Ogłaszając konkurs na przedstawienie teatrów szkolnych stawialiśmy sobie za cel propagowanie idei teatru szkolnego, chcemy też dzięki temu projektowi zaproponować szeroką dyskusję na temat aktualnej sytuacji tych teatrów oraz kierunków ich rozwoju. Uważamy bowiem, że najłatwiej prowadzić taką dyskusję odwołując się do konkretnych przykładów.
Poniżej prezentujemy jeden z nagrodzonych spektakli pierwszej edycji naszego konkursu, „Moralność pani Dulskiej”. To wielkie przedsięwzięcie, w które jego autorzy włożyli wiele pasji i pracy. Reżyseria, scenografia, kostiumy, charakteryzacja… poziom przedstawienia jury oceniło bardzo wysoko. Pojawia się tu tylko jeden problem, jedno pytanie – dobór repertuaru? W teatrze szkolnym dwudziestolecia międzywojennego jego teoretycy odradzali wystawiania w nim sztuk z tzw. „wielkiego repertuaru”, sądzono, że nie powinien on rywalizować w tym zakresie ze scenami zawodowymi. Myślę, że był to postulat słuszny. Czy jednak w dzisiejszej sytuacji, w czasach gdy profesjonalne teatry zarzuciły swą misję kształtowania przyszłej widowni, gdy ich repertuar jest stosunkowo skromny (rocznie wystawia się bardzo niewiele premier) i nastawiony w wielu przypadkach na komercję, na tzw. „artyzm”, to być może właśnie teatr szkolny mógłby stać się tą instytucją, która mogłaby wypełnić pewną lukę, przybliżyć młodzieży klasykę polskiej, a może i światowej dramaturgii?
Uważam jednak, że ten kierunek poszukiwań jest błędny. Powinniśmy raczej domagać się od profesjonalnych teatrów, utrzymywanych za społeczne środki scen, by to one, ich menadżerowie i artyści, uświadomili sobie pełnię swej misji, że ich zadaniem nie powinno być wyłącznie eksperymentowanie, dążenie do sukcesu, ale też kształtowanie przyszłej widowni.
Pojawia się tu jeszcze jeden problem. Czy sztuka Zapolskiej zachowuje swą aktualność, a może stawiane w niej pytania są dziś już nieco anachroniczne? Krytykować łatwo, gdzie jednak szukać repertuaru dla teatrów szkolnych, dziś w czasach, gdy twórczość dramatyczna przeżywa swego rodzaju kryzys, gdy reżyserzy i dyrektorzy teatrów zawodowych wolą „uwspółcześniać klasykę”? Przed wrześniem 1939 roku nawet uznani pisarze podejmowali się pisania sztuk dla scen szkolnych. Dziś o takich przypadkach prawie nie słychać… Jestem zwolennikiem tego, by to młodzież samodzielnie pisała scenariusze swych przedstawień, w tym celu napisałem nawet podręcznik „Sztuka dramaturgii”. To jedna z dróg, można też wrócić do doświadczeń wcześniejszych teatrów szkolnych, ich eksperymentów…
To tylko tezy do dyskusji, na razie jednak powinniśmy „chuchać i dmuchać” na aktualną działalność scen szkolnych, dostrzegać to, co w nich dobre, czasami wspaniałe. Myślę, że spektakl Teatru Ambasador zasługuje na uwagę i choć uważam, że sceny szkolne nie powinny rywalizować z teatrami zawodowymi, to w tym wypadku „rywalizacja” taka, to dla scen zawodowych nawet swego rodzaju wyzwanie.
Piotr Kotlarz
Spektakl MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ Gabrieli Zapolskiej-Janowskiej, został wystawiony przez aktorów Teatru AMBASADOR dnia 26 maja 2022 roku w Sali BHP Stoczni Gdańskiej.
Reżyseria – Janusz Klemens, muzyka – Bartłomiej Łyziński, choreografia – Magdalena Glaubitt, charakteryzacja – Karolina Krefta. Wspaniali aktorzy: Nicole Witzling, Katarzyna Klinkosz, Magdalena Glaubitt, Anna Borowska, Lena Stolc, Aleksandra Bąk, Agata Paszkiewicz, Jakub Olędzki, Jakub Zwara.
