Kupowanie suwerenności: niemiecka „Weltpolitik” i prywatne przedsiębiorstwo, 1884–1914 / Steven Press

Część I: Inspiracja kolonialna Bismarcka

Otto von Bismarck spędził większość lat 60. i 70. XIX wieku ostrzegając przed niemieckimi uwikłaniami za granicą. W latach 1884-1886 Bismarck zmienił zdanie, sankcjonując wiele niemieckich kolonii na obszarach obejmujących dzisiejszy Kamerun, Namibię, Togo, Nową Gwineę i Tanzanię. Co znamienne, kanclerz bronił swojej wolty, powołując się na ograniczoną odpowiedzialność.⁷ Jak opisywał to niemieckiej opinii publicznej, tworzył sieć niemieckich kolonii tylko o tyle, o ile chronił „suwerenne prawa” kupowane przez niemieckich biznesmenów w wątpliwych transakcjach papierowych z rdzennymi władcami. To prawda, że ​​niemiecki kraj związkowy udzielałby skromnego wsparcia morskiego i dyplomatycznego prywatnie administrowanym kolonialnym przedsięwzięciom biznesowym. Ale zrobi to na wzór „bardzo renomowanej Kompanii Wschodnioindyjskiej”. Równowaga pracy rządzenia i wydatków teoretycznie odchylałaby się od właściwego państwa niemieckiego.²⁸

W latach osiemdziesiątych XIX wieku Bismarckowskie Niemcy postrzegały sferę kolonialną jako rynek, na którym jednostki, firmy i państwa mogły handlować suwerennymi prawami, tak jakby handlowały akcjami lub cukrem. Przynajmniej w pozaeuropejskich częściach świata suwerenność funkcjonowała prawnie jako towar dostępny dla każdego z kapitałem i jako własność zbywalna dla każdego, kto uznał taką transakcję za ekonomiczną. Zgodnie z tym utowarowieniem, suwerenność na obszarach kolonialnych mogła podlegać wszelkim permutacjom przenoszenia własności dozwolonym przez prawo europejskie, takim jak sprzedaż, zakup, dzierżawa, kondominia, opcje, prawa pierwokupu i zastawy.²⁹

Zamiast patrzeć, jak ten prawdziwy rynek ogranicza się do niemieckich spraw kolonialnych, Bismarck nadał dyplomatyczne uznanie ówczesnym europejskim planom o podobnej orientacji intelektualnej, zwłaszcza działalności króla Leopolda II w Kongu i brytyjskich firm czarterowanych na Północnym Borneo, Nigerii, Afryce Wschodniej i Rodezji.³⁰ Kiedy Bismarck wspierał takich naśladowców Kompanii Wschodnioindyjskiej za granicą, jednocześnie umacniał swoją wizję niemieckiego imperium kolonialnego z „ograniczoną odpowiedzialnością” w kraju – wizję bardziej dogodną dla niechętnych kontaktów kanclerza z parlamentem niż pełne zanurzenie się w kolonizację. Pod tym względem niemiecki kolonializm pod rządami Bismarcka nie był niczym szczególnym. Wręcz przeciwnie: bliższe przyjrzenie się niemieckiemu kolonializmowi w latach osiemdziesiątych XIX wieku pokazuje, że funkcjonował on zgodnie z normami europejskimi. Niemcy zachowywały się tak, jak państwa równorzędne – ​​do czego dążył Bismarck. Jego zwrot kolonialny nastąpił jako część szerszej akcji zbiorowej, w ramach której kilka narodów europejskich przyjęło ideę, że prywatne firmy i osoby fizyczne będą płacić za i selektywnie dzierżyć, kolonialnych praw rządzących bez nadmiernego obciążania europejskich podatników lub generowania niepożądanych tarć z rywalami będącymi wielkimi mocarstwami. Pomimo wywołania pewnych początkowych turbulencji w 1883 r., Kolonialny najazd Bismarcka nie zaszkodził znacząco stosunkom zagranicznym Niemiec.³¹

Eksperymenty Bismarcka z niemiecką suwerennością kolonialną szybko wymknęły się spod jego kontroli. W 1890 roku, roku jego dymisji, niepowodzenia w dużej mierze sprywatyzowanego niemieckiego kolonializmu otaczały nastroje rozczarowania. Kryzys był ewidentny, gdy niemieccy dyplomaci zamienili roszczenia do rządów w Witu, Ugandzie i Zanzibarze w zamian za Helgoland na Morzu Północnym.³² W 1896 roku Wilhelm II „doszedł nawet do wniosku”, że Niemcy powinny wymienić większość swoich pozostałych kolonii z Wielką Brytanią w zamian za jedną zamorską bazę węglową.³³ Niezależnie od tego, czy propozycja Wilhelma II była poważna, czy nie, wymiana na Helgolandzie była dowodem ciągłości. Po Bismarcku idea obliczenia, gdzie, komu i w jakim stopniu dyspozycja suwerenności kolonialnej była odpowiednia, pozostała osadzona w strukturze cesarskiego prawa niemieckiego i polityki. Suwerenność kolonialna, jak pokazały pisma wpływowej postaci marynarki wojennej, Georga Alexandra von Müllera, wydawała się synonimem „własności kolonialnej” i rozmyła się w niej.³⁴

W swoich koloniach Niemcy spędziły lata 80. i 90. XIX wieku na przerabianiu i rozstrzyganiu kwestii własności suwerenności. W Afryce Południowo-Zachodniej niemieccy urzędnicy państwowi targowali się z prywatną firmą o wykupienie pozostałych praw zarządzających firmy, z zastrzeżeniem, że wszyscy opóźniają wiele działań, dopóki istnienie bogactw mineralnych nie stanie się jasne.³⁵  W międzyczasie grupa hanzeatyckich biznesmenów działających w Kamerunie walczyła o próby przyznania im przez państwo niemieckie większej suwerenności. Kontyngent biznesowy nalegał na pozostawienie obowiązków wojskowych krajowi związkowemu w Berlinie, którego własnym życzeniem było uniknięcie większości obowiązków w celu obniżenia kosztów.³⁶ Ze swojej strony SPD, Centrum Katolickie i postępowcy odmówili przegłosowania środków na opłacenie niemieckiego komisarza kolonialnego i budowę kilku kolonialnych statków patrolowych, dopóki nie uzyskano zapewnień, że to firmy, a nie Rzesza, poniosą pewne wydatki związane z rządzeniem.³⁷ Obecnie mało docenia się fakt, że przez większą część ery niemieckiego kolonializmu ani Cesarstwo Niemieckie, ani niemieccy biznesmeni nie przejawiali stałego apetytu na kontrolę kolonialną, nie mówiąc już o niekwestionowanych roszczeniach do suwerenności kolonialnej.

Niemiecka Kompania Wschodnioafrykańska, największy ze wszystkich zagranicznych eksperymentów, na które Bismarck zezwolił, okazała się tak nieudolna, że ​​wielokrotne dotacje państwowe nie mogły uchronić jej przed upadkiem. W 1890 roku Niemiecka Kompania Wschodnioafrykańska zwróciła się do Cesarstwa Niemieckiego o uwolnienie od „ciężaru rządu”.³⁸ Kanclerz Caprivi twierdził, że ratunek jest konieczny, aby utrzymać „prawdziwy” biznes firmy.³⁹ W związku z tym Rzesza zapewniła „rekompensatę za cesję” na rzecz Niemiec pewnych „suwerennych praw”, jakie posiadała spółka.⁴⁰ Jednocześnie jednak Wielka Brytania i Niemcy uznały, że suwerenność kolonialna będzie w pewnych momentach nadal spoczywać w rękach niektórych prywatnych partii niemieckich. W pakcie te wielkie mocarstwa stwierdziły, że „żadne przedsiębiorstwa ani jednostki jednego z mocarstw [nie będą] wykonywać suwerennych praw” w strefie wpływów drugiej strony, „chyba że za zgodą drugiej”.⁴¹

Rozstrzygnięcie roszczeń do prywatnych suwerennych praw w innych niemieckich sferach kolonialnych okazało się trudne, ale konieczne przez całe lata dziewięćdziesiąte XIX wieku. Emerytowany Bismarck zasugerował, że Niemcy wciąż mogą osiągnąć satysfakcjonujący podział suwerenności kolonialnej między podmioty prywatne i publiczne. Mam nadzieję, że dojdziemy – powiedział do notabli w Hamburgu w 1895 r. w odniesieniu do kolonii niemieckich – do systemu [… w którym…] tylko biznesmen rządzi i panuje.⁴² Nigdzie konsekwencje wizji Bismarcka nie okazały się bardziej pokrętne niż w Niemieckiej Nowej Gwinei.⁴³ W 1895 r. bankier Adolph Hansemann walczył o przewodnictwo w Niemieckiej Kompanii Nowej Gwinei, której obowiązki związane z zarządzaniem — pobieranie podatków, wymierzanie sprawiedliwości, budowanie i utrzymywanie infrastruktury — zdawały się przynosić jedynie straty finansowe. W liście do innych inwestorów Hansemann skarżył się, że niemożliwe jest połączenie odpowiedzialności administracji politycznej z opłacalnym zarządzaniem komercyjną działalnością biznesową.⁴⁴

Jak ujął to Hansemann, bilans zarządzania kolonią z konieczności wyglądał źle: był to drenaż kapitału, którego nie można było oczekiwać od prywatnego podmiotu, który utrzymywałby go przez długi czas. Ale chociaż pośrednio odradzał firmom kolonialnym kupowanie lub korzystanie z suwerennych praw, nie zaprzeczał rzeczywistości, w jakiej to robiły. Nie wyraził też przekonania, że ​​poza troską o rentowność istnieje społeczny lub prawny imperatyw, aby trzymać suwerenne prawa z dala od prywatnych koncernów niemieckich. Niektórzy politycy dyskutowali na ten temat. Jednak według cenionych prawników Kompania Niemiecka z Nowej Gwinei legalnie posiadała szereg suwerennych praw, które Hansemann od czasu do czasu proponował sprzedać Niemcom. Wśród tych praw znajdowało się „upoważnienie do stanowienia prawa, z którego — czytamy w ówczesnym raporcie — korzystała Kompania Nowa Gwinea, wydając liczne dekrety nadzwyczajne”.⁴⁵

Kuszony niemal absolutną władzą, Hansemann przez całe lata 90. XIX wieku szukał sposobu na przekształcenie roli swojej firmy jako suwerena kolonialnego w rentowność. W tym celu New Guinea Company Hansemanna selektywnie sprzedawała i odkupywała pewne suwerenne prawa w krótkich odstępach czasu w 1892 roku. Oczywiście taka opera bouffe wywołała spore zamieszanie. Wśród deputowanych do Reichstagu wciąż krążyły spekulacje na temat tego, co Kompania Nowa Gwinea mogłaby zrobić ze „swoimi” suwerennymi prawami i czy kompania, podpisując traktaty przenoszące suwerenne prawa, nie stała się odpowiednikiem państwa.⁴⁶

