Dostosowanie się do postępu technologicznego jest definiującą częścią życia w XXI wieku. Ale nie jest to proces dotyczący tylko nas: jest częścią ludzkiej historii od naszych najwcześniejszych pisemnych zapisów – pojawia się nawet w fabułach starożytnych mitów i legend.
Podczas gdy ChatGPT grozi zmianą pisma (i prac związanych z pisaniem), jakie znamy, mieszkańcy Mezopotamii, którzy żyli 4000 lat temu (na obszarze geograficznym pośrodku współczesnego Iraku), przeszli przez tego rodzaju zmiany sejsmiczne przed nami. To ich cywilizacji przypisuje się wynalezienie pisma.
Życie w zmieniających się czasach
Zaledwie dwa miesiące po uruchomieniu w listopadzie 2022 r. ChatGPT OpenAI dotarł już do ponad 100 milionów odbiorców.
Duży model językowy (LLM), czasami nazywany „ autouzupełnianiem na sterydach ”, zwrócił uwagę na jego zdolność do tworzenia odpowiedzi na zapytania przypominające ludzkie. Jego praca uzyskała pozytywne oceny z prawa uniwersyteckiego i egzaminów biznesowych oraz została wykorzystana w kolumbijskim sądzie do podjęcia decyzji prawnej.
Odpowiedzi udzielone ChatGPT i jego konkurentom wahały się między rozpoznaniem potencjalnego ryzyka związanego z chatbotem a wychwalaniem jego możliwych korzyści. Jesteśmy zalewani teoriami na temat tego, jak nowe odkrycia w zakresie sztucznej inteligencji mogą zmienić sposób, w jaki pracujemy, uczymy się i żyjemy.
Kultury starożytnej Mezopotamii dały początek wielu wczesnym etapom rozwoju cywilizacji. Jej mieszkańcy byli światowymi liderami w dostosowywaniu się do zmian technologicznych i kulturowych.
Mieszkańcy Mezopotamii wynaleźli koło i rolnictwo oraz byli pionierami postępu w matematyce, urbanizacji i transporcie. Te przełomy znajdują odzwierciedlenie w literaturze zapisanej pismem klinowym, jednej z najstarszych znanych form pisma.
Historia pisma klinowego jest złożona, ale wydaje się, że początkowo rozwinęło się ono w celu zapisywania danych ekonomicznych, takich jak należne długi. Jednak z biegiem czasu mieszkańcy Mezopotamii rozszerzyli zakres stosowania znaków wyrytych na glinianych tabliczkach, aby zapisywać różnorodne informacje w wielu językach. Nowe zastosowania obejmowały wszystko, od korespondencji dyplomatycznej, przez teksty religijne, po jedne z najstarszych arcydzieł literackich świata.
Bohaterowie wspomagani technologią
W najwcześniejszym znanym eposie napisanym na świecie, Gilgamesz, tytułowy bohater wymyśla i używa różnych technologii, takich jak ciężarki do nurkowania i żagiel, aby kontynuować swoją podróż na krańce świata – i dalej.
Jak zauważył asyriolog Andrew George, młody bohater opracowuje nowe technologie, które pomagają mu w dążeniu do sławy i nieśmiertelności. Te odkrycia pozwalają mu angażować się w nieznane wcześniej działania, takie jak żeglarstwo i nurkowanie głębinowe.
Innemu królewskiemu bohaterowi z Mezopotamii, o imieniu Lugalbanda (czasami znanemu ze swojej superszybkości) również przypisuje się zaawansowanie technologiczne. Lugalbanda doskonali technikę rozpalania ognia za pomocą krzemienia do rozpalania żaru i pieczenia chleba. Wykorzystanie przez bohaterów nowych narzędzi podkreśla ich wyjątkowość.
