Po INC-4 pozostało już tylko jedno spotkanie w celu uzgodnienia globalnego traktatu ograniczającego zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi. W obliczu rosnących nieporozumień wokół ograniczenia produkcji tworzyw sztucznych sukces nie jest pewny.
Pierwsze na świecie porozumienie w sprawie ograniczenia zanieczyszczeń tworzywami sztucznymi ma zostać sfinalizowane w tym roku.
Teoretycznie mogłoby to spowodować poważne zmiany w codziennym życiu wielu ludzi, zmniejszając liczbę ogromnych ilości plastikowych opakowań, które są codziennie nieobierane i wyrzucane; udrażnianie rzek i mórz; i ograniczanie szkód dla zdrowia ludzkiego.
W ciągu ostatnich dwóch lat do oceanów przedostało się 15 milionów ton plastiku. W 2022 r. Zgromadzenie Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEA) przyjęło uchwałę o opracowaniu wiążącego na całym świecie traktatu, który ograniczyłby problem w drodze pięciu spotkań: „międzynarodowych komitetów negocjacyjnych” lub INC.
W kwietniu 170 krajów zebrało się w Ottawie w Kanadzie, aby wziąć udział w czwartym spotkaniu. Jednak ponownie zaostrzyły się ropiejące spory, zwłaszcza co do tego, czy traktat powinien zawierać globalny limit produkcji tworzyw sztucznych. Nadzieje na zawarcie umowy zależą teraz od grudniowego finałowego wydarzenia INC, które odbędzie się w Busan w Korei.
Poniżej Dialogue Earth przedstawia pięć kluczowych wniosków z Ottawy.
1. Naukowcy wywierają presję na tworzywa sztuczne
Jeszcze zanim spotkanie się rozpoczęło, naukowcy już zajęci byli podkreślaniem związku między produkcją tworzyw sztucznych a zanieczyszczeniem.
Z badania przeprowadzonego przez amerykański Instytut Moore Institute for Plastic Pollution Research, opublikowanego tuż po rozpoczęciu INC-4, wynika, że każdemu procentowemu wzrostowi produkcji tworzyw sztucznych przez firmę odpowiada procentowy wzrost wykrytego zanieczyszczenia środowiska przez jej markowe produkty z tworzyw sztucznych. Raport, który zbiegł się z rozmowami, opublikowało także Krajowe Laboratorium Lawrence Berkeley. Mówi on, że przewidywany wzrost produkcji tworzyw sztucznych prawdopodobnie pochłonie od 21% do 26% pozostałego na świecie budżetu emisji dwutlenku węgla potrzebnego na utrzymanie średniego globalnego wzrostu temperatury poniżej 1,5 stopnia Celsjusza, ponieważ większość tworzyw sztucznych wytwarzana jest z paliw kopalnych.
„Tworzywo sztuczne to w rzeczywistości kwestia przekrojowa, ponieważ ma wpływ na klimat, różnorodność biologiczną i oczywiście na zanieczyszczenie. Zatem znaczenie uregulowania tej kwestii i faktycznego powodzenia traktatu jest bardzo duże”. Tak twierdzi Ana Rocha, dyrektor globalnego programu tworzyw sztucznych w Global Alliance for Incinerator Alternatives.
Te najnowsze badania dołączają do rosnącej liczby badań badających wpływ tworzyw sztucznych na zdrowie człowieka, który ma miejsce zarówno w wyniku zanieczyszczenia u źródła (gdzie wydobywane i produkowane są materiały używane do produkcji tworzyw sztucznych), jak i w wyniku obecności tworzyw sztucznych w środowisku. Skala i złożoność problemu jest ogromna: w innym niedawnym raporcie stwierdzono, że tworzywa sztuczne zawierają 16 000 różnych substancji chemicznych.
2. Grupy tubylcze zwracają uwagę na wpływ tworzyw sztucznych
Trzy dni po rozpoczęciu INC-4 w kanadyjskim mieście Sarnia ogłoszono stan wyjątkowy. Społeczność Pierwszego Narodu Aamjiwnaang wykryła wyciek benzenu, substancji chemicznej używanej do produkcji surowców do tworzyw sztucznych, z zakładu produkującego chemikalia do tworzyw sztucznych. Obok obiektu mieszkają jego obywatele, a niektórzy z nich zachorowali. (Szerszy region znany jest jako „Aleja Chemiczna” ze względu na dużą koncentrację ponad 60 obiektów petrochemicznych.)
Janelle Nahmabin, wybrana radna Aamjiwnaang, mówi, że po wycieku jej dzieci miały trudności z oddychaniem i zawroty głowy, a jej siostra została zabrana do szpitala: „Mogłam przejść przez każdy dom przy mojej ulicy i powiedzieć, jak to wpłynęło na członków ich rodzin”.