W 1898 roku Niemiecka Kompania Nowa Gwinea wznowiła negocjacje w sprawie sprzedaży Niemcom wszystkich swoich suwerennych praw. Co najważniejsze, ten zwrot zbiegł się w czasie z przybyciem do Berlina duńskiego poszukiwacza przygód Holmfelda, który przedstawił swój plan przejęcia St. John przez prywatnych przedsiębiorców niemckich. Około 1884–1885 poszukiwacze przygód przeszli przez falę niemieckiego kolonializmu i prywatnej suwerenności kolonialnej. Ta fala pozwoliła marginalnym aktorom, takim jak Adolf Lüderitz i Carl Peters, wraz z bardziej renomowanymi postaciami, takimi jak Hansemann i Woermann, stać się „królami kupców”, choćby na krótką chwilę.⁴⁷ Półtorej dekady później, gdy konsekwencje mieszania prywatnej i publicznej suwerenności kolonialnej nadal się rozwijały, Holmfeld miał nadzieję, że uda mu się przejechać drugą falę kolonialną nadzorowaną przez Bülowa i Tirpitza. Podobnie jak w przypadku pierwszej fali, działalność międzynarodowa zdawała się usprawiedliwiać niemieckie eksperymenty. Na przykład belgijski król Leopold II w tym samym czasie doradził jednemu ze swoich prawników, aby złożył oferty znajdującym się w trudnej sytuacji europejskim korporacjom, które chciały sprzedać swoje uprawnienia rządowe w odległych krajach.⁴⁸ Również Wielka Brytania rozważała propozycje, na podstawie których Kompania Północnego Borneo odkupiłaby od Korony suwerenne prawa do Labuan, małej wyspy, która, choć była kolonią Korony, wydawała się „małej wartości” dla rządu Jej Królewskiej Mości i przez to wyglądała na całkowicie zbywalną.⁴⁹

W czasach Bismarcka suwerenne prawa Niemieckiej Kompanii Nowej Gwinei były zbiorczo określane jako Landeshoheit, podczas gdy Cesarstwo Niemieckie rościło sobie prawo do Oberhoheit.⁵⁰ W październiku 1898 roku Hansemann ostatecznie sprzedał Niemcom firmę Landeshoheit, co skłoniło Cesarstwo Niemieckie do połaczenia Landeshoheit z Oberhoheit, które posiadało od czasu wprowadzenia przez Bismarcka Nowej Gwinei Niemieckiej w 1884 roku.⁵¹ To połączenie Hoheitena odzwierciedlało oficjalną praktykę w przypadku Niemieckiej Kompanii Wschodnioafrykańskiej na początku dekady.⁵² Jednak podobnie jak w przypadku Weltpolitik, nikt jeszcze nie wiedział dokładnie, co właściwie oznaczało Oberhoheit. Wynikająca z tego niepewność co do suwerenności kolonialnej i mglisty podział na prywatne i publiczne okazała się znacząca poza Nową Gwineą — zwłaszcza w okresie dojścia do władzy Tirpitza i Bülowa.

Już w 1885 roku czynniki związane z suwerennością kolonialną wpłynęły na plany niemieckich planistów marynarki wojennej, aby rozwijać sieć baz zamorskich. U podstaw tej zmiany leżał pogląd, że rozszerzenie suwerennych praw na spółki czarterowane przez państwo może przybrać formę rutynowej transakcji, podobnej do transakcji zawieranej w przypadku baz węglowych i morskich.⁵³ Wybitny (choć coraz bardziej najemny) prawnik Travers Twiss zaczął dostrzegać wspólne cechy suwerenności prywatnej i baz morskich w 1885 r., dokładnie w czasie, gdy pod kierownictwem Bismarcka odbyła się w Berlinie Konferencja Zachodnioafrykańska.⁵⁴ W 1898 r., wraz z przejęciem Qingdao przez Niemcy, pojawił się kolejny dowód intelektualnego wzajemnego zapłodnienia kapitalizmu, kolonializmu i marynarki wojennej. Gdy pojawiły się ramy prawne dla Qingdao, Oberhoheit pozostawał przedmiotem dyskusji w odniesieniu do Niemieckiej Kompanii Nowej Gwinei. A Oberhoheit nie było niczym więcej niż innym słowem oznaczającym „ostateczną suwerenność”, terminem, który Tirpitz wybrał, by odnosić się do tytularnego nadzoru Chin nad dzierżawą Qingdao.⁵⁵

W tym tkwiła dalsza inspiracja dla poszukiwaczy przygód, takich jak Holmfeld: państwa i firmy mogły dzielić lub łączyć suwerenne prawa, tak jak układałoby się banknoty o różnych nominałach w różne stosy gotówki.⁵⁶ Holmfeld mógł wzmocnić swoją determinację, zauważając, że sprzedaż suwerennych praw przez New Guinea Company wywołała niewielki sprzeciw w Europie. Kiedy poseł do Reichstagu wyśmiewał płacenie za niektóre roszczenia do suwerenności w Nowej Gwinei jako operację poniżej godności Niemiec, koledzy uprzejmie go oklaskiwali, ale ostatecznie nalegali tylko, by płacić mniej.⁵⁷ Podobnie elity prawnicze regulujące imperializm nie odnotowywały skarg na zasadność takich umów.⁵⁸ Względna cisza otaczała również stosowność szerszego układu europejskiego dekadę później, kiedy udręczony Leopold II sprzedał swój kontrolny udział w suwerenności w Wolnym Państwie Kongo właściwemu państwu belgijskiemu.⁵⁹

Jakiś czas przed częściową likwidacją Niemieckiej Kompanii Nowej Gwinei w 1898 roku, jeden z kolonialnych propagandzistów, pisząc o prywatnych syndykatach biznesowych w Afryce Południowo-Zachodniej i Zachodniej, oświadczył, że czasami ich nabytki były tak rozległe, że prawie obejmowały suwerenność.⁶⁰ Zapisy historyczne i współczesna wiedza prawnicza pokazują, że propagandysta powinien był prawie zrezygnować z tego słowa . Fakt prywatnej suwerenności kolonialnej wydawał się tak niezaprzeczalny w epoce wilhelmińskiej, że niektórzy prawnicy wysunęli dość prowokacyjną tezę: gdy tylko podmiot prywatny uzyskał suwerenne prawa lub ich odpowiedniki, organ ten natychmiast – uznawany lub nie – funkcjonował jako państwo .⁶¹

Część II: Spisek St. John, rozwikłany

W styczniu 1899 r. Niemiecki Urząd Marynarki Wojennej potajemnie zezwolił duńskiemu poszukiwaczowi przygód Holmfeldowi na spisek mający na celu przejęcie St. John. Wyspa, jak napisał entuzjastyczny admirał Tirpitz do Wilhelma II i ówczesnego ministra spraw zagranicznych Bülowa, przekształciła się z mało znanego miejsca w miejsce „wielkiego znaczenia”. Tak długo, jak niemieckie przywództwo działało szybko, mogli czerpać niezmierne korzyści z faktu, że St. John miał „wszystkie wymagania niezbędne dla bazy morskiej”.⁶² Coral Bay, będąc „głęboką, dobrze chronioną i wolną od przeszkód”, może „pozwolić nawet największym statkom wojskowym zbliżyć się do wybrzeża” w celu zadokowania.⁶³

Walcząc o swoje interesy, niemiecka marynarka wojenna kładła nacisk na względy ekonomiczne i polityczne. Kontrola St. John zapewniłaby Niemcom lepszą ochronę ich szybko rozwijających się interesów żeglugowych na orbicie południowoamerykańskiej. Wzmocnieniem tego motywu było prawdopodobne ukończenie w niedalekiej przyszłości kanału transoceanicznego przez Panamę lub Nikaraguę.⁶⁴ Inni admirałowie, w tym szara eminencja niemieckiej marynarki Gustav von Senden-Bibran, poparli jego zdaniem Tirpitza. Chociaż ci ludzie przyznali, że poszukiwacz przygód Holmfeld „chciałby zarobić trochę pieniędzy na transakcji” i nie troszczył się o Rzeszę, zalecali podjęcie działań.⁶⁵

Holmfeld zażądał od Niemiec pół miliona marek na realizację swojego planu. Twierdząc, że ma już opcje na cztery piąte ziemi na St. John, zaproponował skorzystanie z tych opcji, a następnie zakup ostatniej piątej części tej ziemi. Tirpitz i inni urzędnicy w Berlinie nie wiedzieli jeszcze, skąd będą pochodzić fundusze; i dotkliwie odczuli ograniczenia federalnych pożyczek i ciągłe trudności z uchwalaniem budżetów marynarki wojennej w Reichstagu.⁶⁶ Holmfeld ze swojej strony twierdził, że znalazł rozwiązanie. „Pan. Albert Ballin — napisał — obiecał wesprzeć mój projekt”. Holmfeld zidentyfikował Ballina jako cichego inwestora, który zapewniłby pomoc finansową.⁶⁷

Ballin, zbliżając się do zenitu kariery, zarządzał największą firmą żeglugową i wycieczkową na świecie, Hamburg-America Line (HAPAG).⁶⁸ Do posiadłości tej linii należał port w St. Thomas, kolejna posiadłość duńska, położona sześć mil od St. John.⁶⁹ St. Thomas zapewnił już HAPAG solidną bazę operacyjną na Karaibach, ale niektórzy obserwatorzy uważali, że pojedyncza wyspa jest zbyt mała, aby pomieścić rosnącą fortunę tak dużej firmy. HAPAG kontrolował sześćdziesiąt parowców pływających w regionie. Holmfeld argumentował zatem, że gdyby Ballin pożyczył tylko swoje nazwisko i trochę funduszy na przedsięwzięcie na St. John, Ballin nadałby temu przedsięwzięciu atmosferę autentyczności i w ten sposób zniechęciłby podejrzenia z zagranicy. Chęć rozwoju ze strony HAPAG, dodał Holmfeld, „byłaby uważana za naturalną i mądrą z punktu widzenia przyszłej ekspansji biznesowej”. Dzięki udziałowi Ballina posunięcia Niemiec w St. John „mogły zostać wyjaśnione na takich podstawach”, na jakie wskazywała historia rozwoju HAPAG, ograniczając podejrzenia do czasu, gdy przejęcie przez marynarkę wojenną stało się faktem dokonanym. Odtąd,