Wynalazki i niejednoznaczność
Mezopotamskie eposy nie przedstawiają postępu kulturowego i technologicznego jako jednoznacznie i jednolicie korzystnego. W sadze o Gilgameszu korzyści płynące z cywilizacji i urbanizacji, takie jak postęp w technologii budowy murów, są zestawione z ich kosztami – takimi jak zniszczenie środowiska i wyobcowanie z natury.
Rzeczywiście, eposy często przedstawiają nowe technologie wykorzystywane w służbie ludzkich konfliktów – i nieproporcjonalnie służą interesom osób o wysokim statusie społecznym. W sumeryjskim eposie Enmerkar i władca Aratty bohaterski król pokonuje wroga, wynajdując i wykorzystując lepszą technologię: umiejętność pisania na glinianych tabliczkach.
Uważa się, że ten wynalazek jest również wymieniony w Eposie o Sargonie, gdzie Sargon wydaje się unikać próby morderstwa dzięki swoim epickim umiejętnościom czytania. W tekście zauważono, że o ile pismo na tabliczkach było już na tym etapie rozwinięte, o tyle nie rozwinęło się stosowanie kopert do ukrywania ich zawartości (być może na szczęście dla Sargona).
W pewnym sensie reprezentacja nowych technologii w literaturze klinowej odzwierciedla współczesne obawy dotyczące sztucznej inteligencji: obawy przed rosnącymi nierównościami społecznymi i jej potencjalnym wykorzystaniem w cyberwojnie.
Przyszłość historii
Badanie przeszłości może pogłębić nasze zrozumienie tego, jak ludzie przystosowywali się do nowoczesnej technologii na przestrzeni tysięcy lat. I odwrotnie, nowoczesna technologia wciąż poszerza nasze rozumienie historii.
W ostatnich latach sztuczna inteligencja – najnowsza forma pisma – została wykorzystana do rozszyfrowania najstarszej: literatury klinowej. Na przykład projekt Fragmentarium wykorzystuje wyrafinowane algorytmy do określania, które fragmenty rozbitych tekstów klinowych należą do siebie; algorytmy te przewidują tekst, który kiedyś wypełnił brakujące sekcje.
Sztuczna inteligencja prawdopodobnie nadal będzie zmieniać sposób, w jaki historycy analizują przeszłość. Będzie to wymagało nowych rozważań wokół znanych kwestii – takich jak dokładne przedstawienie przeszłości w świetle potencjalnie stronniczych dowodów oraz potrzeba krytycznej oceny źródeł informacji.
W szerszym obszarze akademickim granice wykorzystania sztucznej inteligencji nie zostały jeszcze jasno wyjaśnione. Na przykład w styczniu czołowa międzynarodowa konferencja AI zakazała używania narzędzi AI do pisania artykułów naukowych – chociaż ich użycie do redagowania artykułów zostało zaakceptowane.
Biorąc pod uwagę ograniczenia technologii
Nawet ci wcześni technicy, mieszkańcy Mezopotamii, napotkali problemy, których ówczesna technologia nie była w stanie rozwiązać.
Uważa się, że zmiana klimatu doprowadziła do upadku imperium akadyjskiego, czasami nazywanego pierwszą na świecie wielonarodową jednostką polityczną. I nawet przebiegły Gilgamesz nie mógł uciec od własnej śmiertelności.
Od najwcześniejszych cywilizacji ludzie zmagali się z wymyślaniem, używaniem i dostosowywaniem się do technologii. W mezopotamskiej literaturze epickiej nowa technologia pomaga bohaterskim jednostkom przekraczać przyjęte ograniczenia i rozwijać nowe umiejętności, ale technologia i wynikająca z niej wiedza nie zawsze są równomiernie rozłożone.
Wiedza o tym, jak w przeszłości przystosowywaliśmy się do zmieniających się technologii, pomaga nam pełniej zrozumieć ludzką kondycję, a może nawet pomóc nam przygotować się na przyszłość.
Louise Pryke, honorowy pracownik naukowy, University of Sydney
Ten artykuł został ponownie opublikowany z The Conversation na licencji Creative Commons. Przeczytaj oryginalny artykuł .
