Kult Ateny pozwalał kobietom od najmłodszych lat na pełne uczestnictwo w życiu miasta.
Wstęp
W starożytnych Atenach kobiety nie miały życia poza domem, chyba że były prostytutkami lub zajmowały się czynnościami religijnymi, takimi jak święta. Każde greckie bóstwo w każdym mieście-państwie miało swój własny kult (sektę), ale kult Ateny oferował kobietom władzę i autonomię w państwie-mieście, które regularnie odmawiało im obu tych uprawnień.
Inne greckie miasta, zwłaszcza Sparta, dawały kobietom znacznie większe swobody niż Ateny. Spartańskie kobiety zarządzały majątkami ziemskimi, mogły dziedziczyć i posiadać majątek oraz były wykształcone. Ateńskie kobiety mogły trzymać ziemię w zarządzie dla mężczyzny, prowadzić gospodarstwo domowe, przędzać wełnę, a edukacja była dla nich stratą czasu, ponieważ nigdy nie miałyby okazji z niej skorzystać.
Kult Ateny pozwalał jednak kobietom od najmłodszych lat w pełni uczestniczyć w życiu miasta. Niektóre kobiety nadal były duchownymi Ateny, podczas gdy inne opuściły czynną służbę po ślubie, ale tak czy inaczej nadal uczestniczyły w festiwalach ku czci bogini i mogły cieszyć się szacunkiem i znaczną władzą.
Atena
W mitologii greckiej Atena jest boginią mądrości, wojny, rzemiosła domowego i gotowania, znaną pod wieloma epitetami, w tym Atena Polias („miasta”), Atena Nike („zwycięstwa”), Atena Ergane („pracowita ”) i Atena Promachos („kto walczy z przodu”), jak i innych. Mogła rozwinąć się od wcześniejszej mezopotamskiej bogini Inanny (również bogini wojowników i lepiej znanej jako Isztar), ale zgodnie ze starożytnym greckim mitem dotyczącym jej narodzin, wyrosła jako osoba w pełni już dorosła z czoła swojego ojca Zeusa, króla bogów. Atena była ulubioną córką Zeusa i jedną z najpopularniejszych wśród śmiertelników w całej Grecji. W wielu miastach-państwach były świątynie i świątynie poświęcone Atenie, nie tylko w Atenach, ponieważ uosabiała ona wiele centralnych wartości kultury greckiej: umiejętność prowadzenia wojny, mądrość w interesach, sprawy wojenne i osobiste, odwaga, niezależność i dziewictwo kobiet.
Atena była pobożną dziewicą, a jednym z jej epitetów była Atena Partenos („dziewica”, od której wzięła swoją nazwę Partenon, jej najsłynniejsza świątynia). Znana była również jako Pallas Atena („ta, która wymachuje bronią”) i potrafiła obronić się przed męską agresją. W jednej historii Atena udaje się do Hefajstosa, boga kuźni, aby poprosić go o zrobienie jej broni. Przytłoczony jej urodą Hefajstos próbuje ją zgwałcić, ale ona z nim walczy. Podczas ich zmagań kropla jego nasienia spada na jej udo, które szybko wytarła i rzuciła na żyzną ziemię, rodząc w ten sposób legendarnego króla Aten Erichtoniosa, pozostając dziewicą. Erichthonius jest mitycznym założycielem święta Panathenaic i dzięki późniejszemu mitowi kojarzy Atenę z wężem.