Holmfeld przewidywał, że rywalizujące ze sobą wielkie mocarstwa „prawie nie zauważą przeniesienia” St. John do HAPAG.⁷⁰ Poza tym, nawet gdyby wyspa „należała do niemieckiego kapitału”, stolica ukrywałaby się pod parasolem firmy morskiej o globalnej działalności i powiązaniach.⁷¹ To rozróżnienie oznaczało, że w szczególności Amerykanie nie mogli „przeciwstawiać się temu wszystkiemu tak stanowczo”. Ale problem z zapewnieniami Holmfelda polegał na tym, że zakładały one uprzednią zgodę Ballina. Kiedy pruski ambasador w Hamburgu, ponaglany przez ministra spraw zagranicznych Bernharda von Bülowa, w końcu umówił się na spotkanie w kwaterze głównej HAPAG w marcu 1899 roku, Ballin ujawnił, że Holmfeld zaczepiał go niedawno w towarzystwie kontradmirała Paula Zirzowa, który był promowanie programu św. Jana w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Cesarstwa Niemieckiego. Holmfeld i Zirzow „użyli wszelkich możliwych środków perswazji, aby skłonić Herr Ballina do zakupu pakietu kontrolnego na wyspie St. John”. Ale HAPAG, błagał Ballin, „był zadowolony z obecnego stanu rzeczy”.⁷²

I nie bez powodu. Gdyby Ballin zaangażował się w spisek St. John bez konsultacji z zarządem HAPAG, ryzykowałby utratę stanowiska dyrektora firmy. Z kolei jego konsultacja z zarządem była niepolityczna, jeśli niemieccy urzędnicy marynarki wojennej naprawdę życzą sobie „wysyłki i dyskrecji”. Ballin wyraził również sceptycyzm co do użyteczności zdobycia St. John. Wątpił, czy ta mała wyspa może zaoferować niemieckiej marynarce wojennej więcej uprawnień niż HAPAG, który już sprawował w St. Thomas, gdzie firma cieszyła się wirtualną autonomią w sprawach handlowych.⁷³ O ile Dania nie sprzedała proponowanemu prywatnemu syndykatowi prawa do tankowania niemieckich statków w St. John w czasie wojny – prawa, którego Dania prawdopodobnie zakwestionowałaby z powodu troski o zachowanie neutralności – plan Holmfelda nie przyniósł HAPAG żadnych namacalnych korzyści prawnych lub Niemcy.

Ballin zadał ostatnie, przenikliwe pytanie: jakie dokładnie upoważnienie Holmfeld otrzymał z Kopenhagi? Urzędnicy w Berlinie przeprowadzili dyskretne dochodzenie za pośrednictwem ambasadora Niemiec w Danii.⁷⁴ W odpowiedzi Dania zlekceważyła znaczenie Holmfelda, ale odkurzyła propozycję handlu suwerennością nad swoimi Wyspami Dziewiczymi z Niemcami w zamian za Północny Szlezwik. Wilhelm II wcześniej odrzucił ten pogląd w 1896 roku, pisząc: „Moi poddani nie są na sprzedaż za kilka wysp! Zachowam to, co podbiłem” .⁷⁵  Suwerenność europejska tak jak ją postrzegał cesarz, zasadniczo różniła się od suwerenności kolonialnej, z którą władcy mogli łatwo targować się. W 1898 r. cesarz ponownie odrzucił próby Danii targowania się o „swoich poddanych” w Północnym Szlezwiku.⁷⁶

Czy Holmfeld próbował oszukać niemieckie przywództwo w ramach większego projektu duńskiego lub kierując się własnym interesem? W korespondencji z Bülowem Tirpitz zauważył, że podczas swoich spotkań w Berlinie Holmfeld zabiegał nie tylko o pieniądze, ale także o listy upoważniające go do zakupu nieruchomości na St. John.⁷⁷ Tripitz naiwnie przeoczył, w jaki sposób Holmfeld mógł wykorzystać takie oficjalne dokumenty, aby wzbudzić amerykańskie zainteresowanie szybkim i droższym zakupem duńskich kolonii — przy czym Holmfeld pobierał podwyższoną prowizję.

W październiku 1899 roku Holmfeld udał się do Stanów Zjednoczonych, aby zorganizować sprzedaż wszystkich trzech Duńskich Wysp Dziewiczych.⁷⁸ Częściowo dzięki łapówce, którą obiecał Henry’emu Huttlestonowi Rogersowi ze Standard Oil, Holmfeld zyskał szansę poinformowania prezydenta McKinleya, sekretarza stanu Johna Haya i kontradmirała Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych RB Bradforda.⁷⁹ Opierając się na listach podpisanych przez Tirpitza i innych przywódców niemieckich, Holmfeld przekonał swoich amerykańskich rozmówców, że Stany Zjednoczone muszą szybko złożyć Danii ofertę kupna. Holmfeld nie miał trudności z przekonaniem Kongresu, którego członkowie byli zachwyceni przedstawieniem przez niego dodatkowych oficjalnych dokumentów potwierdzających utworzenie niemieckiego „St. John Colonial and Trading Company. Rzut oka na głównych członków tej kompanii jeszcze bardziej wzbudził podejrzenia Amerykanów: pułkownik i dwóch podpułkowników niemieckiej marynarki wojennej, a także wspomniany kontradmirał Zirzow, tworzyli zarząd firmy. Zirzow, nie bez znaczenia, był szwagrem komendanta admirała Eduarda von Knorra.⁸⁰

Ponieważ bystry Ballin odmówił przekazania jakichkolwiek pieniędzy dla St. John, a przywiązani urzędnicy marynarki wokół Tirpitza nie byli w stanie wykrztusić więcej niż kilka tysięcy marek, plan Holmfelda dla Niemiec załamał się w 1899 r., Pomimo poparcia niemieckiego Urzędu Cesarskiej Marynarki Wojennej. Być może z powodu frustracji spowodowanej brakiem niemieckiego kapitału – ale bardziej prawdopodobne, że zawsze chciał wykorzystać Niemcy jako dźwignię – zamiast tego Holmfeld skłonił Stany Zjednoczone do złożenia atrakcyjnej oferty na pakiet Duńskich Wysp Dziewiczych. W grudniu 1899 r. Sekretarz stanu Hay wysłał Henry’ego White’a do Kopenhagi na nieoficjalne negocjacje.⁸¹ W ciągu kilku tygodni Waszyngton złożył formalną propozycję zakupu wysp za 4,5 miliona dolarów.⁸² Nawet obliczona proporcjonalnie do pojedynczej wyspy St. John, cena ta kilkakrotnie przewyższała kwotę, o którą Holmfeld zabiegał w Berlinie niecały rok wcześniej. Co bardziej intrygujące, cena stanowiła znaczny wzrost w stosunku do ceny wywoławczej Danii sprzed planu niemieckiego, która wynosiła około 1,5 miliona dolarów.⁸³ „Jeśli Stany Zjednoczone nie kupią [wysp]”, zauważyła brytyjska gazeta z logiką typową dla imperializmu, „Niemcy z pewnością to zrobią”.⁸⁴  Część amerykańskich odpowiedzi zgodzała się z tą tezą. „ Chicago Daily Tribune” opublikowało oświadczenie anonimowej „osoby wyraźnie związanej oficjalnie ze sprawami duńskimi”, stwierdzając, że Stany Zjednoczone muszą spełnić wszystkie żądania Danii ze względu na zagrożenie ze strony niemieckich intryg.⁸⁵ „Niemcy”, ostrzega Los Angeles Times , „byliby zadowoleni z okazji zdobycia wysp”.⁸⁶ Wreszcie New York Times zamieścił obszerny artykuł o „intrydze”, w którym reporterzy polegali na dokumentach i zeznaniu dostarczonym przez Holmfelda. Wynikało z tego, że jeśli Amerykanie nie sfinalizują umowy, przejęcie St. John przez Niemcy było nieuniknione.⁸⁷

W Kopenhadze król Christian IX poparł sprzedaż do Stanów Zjednoczonych, ale niektórzy duńscy politycy zaprotestowali. Co znamienne, ten opór wynikał nie z kwestionowania przez nich zasadności utowarowienia suwerenności kolonialnej, ale raczej z niezadowolenia z ceny, jaką oferowały Stany Zjednoczone. Wybitny poseł duńskiego parlamentu ponownie zapytał, czy jakiś rodzaj handlu z Niemcami dla Północnego Szlezwiku okaże się bardziej owocny niż napływ dolarów.⁸⁸ W przypadku, gdy po pozornie niekończących się obradach ostatecznie doprowadzono do zawarcia traktatu sprzedaży między Stanami Zjednoczonymi a Danią, Folketing odmówił jego ratyfikacji.

Do tego czasu Niemcy zostały odcięte od St. John, zawstydzone swoim zaangażowaniem w intrygę Holmfelda i obarczone bardziej antagonistycznymi stosunkami ze Stanami Zjednoczonymi. Chcąc zmniejszyć szkody, urzędnicy niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych wydali Associated Press kłamliwe oświadczenie, w którym zaprzeczyli niemieckiemu zainteresowaniu St. John i wszelkim próbom wykorzystania Alberta Ballina jako przykrywki.⁸⁹ W kraju Pan-Niemcy uwierzyli dyplomatom na słowo, oskarżając cywilne kierownictwo kraju o świadome ominięcie Duńskich Wysp Dziewiczych.⁹⁰ W rzeczywistości niemiecka marynarka wojenna przez lata flirtowała z wariantami planu Holmfelda. Na przykład w 1902 roku niemiecki biznesmen odwiedzający Londyn zatrzymał się w biurze amerykańskiej firmy prawniczej Steele, De Friese & Frothingham.⁹¹ Oferując natychmiast duże płatności, potencjalny niemiecki klient poprosił „o sporządzenie opcji dających jego klientowi prawo do zakupu głównej części półwyspu Dolnej Kalifornii”, położonej strategicznie na trasie biegnącej na południowy wschód od Pacyfiku do Kanału Panamskiego. Po kilku tygodniach pracy pracownicy firmy potwierdzili, że istniał precedens tak dużego, de facto przekazania kontroli terytorialnej pod rządami Porfirio Díaza: prywatne syndykaty cudzoziemców uzyskały koncesje z Meksyku, które praktycznie sprawiły, że syndykaty stały się rządami w sąsiednich obszary. Mimo to prawnicy chcieli wiedzieć, kto może mieć fundusze i z jakimi środkami podjąć się tego rodzaju operacji.

Według tajemniczego niemieckiego biznesmena „cesarz Niemiec we własnym i indywidualnym charakterze” – a nie niemiecki rząd jako taki – chciał kupić znaczną część Dolnej Kalifornii. Kancelaria potraktowała roszczenie na tyle poważnie, że skontaktowała się z amerykańskim ambasadorem w Londynie, Josephem Choate. Choate przypuszczał na podstawie korespondencji z sekretarzem stanu Hayem, że zakup Dolnej Kalifornii dałby Niemcom domenę nad dwoma portami, Magdalena Bay i Whale Bay. Miejsca te były „doskonałe do celów morskich” i mogły stanowić broń, której Niemcy „mogą użyć… przeciwko nam.⁹² Choate i Hay uznali, że liczy się kontrola wewnętrzna, a nie tytuł „suwerenności”.⁹³ Gdyby Kaiser odniósł sukces w Meksyku, powstałoby potężne państwo cienia „wbrew” formalnej „suwerenności Meksyku” na forach międzynarodowych. Co więcej, nawet jeśli, jak przyznał sam de Friese, „suwerenność” nie figurowała w tej umowie, a Kaiser utrzymywał „własność jako jej prywatny właściciel” wyłącznie, to zastrzeżenie to nie wiązało Kaisera z respektowaniem status quo.

