje pozarządowe nieproporcjonalne wymogi sprawozdawcze.

Są to niebezpieczne kroki powodujące oddalanie się tych państw  od zobowiązań, które te kraje podjęły, gdy przystąpiły do ​​UE, a unijni przywódcy muszą mieć jasność co do tego, co traci społeczeństwo, gdy niezależne głosy są uciszane. Istnieje pięć kluczowych obszarów działań UE – rozpoznawanie, komunikacja, przywództwo, spory sądowe i ochrona:

Rozpoznaj problem

Świadomość wśród decydentów UE skali i wpływu ataków na organizacje promujące prawa człowieka w Europie jest ograniczona. Nie zawężają się one do propozycji legislacyjnych na Węgrzech, w Polsce czy Rumunii.

Na przykład prawo do pokojowych protestów zostało ograniczone w krajach takich jak Francja i Hiszpania, podczas gdy Wielka Brytania zakwestionowała wykorzystanie funduszy publicznych przez organizacje zaangażowane w kluczowe działania kampanii. Wszystkie te działania pokazują, że europejskie rządy są coraz bardziej skłonne do stosowania polityki tłumienia społeczeństwa obywatelskiego w celu stłumienia krytyki i nadzoru nad działaniami rządu.

Wzór ma głębokie konsekwencje. Nadszedł czas, aby rozpoznać, co się dzieje, wszcząć alarm i zareagować. W tym tygodniu Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej opublikuje raport analizujący zamykającą się przestrzeń dla społeczeństwa obywatelskiego w Europie. To ważny krok w odpowiednim czasie – i pierwszy raz, kiedy instytucja UE dokonała przeglądu zagrożeń dla przestrzeni obywatelskiej w całej Europie. Instytucje i rządy UE powinny natychmiast podjąć działania w celu uwzględnienia ustaleń agencji i opracować odpowiednią reakcję.

Komunikować się efektywnie

Ograniczenia prawne nałożone na społeczeństwo obywatelskie zostały wzmocnione przez kampanie oszczerstw. W szczególności na Węgrzech zastosowano bezpodstawne ataki i kampanie dezinformacyjne, aby zapewnić uchwalenie restrykcyjnych przepisów. Grupy i jednostki społeczeństwa obywatelskiego są zagrożone i delegitymizowane przez insynuowanie im obcych wpływów i chęć podważenia tożsamości i wartości narodowych.

Na Węgrzech, ale także we Włoszech, kampanie partii politycznych były ukierunkowane na zarzutu o finansowanie opozycji przez George’a Sorosa; w Rumunii kontrolowane przez rząd media podwoiły oburzające twierdzenia, posuwając się nawet do doniesień, że Soros płacił psom za udział w protestach krytycznych wobec rządu.

Organizacje pracujące z migrantami i osobami ubiegającymi się o azyl były przedmiotem szczególnie złośliwych ataków. We Włoszech organizacje pozarządowe prowadzące akcje poszukiwawczo-ratownicze na Morzu Śródziemnym zostały oskarżone o zmowę z przemytnikami. Zostali również dokooptowani do „dobrowolnego” kodeksu postępowania, który podważa ich niezależność. Ciągła kampania dezinformacji prowadzona przez kilka partii doprowadziła do najniższego w historii poparcia społecznego dla pracy organizacji pozarządowych.

Gdy zła narracja się utrzyma, trudno jest odzyskać zaufanie społeczne. Instytucje UE muszą zdawać sobie sprawę z tego, o co toczy się gra, i zaangażować się w innowacyjne i trwałe działania mające na celu poinformowanie Europejczyków o kluczowej roli, jaką społeczeństwo obywatelskie odgrywa w społeczeństwach demokratycznych.

Objąć prowadzenie

Ochrona przestrzeni obywatelskiej – w tym wolność zrzeszania się, zgromadzeń i wypowiedzi – musi zostać wyznaczona jako cel szczegółowy w mandacie pierwszego wiceprzewodniczącego UE odpowiedzialnego za praworządność i prawa podstawowe.

Temu przywództwu powinno towarzyszyć zwiększenie zdolności wszystkich instytucji UE do monitorowania, oceny i terminowego reagowania na zagrożenia dla społeczeństwa obywatelskiego. Oprócz publicznych oświadczeń urzędników wysokiego szczebla i polityków, FRA powinna mieć możliwość przeprowadzania ocen w terenie, wydawania opinii prawnych i doradzania decydentom UE w sprawie konkretnych działań mających na celu pociągnięcie rządów do odpowiedzialności za wszelkie nadużycia oraz promowanie i bezpieczne środowisko dla organizacji pozarządowych.