Chociaż jej najbardziej znanym zwierzęciem totemicznym jest sowa (oznaczająca mądrość), jest również kojarzona z wężem (symbolem przemiany), który strzegł Erichtoniusa, gdy był niemowlęciem zamkniętym w trumnie. Kolosalny posąg Ateny, który kiedyś stał w Partenonie, zawierał węża, który miał chronić miasto. Pisarz podróżniczy Pauzaniasz (l. II wne) opisuje posąg:
Kultowy posąg wykonany jest z kości słoniowej i złota. Pośrodku hełmu znajduje się sfinks, a po obu stronach wyrzeźbione gryfy. Posąg Ateny stoi wyprostowany w szacie do kostek, a na jego piersi znajduje się wizerunek Gorgony Meduzy z kości słoniowej. Atena trzyma w jednej ręce Zwycięstwo [boginię zwycięstwa, Nike], wysoką na około cztery łokcie, aw drugiej włócznię. U jej stóp leży tarcza, a przy włóczni wąż, którym może być Erichthonius. (Grecja, 1.24.5-7; Ateny, Waterfield, 95)
Erichthonius, jako wąż, został obrońcą świątyni Ateny na Akropolu, a co za tym idzie, Aten. Uważano go za żywą istotę, która choć niewidoczna, wciąż była potężną siłą strzegącą miasta swojej dziewiczej matki.
Według legendy z Atenami związała się po zwycięstwie w zawodach z bogiem mórz Posejdonem. Ona i Posejdon chcieli zostać bóstwem patronem miasta i dlatego ofiarowali ludziom prezenty. Posejdon uderzył trójzębem w skałę Akropolu i wydobył świeżą, chłodną wodę, ale Atena podarowała ludziom drzewo oliwne, które uznali za bardziej wartościowe. Co ciekawe, w jednej wersji tego mitu to kobiety z miasta rozumieją wartość drzewa oliwnego i głosują na Atenę jako patronkę miasta. Dawanie prezentów i gościnność były wysoko cenione w starożytnej Grecji, a Atena słynęła z obu.
Była boginią patronką wielu słynnych bohaterów, którym pomogła osiągnąć ich cele, między innymi Jazona i Argonautów, Heraklesa, Orestesa i Diomedesa, jednego z bohaterów wojny trojańskiej. W Iliadzie Homera (VIII w. p.n.e.), która rozsławiła ten konflikt, pomaga też Achillesowi pokonać Hektora, a w Odysei, jest centralną postacią, która pomaga Odyseuszowi, gdy w końcu dotrze do swojego domu na Itace. We wszystkich tych opowieściach Atena jest przedstawiana jako potężna kobieta, której mężczyźni słuchają i od której się uczą, co umożliwia im odniesienie sukcesu. Była przykładem waleczności wojskowej, ideału wojennego, a także była szanowana jako bogini rady. W Atenach rozumiano ją w ten sposób, jak gdzie indziej, ale z jakichkolwiek powodów ateńczycy nie widzieli odzwierciedlenia bogini w kobietach miasta, które żyły jako obywatele drugiej kategorii.
Kobiety w starożytnych Atenach
Ateńskie kobiety zostały zdegradowane do ich własnych kwater w domu, które można było zamknąć z zewnątrz, i miały wyjść za mąż, rodzić dzieci, wychowywać dzieci, prowadzić dom i robić to tak cicho, jak to możliwe. Chociaż istnieją wzmianki o kobietach z niższych klas, które były garncarkami, rzemieślnikami i kupcami, a także o kobietach z wyższych klas, które pracowały jako kurtyzany ( hetaira ), kobiety, które pojawiały się poza domem, były w większości niewolnicami, prostytutkami lub metojkami (cudzoziemcami). Prostytutki płci męskiej i żeńskiej były stałym elementem ulic i zaułków Aten, ale nie panny, żony czy matki, które były trzymane w domu i pod kontrolą męskiego opiekuna, ojca, męża, dorosłego syna lub innego krewnego płci męskiej. Uczona Louise Bruit Zaidman komentuje:
Oczywiście Ateny to nie cała Grecja. Jeśli chodzi o miejsce kobiet, sytuacja była tam nietypowa, wręcz ekstremalna. Nieufność wobec kobiet, mizoginia w retoryce i prawie były w Atenach większe niż gdziekolwiek indziej. Rzeczywiście, ateńska mizoginia była tak skrajna, że potrzebny był mit, aby wyjaśnić, dlaczego kobiety nie miały nazywać się Ateńczykami, a dzieci nie miały przyjmować imienia matki. Varro mówi nam, że miało to na celu stłumienie gniewu Posejdona, który wzbudził, gdy ateńskie kobiety głosowały za nazwaniem miasta imieniem Ateny, a nie jego. Zgodnie z prawem obywatelskim Peryklesa (451 p.n.e.) obywatelstwo nadawane było każdemu mężczyźnie, który mógł udowodnić, że jest synem obywatela i „córką obywatela”. Kiedy chłopiec był rejestrowany [przy urodzeniu], zapisywane było imię ojca jego matki, ale nie imię jego matki. Jeśli ojciec przysięgał, że syn jest owocem małżeństwa z „kobietą z miasta”, nie wymieniano imienia matki. (Schmitt Pantel i in. 339-340)
Patriarchat ateński określił rolę kobiet w społeczeństwie jako rodzicielek i uważano, że to wszystko, czego kobieta potrzebuje do spełnienia. Seks małżeński służył prokreacji; przyjemny seks dla mężczyzn był pozamałżeński z młodszymi mężczyznami, prostytutkami płci męskiej lub żeńskiej lub hetairai. Uczeni nadal debatują, czy kobietom wolno było w ogóle chodzić do greckiego teatru, a jeśli tak, to ich miejsce były oddzielone od tego dla mężczyzn. Dopiero w sferze religijnej kobiety mogły na równych prawach uczestniczyć w życiu miasta, a w kulcie Ateny cieszyć się poważaniem i autorytetem. Zaidman zauważa:
Spośród trzydziestu świąt obchodzonych co roku w Atenach, z których wiele trwało dwa lub trzy dni, kobiety aktywnie uczestniczyły w prawie połowie. Różne uroczystości dotyczyły różnych aspektów życia kobiet. Młode dziewczęta niosły kosze z darami dla Ateny w Arrephoria i Plynteria; zamężne kobiety brały udział w Haloa i Tesmoforii Demeter; kobiety w wieku kanonicznym czekały na królową Anthesteria, której przewodniczył Dionizy. Zwieńczeniem była Panathenaea (obchodzona co roku i z większą pompą co cztery lata), w której brały udział kobiety w różnym wieku iw różnym stanie. (340)
Chociaż przez większą część czasu kobiety miały pozostać w domu, spokojnie przędząc wełnę, szyjąc ubrania oraz zajmując się domem i dziećmi, święta religijne dawały im okazję do naśladowania bogini w odwadze i niezależności, a zwłaszcza więc jako aktywni członkowie kultu Ateny.
Kobiety z kultu Ateny
Od narodzin do siódmego roku życia dziewczynki i chłopcy byli wychowywani przez matki mniej więcej tak samo, ale po siedmiu latach ojcowie brali chłopców w ręce, aby nauczyli się jego fachu i stali się obywatelami ateńskimi, podczas gdy dziewczęta były przygotowywane do małżeństwa, macierzyństwa. i sprzątanie. Tak dalece, jak wskazują zapisy, tak działała klasa wyższa w Atenach, ale zakłada się, że wszystkie klasy przestrzegały mniej więcej tego samego paradygmatu, w którym klasa wyższa ustanowiła model życia klasy niższej.
Spośród arystokratycznej klasy wyższej, w wieku od siedmiu do jedenastu lat, zgromadzenie mężczyzn w Atenach wybierało cztery dziewczynki, znane jako arrephoroi („święte niosące koszyki”), do specjalnego zaszczytu. Dwie z nich brały udział w tkaniu dużych peplos (szat), które miały być ofiarowane Atenie i miały ubrać jej słynny posąg w Partenonie. Pozostałe dwie uczestniczyły w rytuale, podczas którego nosiły na głowach zapieczętowane szkatułki, do których nie wolno im było zaglądać, w określone miejsce w ogrodach pod Akropolem i wymieniały to, co w nich było, na inne przedmioty umieszczone w szkatułkach, które były następnie przenoszone na Akropol lub zawracane do źródła.