W archiwach niemieckich istnieją przesłanki, że ten meksykański plan był równie prawdziwy jak ten dotyczący św. Jana. Niezależnie od tego, logika sprawy Holmfelda znalazła odzwierciedlenie w myśleniu niemieckiej polityki zagranicznej wokół wielu potencjalnych miejsc kolonialnych w 1898 r. czy Niemcy naprawdę potrzebowały „suwerenności” nad Kusaie, jedną z wysp Sulu. Zamiast tego Holleben zalecił Niemcom zdobycie i zdominowanie Kusaie w drodze umowy dzierżawy, tak jakby Niemcy były jedynie prywatnym właścicielem ziemskim, który akurat chciał mieć stację morską obok domu na wyspie.⁹⁴

Co nie bez znaczenia, sprawa Holmfelda sprawiła, że ​​​​pogłoski o innych, późniejszych planach w Stanach Zjednoczonych stały się bardziej wiarygodne, nawet jeśli nie było udokumentowanych niemieckich manewrów. W 1905 roku Senacka Komisja Stosunków Zagranicznych Stanów Zjednoczonych twierdziła, że ​​posiada dane wywiadowcze dowodzące, że uwaga Niemiec przeniosła się z powrotem na Duńskie Wyspy Dziewicze, gdzie firma przykrywka o zmienionej nazwie, finansowana przez niemieckich inwestorów, miała zapewnić pojazd do kolonizacji morskiej. Senator Henry Cabot Lodge przekazał pogłoski w liście do ówczesnego prezydenta Theodore’a Roosevelta:

Część III: Niemcy na rynku kolonialnym

„Mamy dość kolonii. Jeśli chcę więcej, kupię je lub wezmę”. Wilhelm II napisał te słowa w styczniu 1912 roku, kilka miesięcy po kryzysie w Agadirze, który niemal pogrążył Europę w wojnie.⁹⁶ Tłem dla uwag Kaisera były negocjacje z zachęcającą Wielką Brytanią, czy Niemcy mogą rozszerzyć swoje zamorskie posiadłości, tak by objąć części zbankrutowanego imperium portugalskiego w dzisiejszym Mozambiku, Angoli i Malawi.⁹⁷

Cesarz zasugerował, że Niemcy są nasyconą potęgą kolonialną. Ta ocena nie jest całkiem zaskakująca, biorąc pod uwagę krnąbrne poglądy narodu na temat marynarki wojennej i finansów kolonialnych. Jednak niezależnie od osobliwości momentu dyplomatycznego, Kaiser nadal proponował dwie opcje ekspansji zagranicznej. Z jednej strony widział możliwość ustanowienia suwerenności kolonialnej poprzez przymusowe zajęcie. Z drugiej strony widział alternatywę zdobycia suwerenności kolonialnej poprzez opłacenie jej kapitałem niemieckim. Ustalenie, która z tych dwóch alternatyw dominowała w pewnych okresach w polityce zagranicznej Wilhelmina, okaże się pouczające, jeśli przeanalizuje się lata około 1897 r., zakładaną cezurę według Hillgrubera, Fischera i innych historyków.

W 1895 roku, gdy wojna chińsko-japońska obróciła się przeciwko Qing, niemieccy planiści morscy zaczęli rozważać ekspansję w regionie. „Jeżeli uchronimy Chiny od strat”, pisał Max von Brandt, „musimy wyraźnie dopilnować, aby Chiny scedowały lub wydzierżawiły nam (co w praktyce oznaczałoby dokładnie to samo) terytorium dla floty wojennej lub bazy węglowej.”⁹⁸ W ślad za propozycją Brandta kanclerz Hohenlohe zasugerował Niemcom realizację „pragnienia zdobycia bazy morskiej w Chinach” poprzez demonstrację i użycie siły.⁹⁹ W 1898 roku Niemcy podzieliły różnicę, okupując Qingdao i „wydzierżawiając” je od Chin, upewniając się, że zostawią Chinom tytułową „ostateczną suwerenność”. W 1899 roku Niemcy zakupiły Mariany Północne i Karoliny od pogrążonej w trudnej sytuacji Hiszpanii – była to wysoka cena w kategoriach czysto ekonomicznych, przyznał Bülow, ale miała wielką wartość, jeśli chodzi o strategię i prestiż. Wreszcie, w 1900 roku, Niemcy wykupiły od Wielkiej BrytaniiSamoa Zachodnie za ustępstwami poczynionymi w innych sferach kolonialnych.

W każdym przypadku udanych zakupów niemieccy przywódcy konfigurowali przekazanie suwerenności kolonialnej jako legalną transakcję na rynku oraz jako przemyślaną, skalkulowaną transakcję, która przyniosła Niemcom wzrost wartości i ograniczone ryzyko. Ten ekspansjonizm był mniej „przedwczesnym grabieżcą”, przed którym ostrzegał baron Holstein, niż serią krajowych transakcji na rynku nieruchomości, które demonstrowały gospodarczą przewagę Niemiec, jak również ich względną wyższość nad upadającymi potęgami imperialnymi, takimi jak Hiszpania, Dania, Holandia i Portugalia.¹⁰⁰ Stąd współczesny raport Hatzfeldta, ambasadora Niemiec w Londynie:

Ta logika miała zastosowanie do wielu współczesnych przypadków, w których Wilhelmine Germany próbowała rozszerzyć swoje posiadłości, ale bezskutecznie. W następstwie Qingdao i przed wojną hiszpańsko-amerykańską Niemcy spiskowały, by kupić od Holandii wyspę karaibską.¹⁰² „Dla nas nadeszła ostateczna chwila”, komunikował Tirpitz w rządzie, „aby nabyć Curacao i St. Thomas przez zakup”.¹⁰³ Jednak Niemcy przekonały się, że Holendrzy nie są chętni do bezpośredniej sprzedaży, między innymi dlatego, że Amsterdam obawiał się, że przyjęcie zapłaty gotówkowej za kolonię mogłoby uwłaczać ich godności lub być szkodliwe politycznie.¹⁰⁴ Niemcy walczyły również ze Stanami Zjednoczonymi, które rywalizowały z niemieckim podejściem i ostrzegały przed nim w obszarach, do których doktryna Monroe się odnosiła. Czasami niemieckie propozycje bezpośredniego zakupu ustępowały miejsca bardziej kreatywnym projektom i polowaniu na okazje. Po pierwsze, Niemcy rozważały ofertę dzierżawy słabego portu na Dominikanie.¹⁰⁵ I oczywiście istniał niefortunny plan Holmfelda dotyczący najwyższej wyspy St. John w 1898 r. W 1899 r. Bülow naciskał na Hiszpanię, aby „opcja” kupiła Fernando Po u wybrzeży Gwinei Równikowej, gdyby Hiszpania kiedykolwiek raczyła ją sprzedać.¹⁰⁶

Z perspektywy słabszych mocarstw i rdzennej ludności, która faktycznie mieszkała w dotkniętych zamorskich lokalizacjach, byłoby zwodnicze twierdzenie, że przyszłe kolonialne przejęcia Niemiec nie wiązałyby się z przymusem. Wilhelmine Niemcy z pewnością mieszały kanonierki z pieniędzmi — podobnie jak każde wielkie mocarstwo. Kiedy jednak Niemcy starały się i rzekomo płaciły za suwerenność kolonialną, działały jako część europejskiego stada w pośpiechu, w którym wielkie mocarstwa naśladowały się nawzajem. Już w latach 1884-1885 miała miejsce „walka o Afrykę” po upadku osmańskim, z rzekomymi płatnościami dla rdzennych władców, tworząc pozór legalności zawłaszczania ziemi zgodnie z powszechnymi „zasadami” zatwierdzonymi w Kongu i wokół niego Konferencja. Od 1898 r. toczyły się inne, rozproszone „przepychanki”, związane w dużej mierze z upadkiem dynastii Qing, Imperia hiszpańskie i duńskie. Tak więc w maju 1898 roku Cecil Spring-Rice ostrzegł Stany Zjednoczone, że Niemcy zamierzają wykazać się kreatywnością, aby „wydobyć coś z zamieszania” na drodze zwiększonej kontroli kolonialnej.¹⁰⁷ Za Bülowa Niemcy mogły rozsądnie wywnioskować, że ich podejście do „zdobycia czegoś” będzie musiało przypominać podejście innych mocarstw i vice versa, jak miało to miejsce w połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku.

Wyraźny jest więc moment podjęcia przez Wilhelmińskie Niemcy  próby ekspansji zagranicznej. Zdecydowana większość zapytań i prób rozwinięcia poprzez Weltpolitik nastąpił między 1897 a 1900 rokiem, we wczesnych latach ery, którą uważamy za jedną z „polityki światowej”. Gdy Stany Zjednoczone prowadziły wojnę z Hiszpanią i zawierały umowy, aby zapłacić za tytuły suwerenne na Filipinach i Portoryko, Niemcy negocjowały podobnie i często dotyczyły tych samych lub analogicznych miejsc. Oprócz Karaibów i Pacyfiku, innym ważnym miejscem były Chiny, gdzie dzierżawa przez Niemcy suwerennych praw nad Qingdao zainspirowała USA do naśladowania w Panamie i na Kubie. Również w Chinach Francja i Rosja poszły w ślady Niemiec i wkroczyły, by zapłacić za więcej terytorium od wrażliwej Qing. Wielka Brytania, o czym boleśnie wiedzą dzisiejsi mieszkańcy Hongkongu, przyłączyła się do „wydzierżawienia” przedłużenia suwerenności w Kowloon.

Około 1898 roku niemieccy przywódcy polityki zagranicznej i marynarki wojennej starali się w pośpiechu zdobyć wiele terytoriów zamorskich— i zasadniczo w ten sam sposób, co Bismarck w latach około 1884 i 1885. Podobnie jak Bismarck, którego widmo wisiało nad wszystkimi decyzjami państwowymi w latach 90. XIX wieku, niemieccy planiści około 1898 r. ) eksponować globalne powiązania i interesy niemieckiej gospodarki; 2) ograniczenia odpowiedzialności; 3) przestrzegać ostatnio przyjętych metod i precedensów ekspansji, zatwierdzonych przez mocarstwa europejskie; 4) unikanie nadmiernego antagonizowania europejskich rywali; oraz 5) osiąganie okazji w świetle krajowych ograniczeń fiskalnych i kontroli parlamentarnej. W co najmniej tuzinie przypadków na przełomie wieków niemieccy architekci polityki zagranicznej byli skłonni zapłacić za terytorium, ale nie płacić za dużo i nie sprawiać opinii publicznej (lub sobie) wrażenia, że ​​mogliby jedynie Prawidłowy.