Podczas negocjacji walka jej społeczności z zanieczyszczeniami stała się wezwaniem dla tych, którzy nawołują do uznania bezpośredniego wpływu produkcji tworzyw sztucznych. Nahmabin wziął udział w INC-4 w ramach Klubu Ludności Tubylczej, dołączając do przedstawicieli rdzennych społeczności z Kanady, Stanów Zjednoczonych i Nowej Zelandii mieszkających w pobliżu rafinerii ropy naftowej i zakładów petrochemicznych. Chcą, aby traktat określał środki mające na celu walkę z zanieczyszczeniami w całym cyklu życia tworzyw sztucznych. „Możliwość stanięcia z ludźmi, na których wywarł to ogromny wpływ… była dla mnie symbolem brakującego elementu w negocjacjach” – mówi.
3. Nasila się obecność przemysłu
W rozmowach obecnych było także prawie 200 przedstawicieli przemysłu paliw kopalnych i przemysłu chemicznego. Według analizy Centrum Międzynarodowego Prawa Ochrony Środowiska (CIEL) oznacza to wzrost o 37% w stosunku do INC-3. Na kilku wydarzeniach organizowanych przez branżę w ramach oficjalnych negocjacji zachwalano zalety tworzyw sztucznych, a reklamy tworzyw sztucznych były szeroko rozpowszechnione na lotnisku w Ottawie i w miejscach otaczających centrum konferencyjne, w którym odbywały się negocjacje.
Badania pokazują, że wraz ze spadkiem popytu na paliwa ropopochodne i gazowe przemysł paliw kopalnych rozszerza się w stronę produktów petrochemicznych. Podczas rozmów traktatowych „rzeczywistość jest taka, że negocjujemy przyszłość paliw kopalnych” – mówi Daniela Duran Gonzalez, starsza działaczka prawna CIEL. Organizacja chce, aby na przyszłych spotkaniach obowiązywały zasady dotyczące konfliktu interesów, zgodnie z którymi uczestnicy mogliby być zmuszani do publicznego ujawniania powiązań korporacyjnych, a lobbyści mogliby być wykluczeni z przestrzeni kształtowania polityki.
Plik: Porządki na plaży w Ghanie.jpg. Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obecna była także Międzynarodowa Rada Stowarzyszeń Chemicznych, grupa branżowa reprezentująca wiele firm obecnych na INC-4. Sprzeciwia się ograniczaniu produkcji pierwotnego plastiku. Grupa twierdzi, że liczba przedstawicieli branży „znacznie przewyższała liczebnie około 2200 członków społeczności organizacji pozarządowych”. CIEL zauważa, że jest to niesprawiedliwe porównanie, ponieważ niektórzy przedstawiciele branży zasiadają w delegacjach krajowych i dlatego mogą bezpośrednio lobbować na rzecz swoich interesów.
Inni idą w innym kierunku. Ponad 200 firm, w tym giganci dóbr konsumpcyjnych Coca-Cola i Unilever, dołączyło do Koalicji Biznesowej na rzecz Światowego Traktatu w sprawie Tworzyw Sztucznych, która naciska na wprowadzenie wiążących na całym świecie zasad produkcji tworzyw sztucznych i celów w zakresie redukcji.
4. Problem w realizacji w miarę rozprzestrzeniania się [nawiasów].
Pod koniec spotkania w Kanadzie duże fragmenty projektu tekstu traktatu pozostały zamknięte w nawiasach, co wskazywało na brak porozumienia co do treści tekstu i tego, czy tekst ten w ogóle powinien się w nim znaleźć. W niektórych sekcjach poza nawiasami pozostało tylko kilka słów. Kluczowym spośród tych spornych sekcji jest sformułowanie odnoszące się do potencjalnego światowego ograniczenia produkcji tworzyw sztucznych.
Pod koniec INC-4 niektórzy negocjatorzy określili obecny poziom produkcji tworzyw sztucznych jako „ słoń w pokoju ”. Wysiłki za i przeciw wprowadzeniu limitu nadają ton rozmowom w salach negocjacyjnych, podczas wydarzeń towarzyszących i na ulicach otaczających spotkanie. Okazało się to jednak na tyle kontrowersyjne, że tematu nie uwzględniono nawet w harmonogramie „prac międzysesyjnych”, podczas których grupy krajów będą wspólnie omawiać wcześniej ustalone tematy przed INC-5 w Korei.