Ten rytuał odtworzył historię Erichthoniusza, który jako niemowlę został umieszczony przez Atenę w małej trumnie, aby zapewnić mu bezpieczeństwo i zachować jego narodziny w tajemnicy. Dała trumnę trzem córkom króla Cecropsa z Aten na przechowanie, nakazując im, aby nigdy nie zaglądały do środka. Jedna z dziewcząt, Pandrosus, posłuchała ostrzeżenia, ale dwie pozostałe, Herse i Aglaurus, nie mogły powstrzymać ciekawości i zajrzały do trumny. Tam zobaczyli albo niemowlę Erichthonius owinięte w zwoje węża, albo pół-niemowlę-pół-węża, którym był Erichthonius. Dziewczęta były tak przerażone tym widokiem, że oszalały i rzuciły się ze szczytu Akropolu, ginąc. W rekonstrukcji młode dziewice wybrane do niesienia trumien odkupiły grzech córek Cecropsa, nie zaglądając do trumien i wiernie dostarczając je do miejsca przeznaczenia.
Dziewczęta w wieku mniej więcej 11-14 lat były czczone jako kanephoroi, te, które niosły kosz ( kanoun ) świętego jęczmienia, który miał być umieszczony na ołtarzu krwawych ofiar ze zwierząt. Kobietom nie wolno było uczestniczyć w krwawych ofiarach w Atenach, więc była to pozycja godna pozazdroszczenia wśród dziewic miasta. Uczona Sarah B. Pomeroy komentuje:
Kanephoroi były dziewicami wybranymi z rodzin szlacheckich . Ich dziewictwo było potężnym czynnikiem zapewniającym pomyślne korzystanie ze świętych ofiar i narzędzi ofiarnych noszonych w ich koszach. Uniemożliwienie kandydatce udziału w tym wydarzeniu oznaczało rzucenie oszczerstw na jej reputację. (75-76)
Najbardziej znanym przykładem tego, jak poważne może być odrzucenie kandydata, jest odrzucenie w 514 roku p.n.e. siostry Harmodiusza. W tym czasie Atenami rządzili dwaj synowie Pizystrata (528 pne), Hippiasza (528-510 pne) i Hipparcha (528-514 pne). Hipparch oświadczył się młodemu mężczyźnie o imieniu Harmodius, który miał już kochanka, Arystogeitona, i został odrzucony. W odpowiedzi Hipparch odrzucił siostrę Harmodiusa jako kanephoroi bez wyjaśnienia, kwestionując w ten sposób jej cnotę i obrażając nazwisko rodowe. Harmodius i jego kochanek Arystogeiton zamordowali Hipparcha podczas święta panatenajskiego w 514 roku p.n.e., co spowodowało, że Hippiasz stał się jeszcze większym tyranem, a w 510 roku p.n.e. doprowadził do jego upadku oraz przywrócenia i rozwoju ateńskiej demokracji.
Kanephoroi mogły nadal służyć bogini jako wczesne nastolatki, aż do ślubu. Kobiety mogły być wybierane na podstawie powiązań rodzinnych lub godnych uwagi cnót jako hiereiai, wysokie kapłanki, które mogły służyć tylko do momentu zawarcia małżeństwa, służyć tylko przez jeden rok lub służyć do końca życia. Wysoka kapłanka Ateny była jednym z najbardziej prestiżowych stanowisk w Atenach, a kobieta, która je piastowała, miała przekazywać ludowi wolę bogini. Kiedy Persowie najechali Grecję w 480 r. p.n.e., według Herodota, arcykapłanka Aten kazała ludziom ewakuować miasto tuż przed bitwą pod Salaminą, mówiąc im, że wąż Erichthonius, a zatem Atena, już uciekli z Akropolu i oni powinien pójść w ich ślady (Historie, VIII, 41). Ateńczycy wysłuchali jej ostrzeżenia i ewakuowali kobiety i dzieci oraz różne towary, zanim mężczyźni wrócili do obrony miasta.