Przywrócenie tej dynamiki wzmacnia niektóre istniejące argumenty historiograficzne. Przypomnijmy na początek ocenę Davida E. Kaisera, że ​​Bülow „dążył do stosunkowo tanich sukcesów, które zaimponowałyby cesarzowi i opinii niemieckiej, nie niosąc realnego ryzyka wojny”.¹⁰⁸ Przypomina się również praca Petera Winzena, który podkreślał próby Bülowa zaradzenia nieuniknionemu przyciąganiu i zwiększonym parametrom opinii publicznej za pośrednictwem reportaży i gazet.¹⁰⁹ Jest oczywiste, że podejście Bismarcka do suwerenności kolonialnej w latach 80. traktując sprawę Holmfelda jako paradygmatyczną, powinniśmy pomyśleć o Bülow i początkowym dążeniu do osiągnięcia „miejsca pod słońcem”, nie jako o zdecydowanym zerwaniu z Bismarckiem, ale jako o próbie odtworzenia kolonialnego zwrotu „upuszczonego pilota” Bismarcka z bliska, a nawet plagiatem. sposoby.¹¹⁰ To odkrycie z trudem potwierdza przewidywania Wilhelma II z końca 1895 r., że Bülow stanie się „moim Bismarckiem”.¹¹¹ Uwiarygodnia jednak zapewnienia Bülowa, składane często około 1897 r., że był on „bismarckiem”, który na ogół podążał drogą wyznaczoną przez „żelaznego kanclerza”.¹¹² Dobrze pasuje to również do przemówień niemieckiego parlamentu, gdzie Bülow, ubiegający się o kanclerstwo, został bezpośrednio wezwany do wyjaśnienia swoich przedsięwzięć dla takich miejsc jak Carolines, odwołując się do wypowiedzi i zaleceń sformułowanych wiele lat wcześniej przez Bismarcka.¹¹³

W delikatnym tańcu wokół potencjalnych miejsc kolonialnych, takich jak St. John, Niemcy trzymały się standardów zwyczajowego prawa międzynarodowego, ale testowały swoje luki i ograniczenia. W tym zakresie Bülow i przywódcy kraju zachowywali się zgodnie z ich szanowanym prekursorem Bismarcka. Jednocześnie zademonstrowali status Niemiec jako wiodącej potęgi kapitalistycznej na świecie, oferując wymianę niemieckich pieniędzy na własność i wartość posiadaną przez innych.¹⁴ Niemiecki pieniądz był równie dobry jak każdy inny, zgodnie z burżuazyjnym podejściem do własności, z liberalnym imperializmem, często popieranym przez dziewiętnastowieczne mocarstwa europejskie, oraz z niemieckim żądaniem równości ( Gleichberechtigung) w kontekście innych „imperiów światowych”. W prawie międzynarodowym nie było nic, co uważałoby, że gotówka za terytorium jest czymś niewłaściwym lub reprezentuje agresywne posunięcie. W środowiskach kolonialnych nie było też reguły zabraniającej mieszania ról prywatnych i publicznych, nie mówiąc już o zachowaniach, nawet do punktu absurdu i dezorientacji prawników. Widziane w tym świetle, niemieckie dążenie do ekspansji terytorialnej, tak jak to sobie wyobrażał świadomy wizerunku Bülow, powinno wyglądać na uzasadnione dla innych Europejczyków. Powinno to również pozwolić na dużą elastyczność, podobnie jak niejasne koncepcje Weltpolitik i imperium.

Część IV: Bardziej zniuansowana „Weltpolitik?”

Historycy różnią się co do strategicznego, społecznego, kulturowego i gospodarczego znaczenia, jakie kolonie miały dla cesarskich Niemiec. Niezależnie od tego, ciągłość intelektualna otaczająca suwerenność kolonialną powinna skłonić nas do zmiany naszego rozumienia Weltpolitik. Mniej więcej od 1897 r. Niemcy związały się z planami zdobycia dodatkowych terytoriów zamorskich: od Wenezueli po Karaiby, Bliski Wschód, Pacyfik, Afrykę i Azję Wschodnią. Twierdzenie, że wszystkie takie próby były zasadniczo takie same, jest nie do utrzymania i nie wystarczy założyć, że ich skutkiem było ciągłe sprzyjanie izolacji Niemiec. Nadgorliwość i skrytość wokół takich planów jak Holmfeld zaszkodziły stosunkom Niemiec ze Stanami Zjednoczonymi. Ale wpływ na stosunki europejskie jest mniej widoczny we wczesnych latach kadencji Bülowa. Projekty przejęć rozważane przez Tirpitza, Bülowa i niemieckich przywódców w latach 1897-1900 były zgodne z precedensami z kolonii i prawa międzynarodowego. Te projekty nie były fantastyczne — nawet jeśli nieuczciwy był Bülow.¹⁵ Wręcz przeciwnie : sprawa Holmfelda i cała lista innych ówczesnych przypadków sugeruje, że w większości fin -de-siècle’owych prób przejęcia terytoriów zamorskich przez Wilhelmińskie Niemcy , jej kierownictwo przestrzegało norm i mogło rozsądnie oczekiwać akceptacji ze strony Europy.¹¹⁶

Wyścig morski i różne prowokacje, takie jak kolej Bagdadzka i mianowanie generała Waldersee na najwyższego dowódcę chińskiej ekspedycji humanitarnej w 1900 r., w dużym stopniu przyczyniły się do antagonizowania innych wielkich mocarstw z Niemcami. Z drugiej strony, projekty ekspansji kolonialnej wczesnego okresu Wilhelmińskiego, kiedy i być może dlatego, że były sformułowane w kategoriach nieruchomości i fuzji prywatno-publicznych, nie wydają się budzić niepokoju. Raczej pewne sposoby kolonialnego przejmowania terytoriów omawiane przez przywódców Wilhelmina, zwłaszcza gdy skupiały się na małych firmach z Indii Wschodnich i wymianie gotówki za władzę, zwiększały prawdopodobieństwo akceptacji Europy. „Nie byliśmy wrogami niemieckiej ekspansji kolonialnej” — zauważył później Winston Churchill o Brytyjczykach. „To była cena, którą byliśmy gotowi zapłacić.¹¹⁷

Dlaczego więc prawdziwe i usiłowane kolonialne przejęcia niemieckiej Weltpolitik  ostatecznie okazały się tak wrogie wobec reszty świata? Duża część odpowiedzi leży po stronie Stanów Zjednoczonych. W epoce nowego imperializmu Dania, Hiszpania, Portugalia, Wielka Brytania, Francja i Belgia dołączyły do ​​Niemiec w targowaniu się o cenę suwerenności kolonialnej wyrażonej w kategoriach nagiego kapitalizmu. Ale tak też zrobili Amerykanie, bezpośredni zwycięzcy kolonialnego szaleństwa. Stany Zjednoczone były rzekomo antyimperialną potęgą, która przez cały dziewiętnasty wiek wykorzystywała „zakupy” terytoriów i rozwój interesów ekonomicznych, aby uzasadnić lub bagatelizować hipokryzję często brutalnej ekspansji kolonialnej.¹¹⁸

Amerykanie pokonali Niemcy, płacąc stałe kwoty gotówkowe za tytuły kontrolujące Filipiny, Portoryko, Guantanamo, Strefę Kanału Panamskiego, Wyspy Kukurydziane w Nikaragui i (ostatecznie w 1917 r.) Duńskie Wyspy Dziewicze. Każdy przypadek amerykańskiego sukcesu oznaczał niemiecką porażkę w rodzaju gry o sumie zerowej. Stany Zjednoczone okazały się bardziej skuteczne w ekspansji kolonialnej na przełomie wieków z wielu powodów. Rząd federalny w Waszyngtonie miał więcej gotówki do wydania i podejmował większe ryzyko konfrontacji zbrojnej niż Niemcy. Wreszcie irytująco pojemna Doktryna Monroe obejmowała Karaiby, Amerykę Środkową, Amerykę Południową i region wokół Galapagos — wszystkie cele Tirpitza w jego dążeniu do globalnej sieci baz morskich.

Ponieważ Stany Zjednoczone wykluczyły Niemcy z wielkiej „przepychanki” w latach 1897-1900, niemieckie plany zdobycia nowej suwerenności kolonialnej stały się rzadsze. Stali się też bardziej agresywni. Przyczyną i ilustracją tego trendu były kryzysy marokańskie, w których niemieccy urzędnicy domagali się terytorialnego „odszkodowania” i w przeciwnym wypadku grozili konfliktem zbrojnym. Kiedy ponownie analizuje się drugi kryzys marokański, ważne jest, aby zastanowić się, w jaki sposób zachował on DNA z wcześniejszych eksperymentów kolonialnych. Główny inicjator kryzysu, Alfred von Kiderlen-Wächter, był ambasadorem w Kopenhadze podczas naśladowczego wybuchu około 1898 r., pośród niemieckich negocjacji w sprawie przejęcia Duńskich Wysp Dziewiczych w ramach planu Holmfelda oraz pośród rozmów w USA o zakupie tytułów do rządzenia Filipinami i Puerto Rico z pokonanej Hiszpanii.¹¹⁹ Kilkanaście lat po machinacjach Holmfelda Kiderlen nadal miał obsesję na punkcie idei zapłaty za terytorium, a jego pogląd na suwerenność kolonialną jako towar czynił go mniej odstającym od konwencjonalnego architekta niemieckiej polityki zagranicznej. Podobnie jak Bismarck i Bülow w ich własnych wyprawach kolonialnych, Kiderlenowi brakowało jasnych celów, nie dążył do nieograniczonej suwerenności i próbował zwerbować niechętną społeczność biznesową do wspólnego zarządzania obecnością w terenie.¹²⁰ To powiedziawszy, czas Kiderlena był nieodpowiedni i zaszkodził stosunkom europejskim, w przeciwieństwie do jego poprzednika. Porównawcze otoczenie roku 1911 nie było takie jak w 1898, a tym bardziej w 1884. Rywalizacja Kiderlena okazała się również mniej opłacalna w kraju w następstwie kryzysu z 1911 r., który pomimo przyniesienia Niemcom Caprivi Strip, został odebrany przez pan-Niemców jako rozczarowanie,ponieważ nie wiązało się to z użyciem siły zbrojnej.