Spory sądowe

W kwietniu 2017 r. Komisja Europejska wszczęła postępowanie prawne przeciwko Węgrom na tej podstawie, że ustawa o organizacjach pozarządowych nieproporcjonalnie ogranicza darowizny z zagranicy na rzecz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a tym samym narusza swobodny przepływ kapitału oraz prawa zapisane w Karcie praw podstawowych. Jest to znaczący krok i po raz pierwszy UE podjęła działania prawne w celu obrony społeczeństwa obywatelskiego przed represjami stosowanymi przez rządy państw członkowskich.

Komisja musi dalej badać, jak stworzyć niezbędne ramy prawne, aby umożliwić niezależnemu społeczeństwu obywatelskiemu funkcjonowanie bez ingerencji rządu. Obecnie komisja dysponuje zaledwie minimalnymi zasobami, aby zbadać wpływ przepisów dotyczących organizacji pozarządowych i chronić społeczeństwo obywatelskie.

Dobrym początkiem byłoby przeprowadzenie przez Komisję ogólnej oceny wszelkich nowych przepisów dotyczących organizacji pozarządowych w celu zapewnienia zgodności zarówno z prawem UE, jak i Kartą praw podstawowych. Wszystkie instytucje UE powinny współpracować z prawnikami i organizacjami posiadającymi wiedzę fachową w zakresie ochrony społeczeństwa obywatelskiego.

Ochrona

Organizacje i osoby, które stają w obliczu zagrożeń, muszą mieć możliwość szukania ochrony i wsparcia. Szczególnie potrzebne są porady prawne i wsparcie psychospołeczne. Władze krajowe powinny wyznaczyć punkt kontaktowy dla obrońców praw człowieka, który będzie mógł śledzić ataki na poszczególnych obrońców i koordynować odpowiednią reakcję z policją oraz ministerstwami spraw wewnętrznych i spraw zagranicznych. W swojej polityce zagranicznej UE wspiera szereg mechanizmów ochrony obrońców praw człowieka, które można powielić w ramach Unii.

Odpowiednie i elastyczne finansowanie ma kluczowe znaczenie. Jako podmiot finansujący UE ma do odegrania ważną rolę, wraz z innymi podmiotami, w zapewnianiu organizacjom pozarządowym dostępności zasobów, aby mogły one opracowywać średnio- i długoterminowe strategie, odgrywać rolę strażnika i reagować na pojawiające się zagrożenia.

Podsumowując, podstawowe warunki członkostwa w UE – demokracja, rządy prawa, prawa człowieka i ochrona mniejszości – nie mogą być utrzymane bez aktywnego udziału wolnego i niezależnego społeczeństwa obywatelskiego. Nadchodzący rok będzie kluczowy dla Komisji Europejskiej i Parlamentu dla opracowania kolejnych narzędzi obrony organizacji społeczeństwa obywatelskiego przed wyborami europejskimi, decyzjami w sprawie kolejnego budżetu UE i nową kadencją Komisji Europejskiej.

O Autorkach:

Kersty McCourt  jest starszym doradcą ds. rzecznictwa w Open Society Justice Initiative z siedzibą w Brukseli, gdzie prowadzi szereg działań rzeczniczych związanych z dostępem do wymiaru sprawiedliwości, przestrzenią obywatelską i zwalczaniem terroryzmu, a także jest członkiem trojki zarządzającej Brukseli z siedzibą w Sieci Praw Człowieka i Demokracji. Wcześniej McCourt kierowała rzecznictwem Inicjatywy Sprawiedliwości w sprawie Globalnej Kampanii na rzecz Sprawiedliwości Przedprocesowej. McCourt posiada tytuł licencjata. (z wyróżnieniem) w dziedzinie nauk biologicznych na Uniwersytecie w Durham w Wielkiej Brytanii, ukończyła studia podyplomowe w zakresie prawa na College of Law w Wielkiej Brytanii oraz europejski tytuł magistra praw człowieka i demokratyzacji. Jest członkiem Law Society of England and Wales.

Natacha Kazatchkine jest starszym analitykiem ds. polityki w Open Society European Policy Institute, odpowieda za opracowywanie analiz i strategii rzeczniczych dotyczących polityk UE w zakresie ochrony i promowania praw człowieka i praworządności w Europie. Kazatchkine posiada tytuł magistra prawa europejskiego i polityki kryminalnej uzyskany na paryskiej Sorbonie i zajmowała stanowiska akademickie jako wykładowca i badacz.

Link do artykułu: https://www.indrastra.com/2018/01/5-Steps-EU-Must-Take-to-Protect-Civil-Society-004-01-2018-0037.html