Ponad 50 krajów poparło propozycję włączenia produkcji tworzyw sztucznych do prac między sesjami. Należą do nich wiele rozwijających się krajów na małych wyspach Pacyfiku oraz kraje Globalnego Południa, które są nieproporcjonalnie dotknięte odpadami z tworzyw sztucznych. Dialogue Earth rozmawiał z Christiną Dixon, wiodącą działaczką Agencji ds. Badania Środowiska na rzecz oceanów: „Sądzę, że dla wielu delegacji było to rozczarowaniem, zwłaszcza że ich wniosek polegał zasadniczo na uzyskaniu raportu na temat wielkości produkcji, aby poinformować o dyskusjach na temat zrównoważonych poziomów produkcji mogłoby wyglądać.”
Wielu działaczy pokłada obecnie nadzieje w dwóch dokumentach opublikowanych podczas INC-4. Pierwsza to deklaracja zatytułowana Most do Pusanu, która wzywa delegatów do utrzymania w traktacie celów dotyczących zrównoważonej produkcji tworzyw sztucznych i została podpisana przez 33 kraje. Drugi to globalny cel wyznaczony przez Rwandę i Peru, polegający na ograniczeniu produkcji tworzyw sztucznych o 40% .
„Niektóre osoby i niektóre sektory uważają, że możemy uporać się z problemem tworzyw sztucznych na dalszym etapie łańcucha dostaw [poprzez utylizację i recykling]” – mówi Gustavo Meza-Cuadra, który stał na czele peruwiańskiej delegacji INC-4 i przewodniczył negocjacjom w INC-2. Jego kontrargumentem jest to, że uchwała UNEA, która stworzyła ten proces traktatowy, odnosi się do całego łańcucha produkcji tworzyw sztucznych. Dlatego przedmiotem negocjacji powinno pozostać ograniczenie produkcji tworzyw sztucznych.
5. Czas porzucić konsensus?
Choć oficjalnie w Korei pozostało siedem dni na negocjacje i napisanie traktatu, tekst, który będzie omawiany, jest zaśmiecony ponad trzema tysiącami nawiasów.
W procesie traktatowym istnieją zwykle dwa sposoby podejmowania decyzji i rozwiązywania obszarów spornych: w drodze konsensusu lub, jeśli nie można osiągnąć konsensusu, w drodze głosowania. Jednak na INC-2 niewielka grupa krajów wznowiła dyskusję na temat tych zasad i ostatecznie sprzeciwiła się głosowaniu jako opcji awaryjnej, argumentując, że jedynym sposobem jest konsensus.
Oznacza to, że jeden kraj może zawetować w tekście coś, czego chcą wszyscy inni, na przykład ograniczenie produkcji. Chociaż konsensus zwykle odgrywa ważną rolę w umowach międzynarodowych, w tym przypadku kilka krajów, które nie popierają górnych limitów produkcyjnych i innych limitów, wykorzystuje go w złej wierze, aby obniżyć ambicje traktatu. Tak twierdzi David Azoulay, dyrektor programu zdrowia środowiskowego CIEL. Nie wymienił tych krajów, powołując się na prywatny charakter rozmów. Jednak w publicznych oświadczeniach złożonych podczas rozmów narody, w tym Rosja i Iran, otwarcie wyraziły sprzeciw wobec ograniczenia emisji.
„Czy możliwe jest zawarcie traktatu, który będzie wypełniał mandat i będzie odpowiedni do celu, bez głosowania? Mam wrażenie, że absolutnie nie, ponieważ wiele krajów jest zainteresowanych czymś dokładnie przeciwnym i to one obecnie w pewnym stopniu trzymają proces jako zakładnika” – mówi Azoulay.
Ponieważ na przygotowanie tekstu pozostało zaledwie siedem dni, nie jest przekonany, czy negocjacje w Korei zakończą się gotowym traktatem. W takim przypadku kraje mogą zwołać dodatkową sesję negocjacyjną: INC-6. Więcej czasu mogłoby być korzystne, ale Azoulay obawia się, że niektóre kraje mogą go wykorzystać do kontynuowania kampanii na rzecz słabszego traktatu.
Alternatywą dla krajów, które chcą silnego traktatu, jest jego kontynuacja, nawet jeśli wiąże się to z ryzykiem, że inne narody nie ratyfikują ostatecznego tekstu. Niedawno Grupa Siedmiu krajów, do której należą Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, zobowiązała się do ograniczenia całkowitej produkcji tworzyw sztucznych. Organizatorzy kampanii mają nadzieję, że takie przejawy wsparcia spoza negocjacji pomogą krajom przyjaznym ograniczeniom emisji utrzymać swoje stanowisko.
Powyższy tekst publikowany był pierwotnie na stronie- 
Link do artykułu:
Treści pisane strony Dialogue Earth podlegają licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY NC ND). Informacje o treściach multimedialnych można znaleźć w poniższej sekcji.
Obraz wyróżniający: Plik: Plastikowa butelka utknęła na brzegu rzeki.jpg. Ten plik udostępniony jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 2.0