Żeby było jasne, nie chcę przez to powiedzieć, że od 1897 roku w polityce zagranicznej Niemiec nie było agresywnej passy. Była, między innymi z powodu niezwykle destrukcyjnego programu morskiego. Kiedy jednak Bülow ogłosił dążenie do „miejsca pod słońcem”, niemiecki program ekspansji terytorialnej za granicą nie był szczególny pod względem treści, czasowości ani, co najważniejsze, formy. Wydaje się zatem, że jakiekolwiek postrzeganie potencjalnej ekspansji jako agresywne, przynajmniej w poderze Weltpolitik między 1897 a 1905 rokiem prawdopodobnie musiał więcej robić z objętością niż z treścią. Choć z perspektywy czasu taka różnica może się wydawać niewielka, niemiecki establishment polityki zagranicznej najwyraźniej postrzegał swoje metody jako rozsądny sposób na ekspansję, przy jednoczesnym przestrzeganiu krajowych ograniczeń i prawa międzynarodowego. Rzeczywiście, ponieważ główna próba zakupów w Niemczech miała miejsce około 1898 r., w czasie, gdy zagrożenie konfliktem zbrojnym między wielkimi mocarstwami było wysokie, możemy nawet myśleć o utowarowieniu suwerenności przez Niemcy jako o względnie pokojowym mechanizmie rozwiązywania konfliktów, który istniał w przeciwieństwie do wezwań do użycia siły – druga opcja ekspansji, o której Wilhelm II wspomniał w 1912 roku. Najszersze i najbardziej trwałe kampanie Niemiec mające na celu zdobycie terytorium zamorskiego miały miejsce w latach 1897-1900.²¹ Rachunki za marynarkę wojenną bezpośrednio zagrażały Wielkiej Brytanii. Ale ekspansja terytorialna dokonała tego tylko pośrednio i trudno było się z nią spierać, po części ze względu na przestrzeganie norm.

Zakładając, że możemy zgodzić się, że poglądy na suwerenność kolonialną ukształtowały Weltpolitik, nie powinniśmy odrzucać ocen postępowania Niemiec przed 1914 r. jako lekkomyślnych i przypadkowych. Ale powinniśmy podejść do okresu między 1897 a pierwszym kryzysem marokańskim w 1905 roku z odnowionym uznaniem dla tego, jak bardzo zachowanie Niemiec przypomina zachowanie innych wielkich mocarstw. Dążenie Niemiec do ekspansji terytorialnej nie było charakterystyczne dla lat około 1897 roku. Ale nie było też charakterystyczne dla tamtych lat. Bismarck przyjął idee, które myliły własność prywatną i dominację publiczną. Podobnie jak Leopold II. Innym kibicem był Napoleon III, który zażądał „odszkodowania” od mocarstw europejskich z peryferyjnych obszarów europejskich, takich jak Luksemburg i Nicea, które nominalnie okupował Meksyk z powodu niespłaconych długów.

Jeśli chodzi o ekspansję terytorialną, Niemcy pod rządami Wilhelma II zachowywały się w sposób, który był intelektualnie spójny z porównywalnymi aktorami z przeszłości i teraźniejszości. Rzeczywiście, wracając jeszcze raz do Maroka, rozważmy odpowiedź Francji na żądania Kiderlena w 1911 r. Wewnętrznie i zewnętrznie Francja rozważała układy, które miałyby w zamian za zgodę Niemiec wymienić je na nowe terytorium. Francuzi nigdy nie odrzucili zasady takiej umowy. Kłócili się tylko o to, ile w to włożyć.

To subtelne rozróżnienie powinno mieć większe znaczenie w historiografii. Prosząc o traktowanie ich jak inne mocarstwa światowe około 1897 r., Niemcy upewniły się, że zachowują się tak, jak inne wielkie mocarstwa: zawierały transakcje dotyczące suwerenności kolonialnej, eksperymentowały z Kompaniami Wschodnioindyjskimi i miały nadzieję, że to zachowanie samo w sobie będzie stanowić rodzaj argumentu do siedzenia. Między innymi Mommsen nie myli się, sądząc, że Weltpolitik był zainteresowany zarówno prestiżem, jak i konkretnymi zdobyczami kolonialnymi lub motywami ekonomicznymi.²² Trzeba jednak udoskonalić to ujęcie, aby rozważyć, w jaki sposób nadano status mocarstwom, które nabyły terytorium w określony sposób. Osobno Christopher Clark słusznie ocenia, że ​​Weltpolitik Bülowa było ostatecznie „niewiele więcej niż starą polityką„ wolnej ręki ”z większą flotą i bardziej groźną, nastrojową muzyką”.¹²³ Historia Holmfelda sugeruje, że pewne nuty nastrojowej muzyki były stare, znane słuchaczom w kraju i za granicą. Notatki te miały jednocześnie przekonywać, usprawiedliwiać, uspokajać, występować. W związku z tym należy je rozpatrywać w połączeniu z badaniami, które pokazują, jak w przedwojennych Niemczech poszanowanie prawa międzynarodowego i powstających instytucji, takich jak Haga, okazało się niespójne.¹²⁴

W inauguracyjnych latach Weltpolitik , cytując dyplomatę Hermanna von Eckardsteina, wysokich urzędników państwowych, pochłonęła „mania zdobywania nowych kolonii za wszelką cenę”.¹²⁵ Weltpolitik była więc powiązana z Weltwirtschaft w sposób, którego nie uchwyciły statystyki handlowe, a tym bardziej późniejsi historycy ekonomii czy dyplomacji. Z perspektywy czasu problem Wilhelmińskich Niemiec nie polegał na tym, że się przyłączyły, ale na tym, że zbyt często starały się angażować w transakcje terytorialne, a ich kreatywność i elastyczność transakcyjna nie przewyższała Stanów Zjednoczonych. Jeśli Weltpolitik był świadkiem, jak Niemcy oferowały pieniądze jako rekompensatę z rekordem dłuższym i głębszym niż w przypadku innych krajów – i jeśli ci sami gracze wyraźnie aprobowali ten sposób przejmowania terytoriów w sposób abstrakcyjny – to nie byłoby nierozsądne, aby Niemcy oczekiwały międzynarodowej akceptacji, kiedy ćwiczyły ten tryb w dużej skali w wielu miejscach naraz. Niestety, niemieckie wysiłki na rzecz zawierania umów na rynku, nawet jeśli były lepsze od przemocy wobec innych mocarstw, okazały się jednocześnie niesatysfakcjonujące i przynoszące efekt przeciwny do zamierzonego.