Wniosek
Kobiety brały udział w obrzędach Demeter, misteriach eleuzyjskich, swobodnie z mężczyznami i, jak wspomniano, w wielu innych ateńskich świętach, ale kobiety, które aktywnie uczestniczyły w kulcie Ateny, nawet po ślubie i zdegradowaniu do kobiecych kwater w domu, nadal wnosili wkład i zostali uznani i uhonorowani. Peplos , który zapoczątkowały dziewczęta wybrane w młodości, był kontynuowany i uzupełniany przez te, które pełniły tę samą rolę w młodości. Gigantyczne peplos były noszone co cztery lata przez kobiety, które je stworzyły, w górę Drogi Panatenajskiej na Akropol podczas Wielkiego Święta Panatenajskiego.
Kult Ateny zapewniał kobietom w starożytnej Grecji nie tylko cel poza domem i rodzeniem dzieci, ale także znaczącą rolę w życiu miasta. W kulturze ateńskiej, która regularnie tłumiła kobiecą energię, nawet celebrując ją za pośrednictwem bóstwa patrona, kult Ateny był dla kobiet okazją do wyrażenia siebie, uznania i wniesienia wkładu w życie religijne i kulturalne miasta. Kult trwał do około IV wieku n.e., kiedy to po powstaniu chrześcijaństwa w Grecji stracił wyznawców, gdy kobiety zostały chrześcijankami.
Chrześcijaństwo początkowo zachęcało kobiety do uczestnictwa na wszystkich poziomach życia i pozwalało na ten sam rodzaj wolności i osobistego uznania, jakie czerpały z kultu Ateny. Jednak na soborze nicejskim w 325 r. n.e., który miał na celu ujednolicenie chrześcijańskiej wizji i ujednolicenie jej praktyki, mężczyźni postanowili pójść za wcześniejszym przykładem papieża Klemensa I (lc 35-99 n.e.), który zadekretował, że tylko mężczyźni mogą sprawować stanowiska władzy w chrześcijaństwie, ponieważ Chrystus wybrał tylko męskich apostołów. Decyzja nicejska zepchnęła kobiety do drugorzędnego statusu w nowej religii, a wraz z zanikiem kultu Ateny – a także innych potężnych bóstw żeńskich, które również dawały możliwość awansu społecznego – ateńskie kobiety ponownie przejęły jedyną rola, jaką dali im mężczyźni z miasta, jako rodzicielki i gospodynie domowe.
23 lipca 2021 r
Dr Joshua J. Mark
Profesor filozofii
Marist College
Bibliografia
- Cartledge, P. Spartanie: świat wojowników-bohaterów starożytnej Grecji . Zabytkowe książki, 2004.
- Lefkowitz, MR & Fant, MB Życie kobiet w Grecji i Rzymie . Johns Hopkins University Press, 2016.
- Pantel, PS i in. glin. . Historia kobiet: od starożytnych bogiń do chrześcijańskich świętych . Prasa Belknap, 2000.
- Pauzaniasz. Opis Grecji Pauzaniasza. Nabu Prasa, 2010.
- Pomeroy, Boginie SB , dziwki, żony i niewolnicy . Głowa Bodleya, 2010.
- Salisbury, JE Encyklopedia kobiet w starożytnym świecie . ABC-CLIO, 2001.
- Waterfield, R. Ateny: historia od starożytnego ideału do nowoczesnego miasta . Podstawowe książki, 2004.
- Waterfield, R. Herodot: Historie . Oxford University Press, 2006.
Pierwotnie opublikowany przez World History Encyclopedia , 07.05.2021, na licencji Creative Commons: Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported .
Link do artykułu: https://brewminate.com/the-women-of-athenas-ancient-cult/