Przypisy

1
por. Maier, Charles S., Wśród imperiów: amerykańska dominacja i jej poprzednicy (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2006), 45 CrossRef Google Scholar.
2
Wpis do dziennika Waldersee z 13 lipca 1900 r. W Waldersee, Alfred Heinrich Karl Ludwig i Meisner, Heinrich Otto, Denkwürdigkeiten des General-Feldmarschalls Alfred Grafen von Waldersee, t. 2 (Stuttgart: Verlagsanstalt, 1923), 449 Google Scholar.
3
„Fürst Bülow über Deutschlands Weltpolitik”, Neue Freie Presse , 29 grudnia 1913 r.
4
por. James Retallack, Niemcy w epoce cesarza Wilhelma II (New York: St. Martin’s Press, 1996), 79–80. Patrz Woodruff D. Smith, Ideologiczne pochodzenie nazistowskiego imperializmu (Oxford: Oxford University Press, 1986).
5
Konrad Canis, Der Weg in den Abgrund (Paderborn: Schöningh, 2011), 4; Andreas Hillgruber, Niemcy i dwie wojny światowe (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), 2.
6
Na temat marynarki wojennej zob. Jonathan Steinberg, Wczorajszy odstraszacz (Londyn: Macdonald, 1965); Volker R. Berghahn, Der Tirpitz-Plan (Düsseldorf: Droste, 1971); Holger Herwig, flota „Luksusowa” (Londyn: Ashfield, 1987); Michael Epkenhans, Die wilhelminische Flottenrüstung: 1908–1914: Weltmachtstreben, Industrieller Fortschritt, Soziale Integration (Monachium: De Gruyter, 1991).
7
Patrz Fritz Fischer, Weltmacht oder Niedergang (Frankfurt nad Menem: Europäische Verlagsanstalt, 1965), 37; Imanuel Geiss, Der Lange Weg in die Katastrophe (Piper 1990), 128, 187, 204; Paul Kennedy, Powstanie antagonizmu anglo-niemieckiego 1860–1914 (Londyn: Ashfield, 1980), s. 225. O okrążeniu: Ute Daniel, „Einkreisung und Kaiserdämmerung”, w: Was heißt Kulturgeschichte des Politischen? , wyd. Barbara Stollberg-Rilinger (Berlin: Duncker & Humblot, 2005), 279–329.
8
Patrz Hans-Ulrich Wehler, Deutsche Gesellschaftsgeschichte , tom. 3 (Monachium: Beck, 1995), 1139. Oryginalna argumentacja za prymatem polityki w tej sprawie pochodzi z Kehra. Patrz Eckart Kehr, Battleship Building and Party Politics in Germany (Chicago, IL: University of Chicago Press, 1975).
9
Weber cytowany w Gregor Schöllgen, „Polityka zagraniczna Niemiec w epoce imperializmu”, w Escape into War? , wyd. Gregor Schöllgen (Berg: Oxford, 1990), 125–26; Christopher Clark, Lunatycy (Nowy Jork: Harper, 2013), 151–52; Wolfgang J. Mommsen, Großmachtstellung und Weltpolitik (Berlin: Ullstein, 1993), 155.
10
Zobacz Mack Walker, Niemcy i emigracja (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1964). Patrz H. Glenn Penny, „Latin American Connections”, „ Central European History ”, tom. 46, nr. 2 (2013): 365.
11
Patrz Ragnhild Fiebig-von Hase, Lateinamerika als Konfliktherd , tom. 1 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1986); Holger H. Herwig, Niemiecka wizja imperium w Wenezueli (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1986), 141–74; Nancy Mitchell, Niebezpieczeństwo śniegu (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1999).
12
Rysunek cytowany w Erik Grimmer-Solem, Learning Empire: Globalization and the German Quest for World Status, 1875–1919 (Cambridge: Cambridge University Press, 2019), 310–11.
13
Jeśli chodzi o debiuty, argumentem może być również przemówienie Maxa Webera we Freiburgu w maju 1895 r. Zob. Wolfgang J. Mommsen, Max Weber and German Politics (Chicago, IL: University of Chicago Press, 1990), s. 69.
14
Fürst Bülows Reden, wyd. Johannes Penzler, tom. 1 (Berlin: Reimer, 1907), 8. Moje tłumaczenie.
15
Politisches Archiv des Auswärtigen Amts (dalej PAAA) R 17452–17453.
16
Wymienione tu statystyki pochodzące z duńskich spisów powszechnych z 1901 i 1835 r., cytowanych w Department of Commerce Bureau of the Census, Census of the Virgin Islands of the United States (Washington, DC: Government Printing Office, 1918), 25–26, 37.
17
Notatka legationsrata Irmera, 9 października 1898, PAAA R 17452.
18
Kiderlen do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 20 stycznia 1898, PAAA R 17452.
19
Ludwig von Schröder (kapitan SMS Moltke) do Ober-Kommando der Marine, 1 grudnia 1898, PAAA R 17453.
20
por. David Armitage, Ideologiczne początki Imperium Brytyjskiego (Cambridge: Cambridge University Press, 2000), s. 94.
21
Klaus Hildebrand, „Imperialismus, Wettrüsten und Kriegsausbruch”, Neue Politische Literatur (1975): 160–94, 339–64; Andreas Hillgruber, „Zwischen Hegemonie und Weltpolitik”, Das kaiserliche Deutschland, wyd. Michael Stürmer (Düsseldorf: Droste, 1970), 197.
22
por. Wolfgang J. Mommsen, „Kaiser Wilhelm II i polityka niemiecka”, Journal of Contemporary History , tom. 25, nie. 2-3 (1990): 294; Clark, Lunatycy, 142.
23
Cytowane w: Mark Hewitson, Niemcy i współczesny świat, 1880–1914 (Cambridge: Cambridge University Press, 2018), s. 267.
24
Tutaj zapożyczam i nieco dostosowuję terminologię Gunnara Folke Schupperta, „Was ist und wie misst man Wandel von Staatlichkeit?”, Der Staat 47, no. 3 (2008): 348.
25 por. Baron von Falkenegg, Die Weltpolitik Kaiser Wilhelms II (Berlin: Boll & Pickardt, 1901), 3.
26 Wyjątkiem są prace Grimmer-Solema i Jensa Uwe Guettela, „Między nami a Francuzami nie ma głębokich różnic”: kolonializm i możliwości zbliżenia francusko-niemieckiego przed 1914 r., „Refleksje historyczne/Réflexions Historiques 40, no. 1 (2014): 29–46.
27 Patrz Rudolf von Albertini i Albert Wirz, Europäische Kolonialherrschaft (Monachium: Heyne, 1982), 448.
28 Zob. Steven Press, Rogue Empires: Contracts and Conmen in Europe’s Scramble for Africa (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2017).
29
Patrz Steven Press, „Suwerenność w Guantánamo: nowe dowody i porównawcza interpretacja historyczna”, Journal of Modern History 85, no. 3 (2013): 592–631. Aby zapoznać się z przeglądem niemieckich kolonialnych spółek czarterowanych, zob. Lothar Wackerbeck, Die deutschen Kolonialgesellschaften (doktorat, Uniwersytet w Münster, 1977). W 1898r. Hatzfeldt wspomniał o przejęciu dochodów z ceł Angoli jako o „zabezpieczeniu”, podczas gdy Brytyjczycy przejęli podobne „zabezpieczenie” w zatoce Delagoa. Hatzfeldt do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 15 czerwca 1898, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 14, część 1 (Berlin: Deutsche Verlagsgesellschaft, 1924), 263–64. por. Hatzfeldt do Holsteina, 17 czerwca 1898, The Holstein Papers, wyd. Norman Rich i MH Fisher, tom. 4 (Cambridge: Cambridge University Press, 1963), 89.
30
Hartmut Pogge von Strandmann, „Krajowe początki niemieckiej ekspansji kolonialnej pod rządami Bismarcka”, Past and Present 42, no. 1 (1969): 140–59.
31
Do tempa interpretacji Christophera Clarka, Lunatycy, s. 142.
32
Stało się tak sprzeciwu Carla Petersa i innym, którzy mieli tworzenie Ligę Panniemieckiej. Jan Rüger, Helgoland: Wielka Brytania, Niemcy i spacer o Morze Północne (Oxford: Oxford University Press, 2017), s. 84.
33
Notatka Adolfa Marschalla von Biebersteina, 24 listopada 1896, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 13, 7.
34
Cytowany w Fritz Fischer, „Polityka zagraniczna imperialnych Niemiec i wybuch pierwszej wojny światowej”, w Escape into War? Polityka zagraniczna cesarskich Niemiec, wyd. Gregor Schöllgen (Oxford: Berg, 1990), 21.
35
Patrz Steven Press, Blood and Diamonds: German’s Imperial Ambitions in Africa (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2021), 15–36.
36
Patrz Helmut Washausen, Hamburg und die Kolonialpolitik des deutschen Reiches (Hamburg: H. Christians, 1968), 115–34. Interesująca jest również pisemna wymiana zdań między Bismarckiem a parlamentarzystami niemieckimi, Bundesarchiv Berlin-Lichterfelde (dalej BAB) R1001/4739, bł. 15.
37
Rudolf Ibbeken, Das außenpolitische Problem. Staat und Wirtschaft in der deutschen Reichspolitik 1880–1914 (Szlezwik, 1928), 43; Maximilian von Hagen, Bismarcks Kolonialpolitik (Stuttgart, 1923), 271.
38
Aktennotiz, 28 sierpnia 1889, BAB R1001/759. Patrz Fritz Ferdinand Müller, Deutschland, Zanzibar, Ostafrika: Geschichte einer deutschen Kolonialeroberung, 1884–1890 (Berlin, 1959), 506–07.
39
To w przemówieniu Caprivi do Reichstagu z czwartku 5 lutego 1891 r., Wydrukowanym w Stenographische Berichte über die Verhandlungen des deutschen Reichstags, 8. Legislaturperiode, 1. Session 1890–91, t. 2 (Berlin: Norddeutsche Buchdruckerei, 1891), 1332.
40
Patrz Müller, Deutschland, Zanzibar, Ostafrika , 506-07.
41                                                                                                                                  „Umowa między rządami brytyjskim i niemieckim, dotycząca Afryki i Helgolandu, Berlin 1 lipca 1890”, wydrukowana w południowoafrykańskich umowaach, konwencjach, umowach i dokumentach państwowych , wyd. AN Macfayden (Kapsztad, 1898), 392.
42
Kursywa i moje tłumaczenie. Por. przemówienie z 1 kwietnia 1895, Otto von Bismarck, Die gesammelten Werke, t. 13 (Berlin, 1935), 320.
43
por. Debata Reichstagu z 28 marca 1895 r., cytowana w Deutsche Kolonialzeitung, 23 maja 1896 r., 162.
44
Adolph Hansemann, cytowany w Hans-Jürgen Ohff, Empires of enterprise (rozprawa doktorska, University of Adelaide, School of History and Politics, 2008) 77.
45
Karl Freiherr von Stengel, „Die Konzessionen der deutschen Kolonial-Gesellschaften”, Zeitschrift für Kolonialpolitik, Kolonialrecht und Kolonialwirtschaft 6, no. 5 (1904): 331.
46
Przemówienie Reinharta Schmidta z 15 czerwca 1896 r., Stenographische Berichte über die Verhandlungen des deutschen Reichstags, 9. Legislaturperiode, 4. Session 1895/97, vol. 4 (Berlin: Norddeutsche Buchdruckerei, 1896), 2621.
47
Na temat Petersa zob. Arne Perras, Carl Peters i niemiecki imperializm (Oxford: Oxford University Press, 2004). Na temat Lüderitz zob. Press, Rogue Empires, s. 131–165.
48
Jean Stengers, „Imperializm króla Leopoldy”, Studia z teorii imperializmu, wyd. Roger Owen i Robert B. Sutcliffe (Londyn: Longman, 1972), 259.
49
Nicholas Tarling, Wielka Brytania, Brookes i Brunei (Oxford: Oxford University Press, 1971), 391.
50
Alfred Zimmermann, red., Die Deutsche Kolonial-Gesetzgebung, tom. 5 (Berlin, 1901), 27–30. Rozróżnienie między Landeshoheit i Oberhoheit prawie na pewno przyczyniło się do, które utrzymywało się w ostatnich wiekach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Na ten temat HH Hofmann, Adelige Herrschaft und souveräner Staat (Monachium 1962), fn 96.
51
Umowa została podpisana przez firmę i Hohenlohe 7 października 1898 roku.
52
Potwierdzenie Landeshoheit Kompanii , jakie rzekomo przyniosły traktaty Petersa z władcami afrykańskimi, potwierdzające się w oryginalnym liście ochronnym wystawionym 3 marca 1885 r., BAB R1001/359, bł. 33.
53
W swojej książce na temat prawa międzynarodowego, wydanej w 1885 roku, brytyjski prawnik Pitt Cobbett również przekazuje publiczno-prywatny jako rutynę. Pitt Cobbett, Leading Cases on International Law (Londyn, 1885), 5.
54
Lista Twissa do Pauncefote, 14 stycznia 1885, FO 84/1817. Źródło: William Roger Louis, Koniec brytyjskiego imperializmu (Londyn: IB Tauris, 2006), 114.
55
Alfred von Tirpitz, Erinnerungen (Lipsk: Koehler, 1920), s. 65.
56
por. Alexander Jendorff, „Gemeinsam Herrschen. Das alteuropäische Kondominat und die Herrschaftsverständnis der Moderne”, Zeitschrift für historische Forschung 34 (2007): 235.
57
Por. posła słowa Reichstagu Ludwiga Wernera z 15 czerwca 1896 r., Stenographische Berichte über die Verhandlungen des deutschen Reichstags, 9. Legislaturperiode, 4. Session 1895–97, t. 4 (Berlin: Norddeutsche Buchdruckerei, 1896), 2623.
58
Patrz Botho Jordan, Die Staatsgewalt des Deutschen Reiches in den Schutzgebieten (Halle, 1895), 36–38.
59
Dla kontekstu zob. Vincent Viaene, La Crise Identitaire Congolaise de la Belgique aux alentours de 1908 et les origins de la 'mémoire’ du Congo léopoldien, Autour de la mémoire: la Belgique, le Congo et le passé colonial , wyd. Rosario Giordano (Paryż: L’Harmattan, 2008), 87.
60
Deutsche Kolonialzeitung, 7 marca 1891, 37.
61
Hilaire Dulong, Une colonie nouvelle, le Congo Belge (Tuluza, 1911), 50. Friedrich Schack, Das deutsche Kolonialrecht (Hamburg, 1923), 142–62.
62
PAAA R 17453, Tirpitz do Bülow, 7 stycznia 1899.
63
W sprawie istoty Tirpitza: Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg (Niemieckie Federalne Archiwum Wojskowe we Freiburgu), 4347/XIX 1.1.1, t. 1, Marinekabinett do Tirpitza, 7 grudnia 1898; Bülow do Tirpitz, 3 lutego 1899, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg, Reichs-Marine (Cesarska Marynarka Wojenna, dalej RM) RM 3/39; Ballin do Tirpitza, 7 II 1899, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg, RM 3/39; Heeringen do Tirpitza, 21 maja 1899, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg, RM 3/39. Patrz Ekkehard Boehm, Überseehandel und Flottenbau. Hanseatische Kaufmannschaft und deutsche Seeerüstung 1879–1902 (Düsseldorf: Bertelsmann, 1972), 155 i 321–22.
64
Zirzow do Richthofen, 19 lutego 1899, PAAA R 17453.
65
Klehmet do Bülow, 13 grudnia 1898, PAAA R 17452. Tirpitz do Bülow, 7 stycznia 1899, PAAA R 17453.
66
Niall Ferguson, „Finanse publiczne i bezpieczeństwo narodowe”, Past & Present 142, no. 1 (1994), 141–68.
67
Holmfeld do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 11 grudnia 1898, PAAA R 17452.
68
Zobacz Lamar Cecil, Albert Ballin (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1967).
69
Potwierdzenie wirtualnej autonomii kompanii na St. Thomas pochodziło od Ballina, cytowanego w Heeringen do Tirpitz, 21 maja 1899, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg, 2051/66111. Przez większą część swojej współczesnej historii St. Thomas, podobnie jak ogólnie Duńskie Wyspy Dziewicze, zmieniło się pod „rządem kompanii”. Na ten temat zob. Waldemar Westergaard, Duńskie Indie Zachodnie pod rządami kompanii: 1671–1754 (Nowy Jork, 1917). 70
Boże Narodzenie do WLR Klehmet, 11 grudnia 1898, PAAA R 17452.
71
Na kolejny temat włączenia integracji żeglugi globalnej do historii biznesu i gospodarki zob. Gelina Harlaftis, Tworzenie globalnej żeglugi (Cambridge: Cambridge University Press, 2019).
72
Ambasada Prus w Meklemburgii i Miastach Hanzeatyckich w Bülow, 1 marca 1899, PAAA R 17453.
73
Patrz ponownie Heeringen do Tirpitz, 21 maja 1899, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg, 2051/66111.
74
Kiderlen do Hohenlohe-Schilllingsfürst, 20 marca 1899, PAAA R 17453.
75
Marginalia Wilhelma II na Kiderlen do Hohenlohe-Schilllingsfürst, 1 września 1896, PAAA R 17452.
76
por. Marginalia Wilhelma II na temat artykułu z Pester Lloyd, 4 stycznia 1898, PAAA R 17452.
77
Tirpitz do Bülowa, 7 stycznia 1899, PAAA R 17453.
78
Von Schoen do Hohenlohe-Schillingsfürst, 22 stycznia 1900, PAAA R 17453.
79
por. „Wszyscy temu oceniają”, Boston Daily Globe , 2 maja 1900 r.
80
Patrz Charles Tansill, Zakup duńskich Indii Zachodnich (Baltimore, MD: Johns Hopkins Press, 1932).
81
Von Schoen do Hohenlohe-Schillingsfürst, 5 lutego 1900, PAAA R 17453.
82
Von Schoen do Hohenlohe-Schillingsfürst, 28 lutego 1900, PAAA R 17453.
83
Tansill, Zakup duńskich Indii Zachodnich, s. 219. Por. „Duńskie Indie Zachodnie”, The Morning Post (Londyn), 11 grudnia 1899 r.
84
„Duńskie Indie Zachodnie”, Daily Chronicle (Londyn), 23 grudnia 1899.
85
„Dania ma swoją cenę”, Chicago Daily Tribune, 31 marca 1900 r.
86
„Dania jest nerwowa”, Los Angeles Times, 2 stycznia 1900 r.
87
„Standard Oil Plot”, New York Times, 1 maja 1900 r.
88
Von Schoen do Hohenlohe-Schillingsfürst, 13 marca 1900, PAAA 17453.
89
„Niemcy nie po św. Janie”, New York Tribune, 29 grudnia 1900 r.
90
Liga Panniemiecka do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 21 grudnia 1899, PAAA R 17453.
91
Informacje biograficzne można znaleźć w artykule „De Friese’s Partner Ignorant”, New York Times, 26 kwietnia 1921, strona 2.
92
Anegdota i cytaty z listu w Hay Papers w Bibliotece Kongresu, udostępnionego przez ambasadora Choate do sekretarza stanu Johna Haya w 1902 lub 1903 (bez daty), Hay Papers, „Specjalna korespondencja”, pole 9, rolka 7. Por. „Abschrift dot. Dolna Kalifornia” z 1902 r., miejsce się w PAAA R2537. Ze strony Niemiec pomysł oczywiście nie umarł jeszcze kilka lat później, ponieważ ambasador Niemiec w kreatywnym wykonaniu z rządem meksykańskim w sprawie tymczasowej dzierżawy Magdalena Bay. Patrz lista Hansa Wangenheima do Bernharda Bülowa, 19 sierpnia 1907, Bundesarchiv-Militararchiv Freiburg, RM5/v 5955:17. 93
List w John Hay Papers w Bibliotece Kongresu, współpracująy przez ambasadora Choate do sekretarza stanu Johna Haya w 1902 lub 1903 (bez daty). Hay Papers, „Korespondencja specjalna”, ramka 9, rolka 7. Na temat praw autorskich do prawa krajowego i zachodniej granicy westfalskiej zob. Stephen D. Krasner, Suwerenność: zorganizowana hipokryzja (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1999), 4–5.
94
Theodor von Holleben do Bülow, 15 stycznia 1899, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 15, 99.
95
Henry Cabot Lodge, red., Wybór z korespondencji Theodore’a Roosevelta i Henry’ego Cabota Lodge, tom. 2 (Nowy Jork: Scribner’s, 1925), 135–36.
96
Marginalia Wilhelma II na temat Richarda von Kühlmanna do Bethmann-Hollweg, 8 stycznia 1912, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 31, 91.
97
Patrz JD Vincent-Smith, „Negocjacje anglo-niemieckie”, The Historical Journal 17, no. 3 (1974): 620–29.
98
Memorandum Maxa von Brandta ze spotkania z Wilhelmem II, 8 kwietnia 1895, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 9, 266.
99
Hohenlohe do Knorra, 16 stycznia 1896, Steinberg, Wczorajszy odstraszacz, s. 88.
100
Holstein do Hatzfeldta, 15 maja 1898, The Holstein Papers, tom. 4, 76.
101
Paul von Hatzfeldt do Holsteina, 4 maja 1899, The Holstein Papers, tom. 4, 114.
102
Diederichs do Knorra, 19 października 1898, PAAA R 2534. Patrz Herwig, Niemiecka wizja imperium w Wenezueli, s. 154.
103
Klehmet do Bülowa, relacja z rozmowy z Tirpitzem, 16 marca 1898, w: Bernhard Fürst von Bülow, Denkwürdigkeiten, t. 1 (Berlin: Ullstein, 1930), 188.
104
por. Radowitz do Bülowa 8 lutego 1899, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914 , tom. 15, 103.
105
Bülow do Holleben, 30 sierpnia 1898, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, tom. 15, 109.
106
Bülow do Radowitza (ambasadora Niemiec w Madrycie), 4 lutego 1899, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 15, 102.
107
Hay to Day, 9 maja 1898, Day Papers Library of Congress, cytowane w Reiner Pommerin, Der Kaiser und Amerika. Die USA in der Politik der Reichsleitung 1890–1917 (Kolonia: Böhlau, 1986), 82.
108
David E. Kaiser, „Niemcy i początki pierwszej wojny światowej”, The Journal of Modern History 55, no. 3 (1983): 450.
109
Peter Winzen, Bülows Weltmachtkonzept (Boppard/Rhein: Boldt, 1977), 67.
110
por. Fritz Fischer, Cele Niemiec pierwszej wojny światowej (Nowy Jork: Norton, 1967), s. 20.
111
por. John CG Röhl, Niemcy bez Bismarcka (Berkeley: University of California Press, 1967), s. 158.
112
Zobacz Katharine A. Lerman, Kanclerz jako dworzanin (Cambridge: Cambridge University Press, 1990), s. 20.
113
Przemówienie Bülowa w Reichstagu, 21 czerwca 1899, w: Fürst Bülows Reden, t. 1, wyd. Wilhelm von Massow (Lipsk: Reclam, 1910), 93–94.
114
Przemówienie Bülowa wygłoszone w Reichstagu 6 czerwca 1899 r. Wyraźnie odnosi się do nabycia Karolinów przez Niemcy jako zakup. Fürst Bülows Reden, wyd. Johannes Penzler, tom. 1 (Berlin: Reimer, 1907), 69.
115
Bülow, Denkwürdigkeiten , tom. 1, 188.
116
To sprzeczne z intuicją ustalenie dotyczące norm normowych do uwag dotyczących niemieckich taryf w kontekście porównawczym. por. Helmut Walser Smith, „Państwo autorytarne, społeczeństwo społeczne, upadła władza imperialistyczna”, Oxford Handbook of Modern German History , wyd. Helmut Walser Smith (Oxford: Oxford University Press, 2011), 310.
117
Winston S. Churchill, The World Crisis (Nowy Jork: Scribner’s, 1923), 95–96. Kursywa moja.
118
Zobacz ostatnio AG Hopkins, American Empire: A Global History (Princeton, NJ: Princeton University Press, 2018).
119
por. Ernst Jaeckh, Kiderlen-Wächter, der Staatsmann und Mensch. Briefwechsel und Nachlass, tom. 1 (Stuttgart: Verlagsanstalt, 1924), 166–78. Jaeckh nic nie wspominał o aferze Holmfelda, ale dokumenty zarchiwizowane w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych podziękowania za wykonanie Kiderlena.
120
Patrz Joanne Stafford Mortimer, „Zainteresowania handlowe i dyplomacja niemiecka”, The Historical Journal 10, no. 3 (1967): 440–56.
121
Tirpitz do Wilhelma II, 24 kwietnia 1898, PAAA Deutschland 138 sekr., cyt. za Fiebig-von Hase, Lateinamerika als Konfliktherd , 444. Por. Marginalia Bülowa do Marschalla von Biebersteina do Bülowa, 23 grudnia 1899, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914 , t. 17, 466; Bülow do Radowitza, 3 grudnia 1898, Die Große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914, t. 15, 88.
122
Mommsen, „Kaiser Wilhelm II i polityka niemiecka”, s. 301; Herwig, Niemiecka wizja imperium w Wenezueli, s. 242. Patrz Wächter , Emil , Der Prestigegedanke ( Aarau : Sauerländer , 1941 ) Google Scholar .
123
Clark, Lunatycy, 151.
124
Na przykład Hull, Isabel V., A Scrap of Paper (Ithaca, NY: Cornell University Press, 2014), 67 CrossRef Google Scholar. Zobacz także artykuł Rüdigera Grafa w tym numerze.
125
Eckardstein, Hermann von, Lebenserinnerungen, tom. 1 ( Lipsk : Paul List , 1919 ), 306 Google Scholar .